Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến cho biết, từ phiên họp thứ 16 (ngày 7/10), số lượng tàu cá hiện còn 80.884 tàu. Số lượng tàu cá được cấp phép tăng 1.623 tàu.

Đến nay đã có 27.990/28.225 tàu cá (99,16%) lắp đặt thiết bị giám sát hành trình (VMS).

Xử lý triệt để hành vi vi phạm mất kết nối VMS, vượt ranh giới khai thác trên biển

Hiện nay các lực lượng chức năng đang tăng cường công tác thực thi pháp luật, kiên quyết ngăn chặn, xử lý triệt để các hành vi vi phạm khai thác IUU như mất kết nối VMS, vượt ranh giới khai thác trên biển, vi phạm vùng biển nước ngoài.

Lũy kế từ năm 2024 đến ngày 13/10/2025, các lực lượng chức năng đã xử lý 26 tàu, khởi tố 8 tàu, còn 57 tàu đang xác minh xử lý, 4 tàu chưa rõ thông tin; khởi tố 59 vụ, 96 bị can, đã xét xử 29 vụ, 67 bị cáo.

Trong thời gian tới, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Công an chỉ đạo rà soát kết quả xử phạt các hành vi vi phạm IUU, xử lý triệt để hành vi vi phạm mất kết nối VMS, vượt ranh giới khai thác trên biển, vi phạm vùng biển nước ngoài.

Bộ Quốc phòng tiếp tục thực hiện cao điểm tuần tra, kiểm soát tại các vùng biển giáp ranh, ngăn chặn không để phát sinh thêm tàu cá, ngư dân vi phạm vùng biển nước ngoài; rà soát, truy vết các tàu cá không đủ điều kiện thường neo đậu tại các cửa sông, cửa biển, bãi ngang, các đảo; kiên quyết không để tàu cá không đủ điều kiện xuất, nhập bến, xử lý triệt để nếu cố tình vi phạm.

Các địa phương tiếp tục rà soát, khẩn trương cấp giấy phép khai thác cho tàu cá đủ điều kiện, quản lý chặt chẽ tàu cá không đủ điều kiện; tập trung củng cố hồ sơ, xử phạt dứt điểm hành vi vi phạm VMS, vượt ranh giới khai thác trên biển, vi phạm vùng biển nước ngoài.

Tìm giải pháp căn cơ nhất để xử lý dứt điểm các yêu cầu của EC

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, Phó Trưởng Ban Chỉ đạo Quốc gia về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) yêu cầu, Bộ Nông nghiệp và Môi trường khẩn trương rà soát, hoàn thiện để trình Thủ tướng Chính phủ ký ban hành Kế hoạch hành động cao điểm, cấp bách thực hiện khuyến nghị cảnh báo "Thẻ vàng" IUU và chuẩn bị làm việc với Đoàn Thanh tra lần thứ 5 của Uỷ ban Châu Âu (EC).

Bản kế hoạch phải là công cụ điều hành thực chất, giúp xác định rõ những việc cần làm, có tiến độ, sản phẩm, người thực hiện và người chịu trách nhiệm, "tìm ra những giải pháp căn cơ nhất để xử lý dứt điểm các yêu cầu của EC".

Theo đó, các nhiệm vụ cần được phân tách rõ ràng, giao cho từng bộ, ngành để chủ động triển khai, hướng đến quản lý bền vững hoạt động khai thác và đánh bắt thủy hải sản, bảo vệ nguồn lợi thủy sản, với hai mục tiêu trọng tâm là phát triển bền vững và đáp ứng yêu cầu quốc tế.

Về một số nhiệm vụ cụ thể, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đặc biệt quan tâm đến việc hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia về khai thác thủy hải sản một cách đồng bộ, thống nhất, đa mục đích, và được sử dụng bởi nhiều đối tượng khác nhau.

Cụ thể, các cơ quan quản lý nhà nước dùng dữ liệu để cấp phép và giám sát hoạt động khai thác. Ban quản lý cảng dùng để kiểm soát tàu ra vào. Lực lượng chấp pháp trên biển sử dụng để phát hiện, xử lý vi phạm. Thuyền trưởng và chủ tàu dùng dữ liệu này để ghi nhật ký hành trình, chứng minh nguồn gốc khai thác hải sản.

Phó Thủ tướng lưu ý, nhật ký khai thác và lộ trình di chuyển của tàu là hai yếu tố then chốt trong việc cấp phép, hướng tới mục tiêu cấp phép tự động trên nền tảng cơ sở dữ liệu thống nhất.

Tập đoàn Công nghiệp – Viễn thông Quân đội (Viettel), Tập đoàn Bưu chính – Viễn thông Việt Nam (VNPT) phải cập nhật tình hình, khả năng tích hợp các cơ sở dữ liệu về tàu cá, cấp phép khai thác, dân cư, công nghệ xác định vị trí tàu cá trên biển…

Viettel chủ trì xây dựng mô hình phần mềm quản lý dữ liệu. Các bộ, ngành và địa phương cần chủ động phối hợp, cung cấp yêu cầu kỹ thuật cụ thể để Viettel hoàn thiện hệ thống.

Theo Phó Thủ tướng, hiện nhiều nguồn dữ liệu đã có sẵn, vấn đề là tích hợp và ứng dụng công nghệ hiện đại để khai thác hiệu quả hơn, ví dụ như phát hiện tàu tự cắt số hiệu, không có số đăng ký hoặc mất tín hiệu VMS nhằm kịp thời kiểm soát.

Yêu cầu sớm xây dựng quy chế về khai thác, quản lý và sử dụng dữ liệu, Phó Thủ tướng nhấn mạnh, dữ liệu là nền tảng kỹ thuật quan trọng, nhưng phải có quy định rõ ràng về quyền truy cập và phạm vi sử dụng: Ai được tiếp cận, được phép khai thác đến mức độ nào, từ thuyền trưởng, chủ tàu, ban quản lý cảng đến các cơ quan chức năng.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường được giao chủ trì soạn thảo quy chế này, phối hợp cùng các bộ, ngành liên quan. Các bộ khác đóng vai trò hỗ trợ về mặt kỹ thuật, phần mềm và dữ liệu để bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống.

Đồng thời, hệ thống dữ liệu phải được chuẩn hóa, có khả năng tra cứu từng tàu, từng thông tin cụ thể, và cần báo cáo tiến độ với Thủ tướng Chính phủ theo từng giai đoạn, triển khai từng bước một, chắc chắn, thực chất.

Phó Thủ tướng giao Bộ Quốc phòng rà soát lực lượng và phối hợp chặt chẽ với Kiểm ngư để soạn thảo quy chế phối hợp thực hiện nhiệm vụ trên biển. Quy chế phải phân định rõ phạm vi kiểm soát, ai chịu trách nhiệm vùng gần bờ, vùng lộng và các vùng giáp ranh với vùng biển nước ngoài; làm lực lượng nòng cốt tiếp tục thực hiện tuần tra, truy vết và truy đuổi các "tàu ma", "tàu không số", "vi phạm là phải truy bắt bằng được".

Bộ Công an phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Tư pháp tổng hợp ý kiến từ các địa phương về những vướng mắc, khó khăn trong xử lý hành chính các hành vi vi phạm IUU, chọn những nội dung cần thiết để kiểm tra và hướng dẫn xử lý; tích hợp dữ liệu dân cư vào dữ liệu quốc gia về khai thác thủy hải sản phục vụ công tác quản lý; chỉ đạo công an cấp xã, phường thống kê, cập nhật thông tin về các tàu cá đủ và không đủ điều kiện hoạt động, bảo đảm "tàu không đủ điều kiện thì không thể ra khơi", đúng như tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng.