Muốn thị trường phái sinh vận hành hiệu quả, cần nhà đầu tư có hiểu biết

TS. Vũ Bằng trả lời phỏng vấn báo chí

Sau gần 2 năm vận hành, thị trường chứng khoán phái sinh Việt Nam đã có sự phát triển. Song tới nay, chứng khoán phái sinh vẫn chưa thu hút được nhiều nhà đầu tư tổ chức và khối ngoại.

Theo thống kê, trong 6 tháng đầu năm 2019, tổng khối lượng giao dịch trên thị trường chứng khoán phái sinh đạt hơn 23,8 triệu hợp đồng. Trong đó, khối lượng giao dịch tháng 6 đạt 1,97 triệu hợp đồng, khối lượng giao dịch bình quân tăng 16,16% đạt 98.351 hợp đồng/phiên. Đáng chú ý, phiên giao dịch 6/6 có khối lượng giao dịch cao nhất trong tháng, đạt 137.917 hợp đồng.

Tính đến cuối tháng 6/2019, số lượng tài khoản giao dịch phái sinh đạt 75.352 tài khoản, tăng 31% so với cuối năm 2018. Về thành phần, tỉ trọng giao dịch của nhà đầu tư cá nhân trong nước chiếm trên 91% khối lượng giao dịch toàn thị trường.

Tuy nhiên, một tín hiệu không mấy tích cực, đó là khối lượng giao dịch của khối tự doanh công ty chứng khoán và nhà đầu tư nước ngoài vẫn chiếm tỉ trọng rất nhỏ trên thị trường chứng khoán phái sinh tại Việt Nam.

Nhằm giúp nhà đầu tư làm quen với chứng khoán phái sinh, Báo Đầu tư đã phối hợp với Công ty Chứng khoán VPS tổ chức ra mắt cuộc thi: “Đầu tư ảo - Nhận tiền thật” trên nền tảng Smartphone.

Trao đổi với PV tại buổi giới thiệu cuộc thi, TS. Vũ Bằng, nguyên Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đánh giá cao các sản phẩm nền tảng như VPS để  hỗ trợ nhà đầu tư có thêm nhiều kiến thức và khuyến kích nhiều công ty chứng khoán triển khai, mở nhiều không gian trải nghiệm cho nhà đầu tư để góp sức xây dựng thị trường.

Ông Vũ Bằng cho biết: “Yếu tố căn bản để thị trường chứng khoán phái sinh vận hành hiệu quả là hiểu biết của nhà đầu tư”.

Ông Lê Trọng Minh, Tổng Biên tập Báo Đầu tư, Trưởng Ban tổ chức cuộc thi

Về phía ban tổ chức cuộc thi, ông Lê Trọng Minh, Tổng Biên tập Báo Đầu tư, Trưởng Ban tổ chức cuộc thi, cho biết, thị trường chứng khoán Việt Nam nói chung đang có những sự phát triển ổn định, thu hút thêm doanh nghiệp niêm yết và nhà đầu tư trong và ngoài nước tham gia.

Trong sự phát triển đó, thị trường chứng khoán phái sinh mặc dù mới ra đời, còn mới mẻ với nhiều nhà đầu tư, nhưng đã tạo được sự chú ý khi khối lượng giao dịch luôn đạt mức khá cao.

Theo ông Minh, thị trường chứng khoán phái sinh đã phát huy tốt 3 vai trò của mình là: Phòng ngừa rủi ro, giữ chân các dòng tiền trên thị trường chứng khoán; là công cụ đầu tư kiếm lời trong ngắn hạn; và bình ổn, điều tiết thị trường cơ sở.

Tuy nhiên, nếu nhìn lại 2 năm hoạt động có thể thấy, thị trường chứng khoán phái sinh vẫn tồn tại nhiều vấn đề như số lượng nhà đầu tư cá nhân vẫn chiếm chủ yếu mà thiếu vắng các nhà đầu tư tổ chức, mức độ biến động nhiều thời điểm quá lớn, tác động ngược lại thị trường chứng khoán cơ sở, số lượng hợp đồng giao dịch vẫn chưa nhiều…

“Để thị trường chứng khoán phát triển bền vững và lành mạnh, ngoài việc tiếp tục hoàn thiện khung khổ pháp lý, phát triển sản phẩm thì việc hướng dẫn, phổ biến kiến thức và mở rộng cộng đồng các nhà đầu tư là điều cần phải thực hiện liên tục. Để làm được điều đó cần có sự chung tay của các thành viên thị trường, các cơ quan truyền thông về tài chính - chứng khoán”, ông Lê Trọng Minh nhấn mạnh.

Ông Nguyễn Quang Thương, Phó vụ trưởng Vụ Phát triển thị trường, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước

Nói về triển vọng của các sản phẩm phái sinh mới, theo ông Nguyễn Quang Thương, Phó vụ trưởng Vụ Phát triển thị trường, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, thị trường chứng khoán phái sinh là mảng tương đối tiên tiến và phát triển so với thị trường chứng khoán. Để có thể vận hành và triển khai tốt được thì thị trường chứng khoán cũng cần có sự phát triển nhất định.

Chứng khoán phái sinh hay sản phẩm phái sinh có nhiều loại khác nhau. Hiện nay mới triển khai được một sản phẩm là hợp đồng tương lai (HĐTL), cụ thể là HĐTL chỉ số cổ phiếu và HĐTL trái phiếu chính phủ.

 "Như tôi đã nói định hướng của chúng ta là phát triển từ đơn giản đến phức tạp. Cách đây khoảng 1 tháng, chúng tôi cũng đã triển khai một sản phẩm là chứng quyền có đảm bảo (covered warrant). Nó có rất nhiều nét giống như sản phẩm quyền chọn.

Về kế hoạch cụ thể chi tiết thì chưa được phê duyệt nhưng có thể trong tương lai, đến thời điểm thích hợp chúng tôi sẽ triển khai một số sản phẩm như HĐTL cổ phiếu đơn lẻ xem xét tính khả thi để triển khai hợp đồng quyền chọn có thể trên chỉ số cổ phiếu hoặc cổ phiếu đơn lẻ. Còn những sản phẩm như hợp đồng kì hạn hay hợp đồng hoán đổi không phải trên sàn mà trên OTC, cái này UBCK sẽ không quản lý. Tuy nhiên, đâu đó trong các ngân hàng họ cũng đang triển khai và có những xử lý nhất định", ông Thương chia sẻ.