AI không thể được trao toàn quyền: Cần đạo đức và pháp lý để kiểm soát

Vũ Khoa
16/02/2025 08:01 GMT +7
“Ứng dụng Blockchain và AI trong giáo dục là cơ hội để thay đổi cách thức giảng dạy, học tập và quản lý dữ liệu học sinh. Công nghệ này không chỉ tối ưu hóa quá trình giảng dạy mà còn giúp các cơ sở giáo dục nâng cao tính minh bạch và hiệu quả trong quản lý”.


Hơn 1000 sinh viên đã tham gia Tọa đàm “Blockchain và AI trong giáo dục và đào tạo giáo viên” do Hiệp hội Blockchain Việt Nam và Viện Công nghệ Blockchain và Trí tuệ Nhân tạo ABAII phối hợp cùng trường Đại học Sư phạm Hà Nội tổ chức.

Sự kiện nhằm hưởng ứng Quyết định số 4268/ QĐ-BGDĐT ngày 30/12/2024 về Ban hành Kế hoạch Thực hiện Quyết định số 127/QĐ-TTg ngày 26/01/2021, Quyết định số 142/QĐ-TTg ngày 02/02/2024 của Thủ tướng Chính phủ về việc phát triển dữ liệu và ứng dụng trí tuệ nhân tạo giai đoạn đến năm 2030 của Bộ Giáo dục và Đào tạo, đồng thời mang đến những trao đổi chuyên sâu về trí tuệ nhân tạo (AI) và Blockchain trong giáo dục, nhấn mạnh sự cần thiết của việc ứng dụng công nghệ một cách có trách nhiệm.

Sự kiện ABAII Unitour 22 thu hút hơn 1000 sinh viên Trường Đại học Sư phạm Hà Nội tham gia.

PGS. TS. Nguyễn Văn Trào, Phó hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã nhấn mạnh sự cần thiết của việc ứng dụng công nghệ trong giảng dạy và học tập.

Đại diện nhà trường cho biết: “Chuyển đổi số không chỉ là xu hướng mà còn là yếu tố chiến lược trong việc nâng cao chất lượng giáo dục. Blockchain và AI sẽ giúp sinh viên tiếp cận những kỹ năng số quan trọng, đồng thời tạo ra nền tảng giáo dục minh bạch và hiệu quả hơn trong tương lai. Sự kiện thể hiện sự sẵn sàng của Nhà trường thực hiện các mục tiêu chuyển đổi số của Bộ Giáo dục và Đào tạo, của Chính phủ đồng thời chuẩn bị tâm thế tốt nhất cho giảng viên, sinh viên thực hiện Chương trình đào tạo, đáp ứng được Khung năng lực số cho người học quy định tại Thông tư số 02/2025/TT-BGDĐT”.

PGS. TS. Nguyễn Văn Trào, Phó hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Hà Nội nhấn mạnh vai trò của Chuyển đổi số trong việc nâng cao chất lượng giáo dục.

Bà Nguyễn Vân Hiền, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Blockchain Việt Nam, Phó Viện trưởng Viện ABAII, chia sẻ tại sự kiện: “Ứng dụng Blockchain và AI trong giáo dục là cơ hội để thay đổi cách thức giảng dạy, học tập và quản lý dữ liệu học sinh. Công nghệ này không chỉ tối ưu hóa quá trình giảng dạy mà còn giúp các cơ sở giáo dục nâng cao tính minh bạch và hiệu quả trong quản lý”.

Blockchain mang lại sự minh bạch trong giáo dục

Tại sự kiện, chuyên gia Đào Trung Thành, Phó Viện trưởng kiêm Chủ tịch Hội đồng Giảng viên Viện ABAII cho biết, trong gần một thế kỷ, AI đã có sự phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là AI tạo sinh, đang thay đổi cách con người tiếp cận tri thức và giảng dạy.

Theo báo cáo của McKinsey & Company, PwC, có 80 triệu việc làm có thể bị thay thế bởi AI trong năm 2025, và khoảng 50% thời gian làm việc có thể thay thế bằng tự động hóa vào năm 2030. Sự phát triển của AI tạo sinh như Chat GPT đang làm thay đổi cách học tập, nghiên cứu của sinh viên. 

Tuy nhiên, ông Thành cũng cảnh báo về những nguy cơ tiềm ẩn khi AI phát triển thiếu kiểm soát, bao gồm vi phạm quyền riêng tư, thao túng thông tin và suy giảm tư duy phản biện của người học.

Ông nhấn mạnh: “Chúng ta không thể phủ nhận sức mạnh của AI, nhưng cần đảm bảo công nghệ này được kiểm soát và áp dụng theo các nguyên tắc đạo đức phù hợp, để AI trở thành công cụ hỗ trợ giáo dục thay vì thay thế con người.”

Ông Đào Trung Thành, Phó Viện trưởng Viện ABAII khẳng định AI có thể được ứng dụng như một trợ lý học tập, tuy nhiên cũng đặt ra nhiều thách thức về trách nhiệm.

Tại Liên minh châu Âu (EU), Hướng dẫn AI đáng tin cậy (EU Trustworthy AI Guideline) yêu cầu các bên liên quan đảm bảo phát triển và sử dụng công nghệ AI có đạo đức và trách nhiệm. Trong khi đó, Việt Nam chưa có bộ quy tắc đạo đức AI chính thức, và các quy định pháp lý về ứng dụng AI vẫn còn chưa đầy đủ.

Ông Thành cho rằng, khung pháp lý AI là cần thiết nhưng khó có thể theo kịp tốc độ phát triển của công nghệ, do đó, các nguyên tắc đạo đức đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng sử dụng AI trong giáo dục.

“Chuyển đổi số trong giáo dục không có nghĩa là trao toàn bộ quyền quyết định cho AI, mà là tận dụng AI để cá nhân hóa và tối ưu hóa trải nghiệm học tập”, ông Thành nhấn mạnh.

Ông Nguyễn Ngọc Hưng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xúc tiến và Đầu tư, Hiệp hội Blockchain Việt Nam, Nhà sáng lập và CEO Spores Network cho biết, Blockchain có thể giúp giải quyết các vấn đề cố hữu của hệ thống giáo dục hiện tại, như tình trạng gian lận bằng cấp, khó khăn trong xác minh chứng chỉ và thiếu tính minh bạch trong dữ liệu học tập.

Ông Nguyễn Ngọc Hưng, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Xúc tiến Đầu tư Hiệp hội Blockchain Việt Nam đã giới thiệu những ứng dụng của Blockchain trong quản lý giáo dục.

Ông cũng đưa ra các mô hình cụ thể đang được triển khai trên thế giới, như hệ thống bằng cấp kỹ thuật số của MIT, nơi mọi chứng chỉ đều được ghi nhận trên Blockchain, giúp người học có thể chứng minh năng lực một cách nhanh chóng mà không cần qua trung gian xác minh.

Ông cũng đề xuất các mô hình giáo dục phi tập trung đang nổi lên, như Open Campus – nơi mà người học có thể chủ động quản lý dữ liệu học tập của mình, đồng thời kết nối trực tiếp với nhà tuyển dụng mà không cần thông qua hệ thống giáo dục truyền thống.

Các chuyên gia cùng tham gia phiên thảo luận mở với chủ đề “Ứng dụng Blockchain và AI trong lĩnh vực giáo dục”

Dưới góc nhìn của người làm việc trong ngành giáo dục, TS. Đỗ Trung Kiên, Phó Trưởng Khoa phụ trách CNTT cho biết, nhà trường rất mong muốn thử nghiệm ứng dụng AI và Blockchain trong giảng dạy, đặc biệt là trong quản lý dữ liệu sinh viên và số hóa tài liệu học tập. Ông cũng chỉ ra rằng, các trường đại học cần nhanh chóng thích nghi với công nghệ mới, xây dựng các chương trình đào tạo về AI và Blockchain để giúp sinh viên tiếp cận sớm và ứng dụng một cách sáng tạo với những công cụ này.

Đồng quan điểm, ThS. Phạm Thị Minh Thúy, Bí thư Đoàn TNCS HCM, cho rằng việc đào tạo kỹ năng số cho sinh viên là cấp thiết, giúp sinh viên không chỉ tiếp cận mà còn làm chủ công nghệ. Bà cũng đề xuất cần có các chương trình đào tạo tích hợp để sinh viên sư phạm có thể giảng dạy về AI và Blockchain ngay từ bậc phổ thông.

Dưới góc độ hoạt động sinh viên, ThS. Thuý nhận định, chuyển đổi số không chỉ dừng lại ở việc trang bị công cụ, mà còn là thay đổi tư duy giáo dục. Bà nhấn mạnh rằng các hoạt động ngoại khóa, câu lạc bộ sinh viên về AI và Blockchain nên được khuyến khích phát triển, giúp sinh viên có môi trường thực hành thực tế.

Về ứng dụng thực tiễn của Blockchain và AI trong giáo dục, dưới góc nhìn của doanh nghiệp công nghệ, bà Lê Vũ Hương Quỳnh, Giám đốc Quốc gia Việt Nam, Tether, đề cập đến việc Blockchain có thể được ứng dụng trong quản lý tài chính giáo dục, giúp minh bạch hóa học phí và các giao dịch giữa nhà trường và sinh viên.

Bà nhấn mạnh rằng công nghệ này có thể giúp tối ưu hóa quy trình vận hành của các tổ chức giáo dục và tăng cường tính minh bạch trong tài trợ học bổng.

Là một giảng viên đồng thời là chủ doanh nghiệp công nghệ, ThS. Phạm Mạnh Cường, Nhà sáng lập Wischain, Giảng viên Trường Đại học Công nghệ TP HCM, chia sẻ về cách AI đang hỗ trợ giáo viên cá nhân hóa bài giảng, đồng thời giúp sinh viên tự động hóa việc nghiên cứu và truy xuất thông tin nhanh hơn.

Ông cho rằng AI và Blockchain không chỉ mang lại lợi ích cho sinh viên mà còn giúp giảng viên tối ưu hóa phương pháp giảng dạy, giảm tải công việc hành chính.

Ông Nguyễn Đức Long nhấn mạnh rằng sự kết hợp giữa AI, Blockchain và chính sách giáo dục sẽ là chìa khóa giúp hệ thống giáo dục Việt Nam tiến xa hơn trong kỷ nguyên số. Ông khuyến khích sinh viên nên sử dụng nền tảng MasterTeck, nền tảng học trực tuyến mở về blockchain và AI hàng đầu Việt Nam do Viện ABAII phát triển để chủ động học tập, nâng cao kiến thức về Blockchain và AI.

Vũ Khoa