Đơn hàng nhiều nhưng doanh nghiệp xuất khẩu gạo vẫn “chật vật”, làm gì để gỡ khó?

Thời gian qua, trước những diễn biến phức tạp của dịch Covid-19, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu gạo đã rơi vào tình cảnh, đơn hàng nhiều nhưng không thể xuất khẩu. Thậm chí, một số doanh nghiệp chỉ xuất khẩu được 1/4 lượng gạo theo hợp đồng đã ký.

Theo ông Đỗ Hà Nam, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Intimex cho hay, từ tháng 7/2021 dồn qua thì tháng 8 này, nếu tính cả số lượng đơn hàng bị hủy, Intimex phải xuất theo hợp đồng đã ký gần 120.000 tấn gạo. Tuy vậy, hiện tại, theo báo cáo của bên giao nhận, khả năng đi được tối đa chỉ 30.000-35.000 tấn.

Nói về nguyên nhân của tình trạng trên, ông Đỗ Hà Nam cho biết, do tác động của dịch Covid-19, nhiều địa phương không cho cảng tập trung đông dẫn đến thiếu nguồn nhân lực.

Việc phải giãn cách 2m dẫn tới không bốc xếp hàng từ xe lên băng chuyền để đưa vào container. Ngoài ra, các đơn hàng xuất đi châu Phi không có tàu lớn vào do lo ngại dịch bệnh; xà lan đi từ địa phương lên khó, bị giữ lại, không vào bốc hàng được…

"Chúng tôi kiến nghị Bộ Công Thương làm việc với các hệ thống từ cảng, địa phương… để gỡ các ách tắc hiện nay vì chỉ cần 1 khâu trong đó tắc thì nguyên chuỗi cung ứng sẽ bị đứng", ông Nam nêu đề xuất.

Đồng cảnh ngộ trên, ông Nguyễn Việt Anh, Tổng giám đốc Công ty CP LT Phương Đông cho biết thêm, ngành lúa gạo là một chuỗi khép kín nên cần ưu tiên tiêm vaccine đồng loạt cho chuỗi cung ứng này.

Bên cạnh đó, do DN hoạt động "3 tại chỗ" kéo dài, tới nay, người lao động có tâm lý không ổn định và cần có phương án thay thế cho DN sau ngày 16/8.

Tuy nhiên, theo đại diện các doanh nghiệp, trước những khó khăn trên, việc cấp bách trước mắt là cần tạo "luồng xanh" đường thủy cho hoạt động xuất khẩu lúa gạo.

Cụ thể, ông Nguyễn Trung Kiên, Phó Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) cho rằng, hiện tại chỉ có quy định luồng xanh trên đường bộ còn đường thủy thì chưa rõ ràng.

Điều này dẫn tới việc mỗi địa phương áp dụng khác nhau, trong khi đó 90% lúa gạo vận chuyển bằng đường thủy. Từ đó, VFA đề nghị Chính phủ và Bộ, ngành nhanh chóng tạo "luồng xanh" cho vận chuyển đường thủy và có sự thống nhất trong cả khu vực phía Nam.

Cụ thể, đại diện VFA chia kế hoạch thành 2 giai đoạn: Lưu thông từ cánh đồng về nhà máy và từ nhà máy ra cảng. Ngoài ra, với vấn đề giá cước vận tải biển cũng được đánh giá đang ở mức quá cao, trong đó cước đi Mỹ hiện tới 15.000 USD/cont - lớn hơn giá trị gạo. Do đó, VFA kiến nghị Bộ Công Thương trao đổi với Cục Hàng hải để xem xét hạ cước giá tàu biển cho DN.

Nhận định về các đề xuất nói trên của doanh nghiệp, đại diện Tổ Công tác đặc biệt của Bộ Công Thương cho biết, cơ quan này sẽ tập trung tháo gỡ 3 khía cạnh vướng mắc hiện tại về sản xuất - lưu thông - xuất khẩu cho DN.

Tuy nhiên, Tổ Công tác cũng lưu ý về phía Hiệp hội và DN cần chủ động xây dựng quy trình 3 "tại chỗ" phù hợp tình hình của từng đơn vị và từng địa phương. Trong đó, Tổ Công tác đặc biệt sẽ đề xuất tạo các điểm test Covid-19 nhanh tại chỗ để làm tăng tốc độ lưu thông hàng hóa cho DN.