Lỗ thêm 300 tỷ đồng sau kiểm toán, "ông lớn" Xây dựng Hòa Bình giải trình gì?

Tại báo cáo tài chính kiểm toán, doanh thu hợp nhất năm 2023 của Xây dựng Hòa Bình đạt 7.537 tỷ đồng, gần như không thay đổi so với báo cáo tự lập. Lợi nhuận sau thuế lỗ thêm 333 tỷ đồng so với báo cáo tự lập, kết quả ghi nhận lỗ hơn 1.115 tỷ đồng trong năm 2023.

Phần lớn nguyên nhân của sự chênh lệch đến từ lợi nhuận gộp giảm 36 tỷ đồng, chi phí quản lý doanh nghiệp tăng thêm 276 tỷ đồng do công ty phải tăng trích lập dự phòng nợ phải thu khó đòi.

Giải trình về nguyên nhân giảm lợi nhuận sau kiểm toán, Xây dựng Hòa Bình, cho biết trong năm 2023, doanh nghiệp này đã ký hợp đồng bán một số khoản nợ phải thu cho một công ty mua bán nợ. Theo hợp đồng, khoản nợ này tập đoàn sẽ thu trong vòng 12 tháng và đã ghi nhận lợi nhuận sau khi công ty đã chuyển giao các món nợ cho bên mua và nhận được thanh toán 10% giá trị hợp đồng.

Tuy nhiên, đơn vị kiểm toán AASC cho rằng chỉ khi bên mua trả được toàn bộ khoản nợ này trong năm 2023 thì mới được ghi nhận toàn bộ giá trị mua bán nợ đó vào báo cáo tài chính. Xây dựng Hòa Bình cho biết điều này không có quy định cụ thể trong chế độ kế toán Việt Nam.

Do đó, AASC chỉ đồng ý ghi nhận lợi nhuận khoản tiền đã thu được trong năm 2023 là 29,8 tỷ đồng, phần còn lại sẽ ghi nhận tương ứng theo giá trị thực thu vào từng thời điểm thu thêm. Vì vậy, AASC đã điều chỉnh giảm lợi nhuận tương ứng là 258,7 tỷ đồng.

Tập đoàn Hòa Bình cho rằng, đơn vị này đang thu tiền mua bán nợ phù hợp với tiến độ quy định trong hợp đồng. Ngoài số tiền đã thu trong năm 2023, cuối tháng 3/2024, Hòa Bình đã thu được thêm 42 tỷ đồng. Khoản bán nợ này dự kiến sẽ được ghi nhận toàn bộ trong năm 2024 như một khoản lợi nhuận đột biến do hoàn nhập dự phòng nợ phải thu khó đòi.

Ngoài ra, tại báo cáo tài chính kiểm toán năm 2023, Kiểm toán AASC điều chỉnh tăng trích lập dự phòng phải thu khách hàng tính theo tuổi nợ đối với nhóm 3 khách hàng chiến lược của tập đoàn. Điều này khiến lợi nhuận sau kiểm toán giảm 63,3 tỷ đồng.

Theo ý kiến của doanh nghiệp, 3 khách hàng này là những chủ đầu tư uy tín, có tiềm lực tài chính mạnh với tài sản là những dự án rất lớn, có giá trị cao nhưng ghi nhận trong sổ sách theo nguyên giá thì rất thấp. Hòa Bình đã có quá trình hợp tác rất tốt qua nhiều năm (trên 10 đến trên 20 năm), đã và đang nhận thầu nhiều dự án lớn của những khách hàng này.

Nếu tính từ đầu năm đến cuối năm 2023 thì 3 khách hàng trên đã chuyển hơn 1.228 tỷ đồng cho Hòa Bình. Riêng từ đầu năm đến nay, họ đã chuyển thêm gần 120 tỷ đồng. Hòa Bình không thấy có rủi ro nào khác để không thu được các khoản nợ của 3 khách hàng này.

Một số ý kiến ngoại trừ của kiểm toán viên

Tại báo cáo tài chính kiểm toán năm 2023, đơn vị kiểm toán đã đưa ra ý kiến ngoại trừ đối với báo cáo tài chính năm 2023 của Xây dựng Hòa Bình. Theo kiểm toán viên, tập đoàn đang trong quá trình làm các thủ tục đảm bảo cho một số khoản tạm ứng để bổ sung các bằng chứng thích hợp về giá trị có thể thu hồi.

"Tính đến thời điểm phát hành báo cáo, công việc này vẫn đang thực hiện và chưa hoàn thành, do đó đơn vị kiểm toán chưa thể xác định được có cần phải điều chỉnh các chỉ tiêu trên báo cáo tài chính theo các khoản tạm ứng hay không", trích ý kiến của kiểm toán viên.

Ngoài ra, tại thời điểm phát hành báo cáo, kiểm toán viên cho biết, họ chưa thu thập được đầy đủ các thư xác nhận về các số dư nợ phải thu - phải trả tại ngày 31/12/2023 và ngày 31/12/2022.

Do đặc thù hoạt động kinh Xây dựng Hòa Bình HBC đang ghi nhận doanh thu hoạt động xây lắp căn cứ theo khối lượng do giám sát của chủ đầu tư xác nhận và đơn giá hợp đồng vì công ty cho rằng doanh thu này được ước tính một cách đáng tin cậy. Tuy nhiên, các hợp đồng xây dựng quy định nhà thầu được thanh toán theo giá trị khối lượng thực hiện do khách hàng xác nhận.

Theo đó, doanh thu được ghi nhận phải có xác nhận của chủ đầu tư trên chứng chỉ thanh toán và thể hiện trên các hóa đơn tài chính. Dù vậy, tính đến thời điểm phát hành báo cáo, đơn vị kiểm toán vẫn chưa có đủ thông tin để xác định ảnh hưởng của vấn đề này đến báo cáo tài chính hợp nhất của Tập đoàn ngày 31/12/2023.

Bên cạnh ý kiến ngoại trừ, đơn vị kiểm toán còn đưa ra vấn đề cần nhấn mạnh đối với báo cáo tài chính 2023 của Xây dựng Hòa Bình như sau: Tại ngày 31/12/2023, Xây dựng Hòa Bình có khoản lỗ lũy kế hơn 3.240 tỷ đồng và một số khoản nợ quá hạn thanh toán.

"Những dấu hiệu này cho thấy sự tồn tại của các yếu tố không chắc chắn trọng yếu có thể dẫn đến nghi ngờ về khả năng hoạt động liên tục của Tập đoàn", kiểm toán viên cho hay.