Trung Quốc sẽ mạnh tay kiểm soát đầu tư nước ngoài

Bộ Thương mại Trung Quốc vừa công bố những kế hoạch ưu tiên hàng đầu trong 5 năm tới, bao gồm “các biện pháp kiểm soát an ninh đối với đầu tư nước ngoài” có hiệu lực từ đầu năm nay. Các biện pháp này đồng nghĩa Bộ Thương mại sẽ xem xét các kế hoạch đầu tư nước ngoài có liên quan đến những lĩnh vực nhạy cảm như quân đội, nông sản, năng lượng và công nghệ cốt lõi.

Mặc dù tài liệu được công bố bởi Bộ Thương mại không đề cập cụ thể đến hành động mới của chính phủ Trung Quốc nhằm siết chặt giám sát đầu tư nước ngoài, nhưng nó cho thấy hoạt động đầu tư có thể phải đối diện với nhiều thách thức mới.

Trong vài năm gần đây, Mỹ đã tăng cường giám sát đầu tư nước ngoài từ Trung Quốc. Các doanh nghiệp Mỹ cũng phải đối mặt với nhiều hạn chế hơn khi đầu tư vào Trung Quốc. Chẳng hạn, mới đây nhất, Tổng thống Mỹ Joe Biden hôm 3/6 tiếp tục mở rộng các hạn chế đầu tư của Mỹ vào một số công ty Trung Quốc bị cáo buộc được hậu thuẫn bởi quân đội. Cụ thể, ông Biden đã cấm các nhà đầu tư tổ chức và cá nhân của Mỹ đầu tư vào 59 công ty Trung Quốc bị nghi ngờ hậu thuẫn bởi quân đội Trung Quốc. Động thái này tiếp nối quan điểm cứng rắn mà người tiền nhiệm, cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump đã theo đuổi trong suốt 4 năm nhiệm kỳ trước đó.

Hồi tháng 12/2020, ngay trước khi rời Nhà Trắng, cựu Tổng thống Trump đã công bố một lệnh hành pháp nhằm cấm các nhà đầu tư Mỹ đổ tiền vào các công ty Trung Quốc nằm trong danh sách có mối liên hệ với quân đội Trung Quốc kể từ tháng 11/2021.

Giờ đây, phía Trung Quốc cũng bắt đầu tăng cường các biện pháp ngăn ngừa rủi ro hình thành từ đầu tư nước ngoài. Bộ Thương mại Trung Quốc nhấn mạnh việc “cải thiện hệ thống rà soát an ninh quốc gia với hoạt động đầu tư nước ngoài, đồng thời mở các cuộc điều tra an ninh với đầu tư nước ngoài trong trường hợp nghi vấn gây rủi ro hoặc tiềm ẩn khả năng gây rủi ro cho an ninh quốc gia”.

Tuy nhiên, song song với các biện pháp kiểm soát, Bộ Thương mại Trung Quốc cũng sẽ mở rộng thêm các lĩnh vực chấp nhận vốn đầu tư nước ngoài, bao gồm nhiều lĩnh vực chiến lược như viễn thông, internet, giáo dục, chăm sóc sức khỏe... Bộ cũng sẽ nới lỏng hơn nữa các quy định đầu tư nước ngoài vào những công ty niêm yết đại chúng. 

Trong năm qua, một trong số những lĩnh vực thu hút vốn đầu tư nước ngoài nhiều nhất tại Trung Quốc là trái phiếu chính phủ, với lợi suất trái phiếu kỳ hạn 10 năm lên tới hơn 3,2%. Ngược lại, tại Mỹ, mức lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ kỳ hạn 10 năm hiện chỉ dao động quanh ngưỡng 1,7%. Chênh lệch lớn như vậy mang đến lợi tức cao đáng kể cho các nhà đầu tư vào trái phiếu chính phủ Trung Quốc. Chỉ trong hai năm, tỷ lệ nắm giữ trái phiếu chính phủ Trung Quốc của nhà đầu tư nước ngoài đã tăng gần gấp đôi lên hơn 2 nghìn tỷ NDT (307,7 tỷ USD), theo dữ liệu từ Wind Information.

Theo một báo cáo được công bố tại Hội nghị Liên hợp quốc về Thương mại và Phát triển hôm 24/1, Trung Quốc đã vượt mặt Mỹ trở thành nền kinh tế thu hút vốn đầu tư nước ngoài FDI lớn nhất thế giới với 163 tỷ USD vốn FDI trong năm 2020. Trong khi đó, Mỹ - vật lộn với cuộc khủng hoảng đại dịch Covid-19 trong phần lớn thời gian của năm - chỉ thu về 134 tỷ USD vốn FDI.