Tiết lộ nơi giới thượng lưu Kazakhstan tẩu tán tài sản

Các bộ trưởng Anh phải đối mặt với tuyên bố rằng họ đã cho phép giới tinh hoa cầm quyền của Kazakhstan bí mật đầu tư một lượng lớn tài sản của đất nước vào thị trường bất động sản London sau khi không đưa ra luật minh bạch mới đã hứa.

Cựu thủ tướng David Cameron đã cam kết tại hội nghị thượng đỉnh chống tham nhũng ở London năm 2016 rằng Vương quốc Anh sẽ chấm dứt quyền sở hữu tài sản bí mật ở nước ngoài. Hơn 5 năm sau, một sổ đăng ký đề xuất về chủ sở hữu nước ngoài đối với bất động sản ở Vương quốc Anh vẫn chưa được đưa ra.

Các cuộc nổi dậy ở Kazakhstan vào tuần trước phản ánh sự tức giận lan rộng đối với ba thập kỷ cầm quyền của cựu tổng thống Nursultan Nazarbayev và khối tài sản khổng lồ được tích lũy nhờ vào đặc quyền.

Bất động sản trị giá hàng trăm triệu bảng Anh ở London và miền nam nước Anh đã được giới thượng lưu giàu có của Kazakhstan mua trong hai thập kỷ qua. Chính phủ hiện đang chịu áp lực phải theo dõi nhanh các luật mới để đưa vào sổ đăng ký do Cameron cam kết.

Chính trị gia David Lammy cho biết: "Chính phủ đã thất bại trong việc nắm bắt vai trò của Vương quốc Anh trong việc rửa tiền, tham nhũng và tài chính bất hợp pháp. London là điểm đến được lựa chọn của giới tinh hoa cầm quyền trên thế giới đang tìm cách tích trữ tài sản bất minh. Sẽ không tốt nếu dùng những lời lẽ cứng rắn chống lại Putin hoặc chỉ trích hồ sơ nhân quyền của Kazakhstan, trong khi đó lại là một động thái mềm mỏng đối với giới tinh hoa đang duy trì và kiếm lợi từ các chế độ chuyên quyền. "

Có gần 90.000 công ty ở Anh và xứ Wales thuộc sở hữu ở nước ngoài của các công ty được thành lập trong các khu vực pháp lý bí mật.

Một báo cáo của Vương quốc Anh, được công bố vào tháng trước bởi thinktank Chatham House, đã xác định 34 bất động sản được giới cầm quyền Kazakhstan mua từ năm 1998 đến năm 2002 với chi phí khoảng 530 triệu bảng. John Heathershaw, giáo sư quan hệ quốc tế tại Đại học Exeter và là tác giả chính của báo cáo cho biết: "Phần lớn tài sản có liên quan đến gia đình của Nazarbayev hoặc các thành viên của tầng lớp thống trị gần gũi với họ." Các chuyên gia cho rằng danh mục đầu tư có thể sẽ là "phần nổi của tảng băng chìm" vì nhiều bất động sản khác sẽ thuộc sở hữu của các công ty khai thác hải sản nước ngoài không tiết lộ chủ sở hữu hưởng lợi của họ.

Heathershaw cho biết London là điểm đến phổ biến của giới tinh hoa cầm quyền với sự giàu có đáng ngờ vì đây là một trung tâm tài chính và quốc tế toàn cầu. London cung cấp một loạt các công ty pháp lý cung cấp các dịch vụ quản lý danh tiếng tích cực và mang lại cơ hội kết hợp với những nhân vật có ảnh hưởng trong giới chính trị, hoàng gia và doanh nhân.

Ông nói: "London thực sự quan trọng đối với giới tinh hoa chính trị ở Kazakhstan và điều đó bao gồm các mối quan hệ mà họ đã phát triển với những cá nhân như Tony Blair và Hoàng tử Andrew." Blair đã đưa ra lời khuyên cho chế độ Kazakhstan và Hoàng tử Andrew đã kết thân với một số cá nhân giàu có nhất của Anh quốc.

Các tài sản của giới thượng lưu Kazakhstan đã mua trong thời kỳ Nazarbayev làm tổng thống bao gồm ngôi nhà hôn nhân của Hoàng tử Andrew, Công viên Sunninghill ở Berkshire, được nhà tài phiệt Timur Kulibayev, con rể của cựu tổng thống Kazakhstan mua vào năm 2007 với giá 15 triệu bảng Anh.

Vào đầu năm 2020, con gái của Nazarbayev là Dariga Nazarbayeva và cháu trai Nurali Aliyev sở hữu tài sản ở London trị giá ít nhất 80 triệu bảng. Cơ quan Tội phạm Quốc gia NCA đã ban hành lệnh tài sản không giải thích được, được sử dụng để theo dõi các khoản tiền đáng ngờ đối với ba tài sản: một biệt thự ở Đại lộ Giám mục, một trong những con đường đắt đỏ nhất ở thủ đô; một căn hộ ở Chelsea; và một dinh thự ở Highgate, bắc London. Các lệnh đã bị bác bỏ bởi một thẩm phán cho rằng NCA đã không chứng minh được bất kỳ mối liên hệ nào giữa việc mua nhà và quỹ tội phạm.

Oliver Bullough, tác giả của Moneyland, một cuốn sách điều tra cách thức di chuyển của cải bất hợp pháp trên khắp thế giới cho biết, các cuộc nổi dậy ở Kazakhstan có liên quan đến dòng chảy không ngừng của tài sản của đất nước đến các thành phố như London. Theo báo cáo của KPMG, 162 người kiểm soát khoảng một nửa tổng tài sản của Kazakhstan.

Bullough cho biết: "Giới tinh hoa của Kazakhstan đã có thể khai thác một lượng lớn của cải và để lại cho những người bình thường rất ít". Ben Cowdock, trưởng nhóm điều tra tại Tổ chức Minh bạch Quốc tế Vương quốc Anh, một tổ chức chống tham nhũng độc lập, cho biết Vương quốc Anh hiện nên kiểm tra xem liệu họ có thể áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với bất kỳ tầng lớp cầm quyền nào ở Kazakhstan có thể đã hưởng lợi từ các khoản tiền bất hợp pháp hay không.

Ông nói: "Kazakhstan là một quốc gia dân chủ và có mức độ tham nhũng cao ở các cấp quyền lực cao nhất. Vương quốc Anh nên tìm kiếm bằng chứng để thực hiện hành động, nhưng điều này cực kỳ khó khăn ở một quốc gia mà về cơ bản đã hợp pháp hóa tham nhũng. Họ đã nắm quyền kiểm soát tất cả tài sản của đất nước và chia sẻ chúng cho giới tinh hoa cầm quyền".

Nơi ở của Nazarbayev vẫn chưa rõ ràng trong tuần này và có nhiều suy đoán rằng ông có thể đã rời khỏi đất nước. Nazarbayev, 81 tuổi, từ chức tổng thống vào năm 2019, nhưng cho đến tuần trước vẫn nắm giữ quyền lực đáng kể và là chủ tịch hội đồng an ninh quyền lực của đất nước.

Người phát ngôn của chính phủ Vương quốc Anh cho biết: "Chính phủ sẽ thiết lập một sổ đăng ký quyền sở hữu có lợi mới của các pháp nhân ở nước ngoài sở hữu tài sản ở Vương quốc Anh, nhằm chống rửa tiền và đạt được sự minh bạch hơn trên thị trường bất động sản ở Vương quốc Anh. Điều cần thiết là sổ đăng ký phải cân bằng giữa việc cải thiện tính minh bạch và giảm thiểu gánh nặng đối với hoạt động thương mại hợp pháp ".