Thương trường như chiến trường: tỷ phú giàu nhất Ấn Độ thất thế trong vụ kiện 3,4 tỷ USD với Jeff Bezos

Thỏa thuận thâu tóm nhà bán lẻ Future Retailer trực thuộc Future Group trị giá 3,4 tỷ USD mà tập đoàn Reliance của tỷ phú Ấn Độ Mukesh Ambani ký hồi tháng 8/2020 đã bị giáng một đòn mạnh mẽ sau khi tòa án gần đây chấp nhận khiếu nại của Amazon để chặn đứng thương vụ này.

Tranh chấp bắt nguồn từ việc Reliance mua lại nhà bán lẻ Future Retailer, vốn được mệnh danh là ông vua bán lẻ tại Ấn Độ, từ tay doanh nhân nổi tiếng Kishore Biyani. Nhưng trước đó, vào tháng 8/2019, gã khổng lồ thương mại điện tử Amazon của Jeff Bezos đã nhanh chân mua lại 4,5% cổ phần Future Retailer. Hợp đồng này được cho là có bao gồm một điều khoản không cạnh tranh, trong đó cấm cả Future Group và Future Retailer làm ăn với 30 tổ chức. Không may thay, trong số 30 cái tên này bao gồm cả Reliance Industries - tập đoàn đang điều hành chuỗi bán lẻ lớn nhất Ấn Độ.

Do đó, ngay khi hay tin Future Retailer đặt bút ký vào thỏa thuận 3,4 tỷ USD với Reliance, Amazon lập tức đệ đơn kiện, cáo buộc Future Group vi phạm các điều khoản của thỏa thuận. Hai tháng sau, ngày 5/10/2020, Amazon đưa vụ việc lên Trung tâm Trọng tài Quốc tế Singapore (SIAC). SIAC sau đó đã ban hành một lệnh cấm tạm thời, yêu cầu Future Group tạm dừng thương vụ bán Future Retailer cho Reliance. 

Amazon cũng nộp đơn lên Tòa án Tối cao Ấn Độ ở New Delhi, tuyên bố thỏa thuận 3,4 tỷ USD giữa Future Group và Reliance là “bất hợp pháp”. Đồng thời, gã khổng lồ thương mại điện tử Mỹ yêu cầu các cơ quan thực thi pháp luật New Delhi hỗ trợ thực thi phán quyết sơ bộ của SIAC về vụ việc.

Về phía Future Group, tập đoàn này cáo buộc Amazon đòi lại 40 triệu USD để rút “quyền từ chối đầu tiên”, cho phép thương vụ 3,4 tỷ USD với Reliance diễn ra êm đẹp. Luật sư của Future Group nhấn mạnh Amazon là gã khổng lồ đến từ bên kia bán cầu, là “anh cả của nước Mỹ”, và rằng Future sẽ đối diện với tương lai phá sản nếu thỏa thuận với Reliance đổ bể vì Amazon. “Xin đừng cho phép gã khổng lồ Mỹ giết chết Future” - lời kêu gọi gửi đến thẩm phán Tòa tối cao.

Cũng như Future Group, Reliance khẳng định thỏa thuận của họ là hoàn toàn có cơ sở thực thi dựa trên nền tảng luật pháp Ấn Độ. 

Đến hôm 6/8, Tòa án tối cao Ấn Độ đã ra phán quyết công nhận lệnh cấm Reliance tiếp tục thương vụ mua lại Future Retailer của SIAC hồi năm ngoái là ràng buộc về mặt pháp lý. Như vậy, phán quyết này là diễn biến mới nhất trong vụ kiện tụng căng thẳng liên quan đến Future Retailer - chuỗi siêu thị lớn thứ hai Ấn Độ mà cả Amazon do tỷ phú Jeff Bezos sáng lập và Reliance do tỷ phú Mukesh Ambani điều hành đều muốn nắm quyền kiểm soát.

Cổ phiếu Reliance niêm yết tại Mumbai đã tụt 2% sau phán quyết này, là mức giảm trong ngày lớn nhất trong ít nhất 2 tuần qua. Cổ phiếu Future Retailer cũng bốc hơi 10%, mức giảm mạnh nhất trong 4 tháng.

Devangshu Dutta, người sáng lập và giám đốc điều hành của công ty tư vấn bán lẻ Third Eyesight có trụ sở tại Ấn Độ nhận định: “Phán quyết của tòa án là một bước đột phá chặn đứng kế hoạch thống trị ngành bán lẻ của Reliance tại thị trường Ấn Độ. Nó cân bằng sự cạnh tranh (của Reliance) với những người chơi khác trên thị trường và mang lại cho Amazon sự hiện diện cần thiết trong lĩnh vực bán lẻ ở quốc gia này”.

Thị trường bán lẻ Ấn Độ hiện là một trong những thị trường có tốc độ phát triển nhanh nhất thế giới, với quy mô giá trị ước tính 60 tỷ USD. Trong đó, mảng thương mại điện tử đang nở rộ được dự báo sẽ đạt tốc độ tăng trưởng kép hàng năm lên tới 24% từ nay đến năm 2024, qua đó đưa giá trị thị trường lên tới 99 tỷ USD, theo India Brand Equity Foundation.

Với Amazon, việc thắng kiện trong thương vụ Future Retailer sẽ giúp tăng cường sự hiện diện trong ngành bán lẻ Ấn Độ. Trong khi đó, Reliance của tỷ phú Ambani cũng xác định bán lẻ và thương mại điện tử sẽ là hai lĩnh vực trọng tâm thu hút đầu tư. Đó là lý do vì sao cả hai ông lớn Amazon và Reliance đều muốn chen chân vào thương vụ với Future Retailer. 

Reliance của tỷ phú Mukesh Ambani là một trong những tập đoàn quyền lực nhất Ấn Độ với hoạt động kinh doanh trải rộng trên khắp mọi lĩnh vực viễn thông, giải trí, thương mại điện tử, nông nghiệp, bán lẻ, thời trang, dầu khí… Nếu thương vụ 3,4 tỷ USD với Future Group diễn ra tốt đẹp, Reliance sẽ nắm quyền tiếp quản thêm hơn 1.800 cửa hàng bán lẻ tại 420 thành phố khắp Ấn Độ, bổ sung vào chuỗi bán lẻ hơn 11.000 cửa hàng hiện nay.

Trong khi đó, Amazon - gã khổng lồ thương mại điện tử hàng đầu hành tinh với hoạt động kinh doanh bán lẻ bành trướng trên toàn cầu - cũng đang cố gắng giành thị phần ở thị trường bán lẻ tỷ dân của Ấn Độ. Năm ngoái, công ty con tại Ấn Độ của Amazon - Amazon Seller Services - đã ghi nhận mức tăng trưởng doanh thu 43% lên 1,5 tỷ USD so với cùng kỳ năm 2019 bất chấp cuộc khủng hoảng đại dịch.