Ngân hàng Nhà nước “bịt” kẽ hở về nợ xấu

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vừa công bố dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 09/2015/TT-NHNN ngày 17/7/2015 quy định về hoạt động mua, bán nợ của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài.

Theo NHNN, Thông tư số 09/2015/TT-NHNN sau hơn 5 năm áp dụng đã phát sinh một số vướng mắc như đã có quy định nhưng chưa hướng dẫn cụ thể để xử lý được một số trường hợp phát sinh trong thực tế về định giá khoản nợ, xử lý chênh lệch tỷ giá và xử lý tài chính đối với trường hợp bên mua nợ là tổ chức tín dụng (TCTD),...

Đặc biệt, trong thời gian gần đây có hiện tượng tổ chức tín dụng thực hiện bán nợ cho bên mua nợ không phải là tổ chức tín dụng và được thanh toán chậm tiền mua nợ. Hoạt động này có thể dẫn đến việc phản ánh thiếu khách quan về tình trạng của các khoản nợ cấp tín dụng tại các tổ chức tín dụng.

Do đó, để đảm bảo thống nhất với quy định pháp luật và xử lý được các vấn đề thực tế phát sinh, việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 09 là hết sức cần thiết – theo Ngân hàng Nhà nước.

Theo dự thảo sửa đổi, bên mua nợ là tổ chức, cá nhân, bao gồm: Tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài được ngân hàng nước chấp thuận hoạt động mua nợ; Tổ chức khác, cá nhân (bao gồm cả người cư trú và người không cư trú).

Theo điều 3, khoản nợ được coi là chưa hoàn thành việc mua, bán nợ khi các bên đã ký hợp đồng mua bán nợ và đang trong thời gian thực hiện hợp đồng. Bên mua chưa hoàn thành việc thanh toán tiền theo hợp đồng và bên bán chưa thực hiện chuyển giao quyền sở hữu khoản nợ cho bên mua nợ. Khoản nợ vẫn thuộc sở hữu của bên bán nợ.

Ngân hàng Nhà nước cho rằng, trạng thái sở hữu khoản nợ là cơ sở để xác định rõ quyền, trách nhiệm của chủ sở hữu khoản nợ trong việc quản lý, theo dõi, chịu rủi ro trong quá trình các bên thực hiện mua, bán nợ. Thông tư 09 hiện chưa có quy định cụ thể về vấn đề này. Do vậy, TCTD có thể lợi dụng việc mua bán nợ nhằm mục đích che dấu nợ xấu.

Tại điều 5, NHNN sửa đổi khoản 6, quy định bên bán nợ không mua lại các khoản nợ đã bán trừ trường hợp mua lại khoản nợ đã bán theo phương án tái cơ cấu đã được phê duyệt để phù hợp với quy định tại khoản 6 Điều 148đ Luật các TCTD.

TCTD không được cấp tín dụng cho khách hàng để mua nợ tại chính TCTD và các TCTD khác.

Quy định trên nhằm đảm bảo việc mua nợ được minh bạch, thực chất và thực sự là biện pháp để xử lý nợ theo quy định tại khoản 2, Điều 95 Luật các TCTD, đồng thời ngăn ngừa khả năng TCTD có thể lợi dụng mua bán nợ để che giấu nợ xấu.

Dự thảo cũng quy định, việc quản lý theo dõi trong trường hợp bán một phần khoản nợ hoặc bán một khoản nợ cho nhiều bên mua nợ được thực hiện theo nguyên tắc:

Trường hợp bên bán nợ còn sở hữu một phần khoản nợ được bán, bên bán nợ tiếp tục làm đầu mối thực hiện quản lý hồ sơ, tài liệu, các biện pháp bảo đảm và các vấn đề khác liên quan của khoản nợ. Phần nợ chưa bán, bên bán nợ tiếp tục thực hiện quản lý, theo dõi, phân loại nợ và trích lập dự phòng rủi ro theo quy định.

Trường hợp bên bán nợ không còn là chủ sở hữu của khoản nợ được bán nhưng các bên có nhu cầu, bên bán nợ được tiếp tục làm đầu mối thực hiện quản lý hồ sơ, tài liệu, các biện pháp bảo đảm của khoản nợ và các vấn đề khác liên quan đến khoản nợ theo thỏa thuận của các bên.