Lo ngại vỡ phương án tài chính dự án cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn

UBND tỉnh Lạng Sơn vừa kiến nghị Thủ tướng Chính phủ về việc hỗ trợ nguồn vốn ngân sách Trung ương để đảm bảo phương án tài chính, tháo gỡ khó khăn vướng mắc tại dự án BOT cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn đoạn Km45+100 - Km108+500, kết hợp tăng cường mặt đường Quốc lộ 1 đoạn Km1+800 - Km106+500, tỉnh Bắc Giang và tỉnh Lạng Sơn.

Theo đó, UBND tỉnh Lạng Sơn đề nghị Thủ tướng xem xét, đồng ý chủ trương hỗ trợ từ nguồn ngân sách Trung ương khoảng 5.600 tỷ đồng (không quá 50% theo giá trị kiểm toán, quyết toán của Dự án) để bù đắp dòng tiền thâm hụt trong thời gian thu phí hoàn vốn đảm bảo phương án tài chính và đảm bảo vận hành, khai thác ổn định của Dự án BOT đầu tư xây dựng tuyến cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn đoạn Km45+100 - Km108+500, kết hợp tăng cường mặt đường Quốc lộ 1 đoạn Km1+800 - Km106+500, tỉnh Bắc Giang và tỉnh Lạng Sơn.

Dự án BOT đầu tư xây dựng tuyến cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn đoạn Km45+100 - Km108+500, kết hợp tăng cường mặt đường Quốc lộ 1 đoạn Km1+800 - Km106+500, tỉnh Bắc Giang và tỉnh Lạng Sơn được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư tại Quyết định số 2167/TTg-KTN ngày 30/10/2014.

Bộ GTVT phê duyệt Dự án tại Quyết định số 1249/QĐ-BGTVT ngày 9/4/2015, UBND tỉnh Lạng Sơn tiếp nhận bàn giao quyền và nghĩa vụ của Cơ quan nhà nước có thẩm quyền từ Bộ GTVT từ ngày 25/5/2018.

Dự án có tổng mức đầu tư 12.188 tỷ đồng, nguồn vốn của nhà đầu tư, vốn huy động tín dụng từ ngân hàng Vietinbank, không có hỗ trợ vốn ngân sách nhà nước.

Đến nay, toàn bộ các công trình thuộc Dự án đã hoàn thành, đảm bảo tiến độ, chất lượng, được chủ đầu tư, cơ quan có thẩm quyền nghiệm thu, Hội đồng kiểm tra nhà nước về công tác nghiệm thu công trình xây dựng chấp thuận kết quả nghiệm thu.

Theo đánh giá của UBND tỉnh Lạng Sơn, Dự án được đưa vào khai thác đã góp phần giải quyết tình trạng ùn tắc giao thông trên tuyến Quốc lộ 1, tạo điều kiện thuận lợi và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội khu vực Đông Bắc Bộ nói chung, hai tỉnh Bắc Giang và Lạng Sơn nói riêng.

Trong quá trình thực hiện, vận hành Dự án có một số thay đổi (giảm 1 trạm thu phí, miễn giảm một số đối tượng thu phí, tăng trưởng lưu lượng xe thấp hơn dự báo ban đầu, bổ sung quy mô dự án...) ảnh hưởng tới phương án tài chính của dự án. Các khó khăn, vướng mắc này của Dự án đã được Kiểm toán nhà nước chỉ ra tại Thông báo số 09/TB-KTNN2 ngày 16/1/2020.

Cụ thể, theo phương án tài chính ban đầu, Dự án được thu phí hoàn vốn tại 2 trạm trên Quốc lộ 1 (tại Km 24+800 và Km93+160) và các trạm trên tuyến cao tốc, dự kiến doanh thu của Dự án là 93 tỷ đồng/tháng.

Trong quá trình triển khai do các yếu tố khách quan dẫn đến doanh thu thu phí hiện nay của Dự án chỉ còn khoảng 30 tỷ đồng/tháng, đạt khoảng 32% phương án tài chính ban đầu, dẫn đến thâm hụt dòng tiền hoàn vốn của Dự án, không đủ chi trả gốc và lãi phát sinh đối với ngân hàng cho vay vốn.

Theo UBND tỉnh Lạng Sơn, việc chưa hoàn thành Dự án tuyến cao tốc cửa khẩu Hữu Nghị - Chi Lăng theo hình thức BOT để kết nối đồng bộ thông tuyến đến TP. Lạng Sơn và cửa khẩu Hữu Nghị theo kế hoạch; mặt khác việc ảnh hưởng của dịch Covid-19, chính sách biên mậu của Trung Quốc đối với các cửa khẩu dẫn đến tốc độ tăng trưởng lưu lượng và phân bổ lưu lượng phương tiện trên tuyến cao tốc không đảm bảo như dự báo trong phương án tài chính được phê duyệt.

Các vướng mắc nêu trên đã làm thay đổi các thông số đầu vào của Dự án và làm ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng trả nợ và vận hành Dự án, tương tự các khó khăn, bất cập tại 8 dự án theo đề xuất của Bộ GTVT.

Thời gian vừa qua, doanh nghiệp dự án đã có văn bản đề nghị UBND tỉnh Lạng Sơn xem xét hỗ trợ bù đắp từ ngân sách nhà nước để dự án vận hành khai thác bình thường.

Tuy nhiên đối với đề nghị hỗ trợ ngân sách nhà nước khoảng 5.600 tỷ đồng, tương ứng khoảng 49% tổng vốn đầu tư theo giá trị dự kiến quyết toán (khoảng 11.356 tỷ đồng), vượt quá khả năng ngân sách của địa phương.

Mặt khác hiện tỉnh cũng đang phải bố trí khoảng 2.500 tỷ đồng vốn ngân sách địa phương để hỗ trợ cho Dự án tuyến cao tốc cửa khẩu Hữu Nghị - Chi Lăng. Các khó khăn, vướng mắc nêu trên đã làm ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng trả nợ, hiệu quả kinh tế - xã hội, kéo dài thời gian thu phí.

UBND tỉnh Lạng Sơn đánh giá, Dự án cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn kết nối với Dự án đầu tư xây dựng tuyến cao tốc Đồng Đăng (tỉnh Lạng Sơn) - Trà Lĩnh (tỉnh Cao Bằng) theo hình thức đối PPP đang triển khai thực hiện, có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Lạng Sơn nói riêng và cả nước nói chung.

Do vậy, việc xem xét các phương án hỗ trợ nhà đầu tư để đảm bảo tính khả thi của phương án tài chính đối với Dự án BOT đầu tư xây dựng tuyến cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn đoạn Km45+100 - Km108+500, kết hợp tăng cường mặt đường Quốc lộ 1 đoạn Km1+800 - Km106+500, tỉnh Bắc Giang và tỉnh Lạng Sơn theo hình thức Hợp đồng BOT.