Thu phí cao tốc do Nhà nước đầu tư: Người dân có hưởng lợi?

Sớm hoàn thiện thu phí cao tốc do Nhà nước đầu tư

Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) đang hoàn thiện lại đề án thu phí các tuyến đường cao tốc Bắc - Nam do Nhà nước đầu tư nhằm tái đầu tư các dự án cao tốc để sớm báo cáo Chính phủ phương án thu phí theo cơ chế phí.

Trong giai đoạn 2018 - 2021, Bộ GTVT đã nghiên cứu, xây dựng và có nhiều báo cáo đề xuất về các cơ chế, chính sách để thu theo cơ chế phí, cũng như cơ chế thu hồi vốn đối với các tuyến đường bộ cao tốc đã và đang được Nhà nước đầu tư.

Đề án thu phí cao tốc do Nhà nước đầu tư đã được Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với Bộ GTVT xây dựng cơ chế Nhà nước thu phí đối với các tuyến đường cao tốc do nhà nước đầu tư.

Qua đó, Bộ Tài chính đã đề nghị xây dựng phương án báo cáo Chính phủ xem xét trình Quốc hội ban hành cơ chế thí điểm thu tiền sử dụng đường bộ cao tốc trên một số đoạn/tuyến cao tốc do Nhà nước đầu tư.

Theo lãnh đạo Bộ GTVT, sau khi tiếp thu ý kiến của Bộ Tài chính, Bộ GTVT đã nghiên cứu, xây dựng dự thảo phương án thí điểm.

Tuy nhiên, sau khi nhận được ý kiến các bộ, ngành, Bộ GTVT thấy rằng rất có căn cứ đề xuất thí điểm. Bộ GTVT đang hoàn thiện lại đề án thu phí cao tốc do Nhà nước đầu tư để sớm báo cáo Chính phủ phương án.

Trong thời gian qua, đề xuất thu phí cao tốc do Nhà nước đầu tư đang có nhiều luồng ý kiến khác nhau trong dư luận. Nhiều người bày tỏ, nếu thu phí cao tốc thì phải bỏ phí bảo trì đường bộ và cần phải minh bạch rõ nguồn thu, công khai trên bảng điện tử.

Trao đổi với PV Dân Việt, TS. Nguyễn Hữu Đức - Chuyên gia giao thông cho biết, "Việc chúng ta đang thiếu nguồn vốn để đầu tư các tuyến cao tốc theo quy hoạch đã được phê duyệt là rất rõ rồi".

Nói về việc thu phí cao tốc do Nhà nước đầu tư, TS. Nguyễn Hữu Đức cho hay: "Trước đây, chúng ta đã có quy định rõ về việc đường cao tốc và đường quốc lộ riêng biệt rồi. Do đó, việc thu phí trên đường quốc lộ khác với đường cao tốc".

"Về mặt lý thuyết khi thu phí cao tốc do Nhà nước đầu tư sẽ là "phí chồng phí', TS. Nguyễn Hữu Đức nhìn nhận vấn đề.

Theo TS. Đức, điều quan trọng nhất với người dân là phải thu phí làm sao hợp lý, đảm bảo hài hòa lợi ích của Nhà nước và người dân. Nếu thu phí cao tốc thì Nhà nước phải đảm bảo có đường khác cho họ đi khi họ không muốn đi vào cao tốc.

"Tức là người dân sẽ có hai sự lựa chọn: Một là đi vào cao tốc bị mất phí; Hai có được khác để khác để người dân đi khi không muốn đi vào cao tốc", TS. Nguyễn Hữu Đức nói.

Di chuyển trên cao tốc, ai hưởng lợi?

TS. Đức cho hay: "Việc di chuyển trên các tuyến cao tốc, người dân, doanh nghiệp được thụ hưởng dịch vụ chất lượng, tiết kiệm chi phí nhiên liệu, thời gian, tăng hiệu quả kinh doanh. Ngược lại khi không đi vào cao tốc, doanh nghiệp không mất phí cao tốc nhưng tăng chi phí nhiên liệu, thời gian, giảm hiệu quả kinh doanh".

"Cần có quan điểm rõ ràng như thế này để người dân, doanh nghiệp có sự lựa chọn khi tham gia giao thông", TS. Nguyễn Hữu Đức góp ý.

Hiện nay, Bộ GTVT đề xuất đưa vào Luật Đường bộ (được tách ra từ Luật Giao thông đường bộ 2008) quy định thu hồi vốn Nhà nước đối với các dự án do ngân sách đầu tư và dự án tư nhân chuyển giao cho Nhà nước.

Để thực hiện mục tiêu 5.000km đường bộ cao tốc theo Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIII, nhu cầu các nguồn vốn đầu tư đến năm 2030 khoảng 813.000 tỷ đồng. Trong đó, ngân sách Nhà nước phải đảm đương trên 239.000 tỷ đồng. Nếu giữ quy định hiện hành thì "không có cách nào huy động được vốn để tái đầu tư đường bộ cao tốc".

Trên cơ sở đó, Bộ GTVT đề xuất bổ sung quy định về thu phí sử dụng đường bộ cao tốc đối với phương tiện lưu thông tính theo số kilomet xe chạy trên tuyến đường bộ cao tốc do Nhà nước đầu tư và do nhà đầu tư chuyển giao cho Nhà nước theo hợp đồng dự án thực hiện đầu tư theo phương thức đối tác công tư; các nguồn thu liên quan đến sử dụng kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ và các nguồn thu hợp pháp khác theo quy định của pháp luật.