Nguyên nhân chính nào khiến việc phát triển nhà ở xã hội còn hạn chế?

Đến nay cả nước đã có 507 dự án nhà ở xã hội độc lập với tổng diện tích đất hơn 1.375ha và 533 dự án được xây dựng trên quỹ đất 20% của các dự án nhà ở thương mại, dự án phát triển đô thị, với tổng diện tích đất hơn 1.983ha.

Trong đó, cả nước hoàn thành đưa vào sử dụng 307 dự án nhà ở xã hội khu vực đô thị, quy mô xây dựng khoảng 157.100 căn, với tổng diện tích gần 8 triệu m2. Cùng với đó, đang tiếp tục triển khai 418 dự án (bao gồm các dự án đang xây dựng và dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư), với quy mô xây dựng khoảng 432.400 căn, với tổng diện tích khoảng 22,5 triệu m2. Kết quả này đã giúp cho hàng trăm nghìn hộ gia đình thu nhập thấp, hàng trăm nghìn công nhân được cải thiện về nhà ở xã hội.

Theo đánh giá của các chuyên gia, nguyên nhân chính là một số địa phương chưa quan tâm đúng mức chỉ đạo xây dựng kế hoạch, chương trình phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân, chưa chủ động dành đủ quỹ đất để phát triển nhà ở xã hội khi phê duyệt quy hoạch đô thị, quy hoạch xây dựng nông thôn, quy hoạch xây dựng khu công nghiệp, khu nghiên cứu đào tạo... theo quy định của Luật Nhà ở.

Thậm chí có địa phương chỉ trông chờ vào 20% quỹ đất dành cho nhà ở xã hội có được thông qua phát triển các dự án nhà ở thương mại, dự án phát triển đô thị. Tuy nhiên, quỹ đất 20% thường bị hạn chế do chủ đầu tư hay trì hoãn hoặc bố trí quỹ đất này ở những vị trí khó giải phóng mặt bằng, hoặc nộp thay bằng tiền theo quy định.

Theo KTS TS. Trần Ngọc Chính, Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam cho rằng do việc điều tiết nhà ở xã hội thông qua các chính sách hỗ trợ như hiện nay không đủ hấp dẫn, khó thu hút doanh nghiệp tham gia phát triển nhà ở xã hội, nên một số chủ đầu tư giữ đất nhiều năm nhưng chưa chịu triển khai xây dựng.

"Việc quy định quỹ đất 20% gắn với các khu đô thị, khu dân cư mới cũng đang gây khó khăn trong công tác xây dựng nhà ở xã hội lẫn phát triển nhà ở thương mại. Vì nhiều chủ đầu tư e ngại, xây dựng nhà ở xã hội đồng thời với nhà ở thương mại, ở cùng dự án sẽ làm giá trị của dự án, giá bán căn hộ thương mại xuống thấp", KTS Chính nhận định.

Bên cạnh đó, KTS Trần Ngọc Chính cho biết cần phải tạo quỹ đất sạch cho các dự án phát triển nhà ở xã hội hướng tới nhà ở xã hội có giá mua, thuê hoặc thuê mua thấp để phù hợp với khả năng tài chính của các đối tượng được thụ hưởng. Việc bố trí quỹ đất cho các dự án nhà ở xã hội phải thuận lợi nhất để mọi thành phần đều có thể chủ động tham gia vào phân khúc này.

Theo Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng) cho rằng để tháo gỡ vướng mắc, phát triển nhà ở xã hội các Bộ, ngành cần tập trung sửa đổi ngay những văn bản quy phạm thuộc thẩm quyền còn chồng chéo nhằm đảm bảo sự đồng bộ, thông thoáng... cho phân khúc nhà ở xã hội.

Đối với địa phương, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương khẩn trương hoàn thành công tác lập, sửa đổi, bổ sung chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở của địa phương, nhất là làm rõ các mục tiêu về nhà ở xã hội dành cho người thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp.

Người đứng đầu địa phương phải xác định đây là nhiệm vụ chính trị quan trọng; lập, phê duyệt kế hoạch cần triển khai cụ thể đối với việc đầu tư các dự án nhà ở xã hội, theo từng năm và từng giai đoạn từ nay đến năm 2030, sao cho đảm bảo nhu cầu của địa phương.

Đồng thời có giải pháp đẩy nhanh việc đầu tư xây dựng dự án đang triển khai thực hiện, dự án đã có chủ trương đầu tư, hay việc quy hoạch, bố trí quỹ đất đã giải phóng mặt bằng phục vụ phát triển nhà ở xã hội, nhà ở công nhân. Đảm bảo đến năm 2030 hoàn thành đầu tư ít nhất 1 triệu căn hộ trên phạm vi cả nước.