"Siêu đặc sản" quý hiếm, không nơi nào ngoài Sơn La trồng được giá cao ngất ngưởng

Tỏi mồ côi một nhánh ở Phù Yên được trồng tại cánh đồng Mường Tấc (Phù Yên). Đây là nơi khí hậu rất khắc nghiệt chia làm hai mùa rõ rệt. Mùa đông thì lạnh cắt da cắt thịt và thường xuyên có sương muối, mùa hè thì nóng nực bậc nhất đất nước bởi ảnh hưởng của gió Lào. 

Đã rất nhiều lần huyện Phù Yên "được" ghi danh lên bản đồ thời tiết bởi cái nóng chỉ sau một vài huyện ở Nghệ An.

Được hình thành từ một phụ lưu của sông Đà, vùng lòng chảo khắc nghiệt ấy lại có thể trồng được loại tỏi tía một nhánh quý hiếm mà không nơi nào trên đất nước ta có thể trồng được.

Đến nay vẫn chưa có nghiên cứu chính thức lý nào giải thích tại sao vùng đất này lại sinh ra loại tỏi cô đơn quý hiếm này.

Vì hiếm nên tỏi này rất đắt. Giá trung bình của tỏi cô đơn Phù Yên khoảng 300.00 đồng/kg, vào mỗi dịp Tết, giá tỏi có thể được đẩy lên tới 500.000 đồng/kg.

Không chỉ là dựa vào kỹ thuật trồng trọt mà tỏi cô đơn Phù Yên cũng rất kén đất trồng. Cánh đồng Mường Tấc tuy rộng nhưng tỏi một nhánh chỉ trồng được ở một, hai khu nhỏ với diện tích không được rộng. 

Người dân ở đây thường bảo nhau rằng "trồng tỏi cũng là do vận may, ông trời cho nó mọc tỏi 1 nhánh trên ruộng của mình thì nó mới mọc chứ mình cũng không làm gì khác được".

Tỏi cô đơn thường được trồng sau khi gặt lúa và khi gió mùa bắt đầu thổi về. Cánh đồng Mường Tấc vốn có đất đai màu mỡ, trù phú nên người dân hiếm khi phải sử dụng phân bón cho các cánh đồng lúa, chỉ cần sau vụ mùa, người dân đốt rạ ngay trên ruộng cũ cũng đủ bổ sung lượng phân bón tự nhiên cho đất.

Khi sương bắt đầu xuống cũng là lúc người dân bắt đầu trồng tỏi cô đơn. Người ta chọn giống từ giống tỏi tía truyền thống của địa phương và lựa ra những tép tỏi khỏe mạnh nhất để đem trồng. 

Trồng bằng đất phù sa cổ màu mỡ, tưới bằng nước suối trong mát từ trong núi chảy ra đã tạo nên loại tỏi một nhánh Phù Yên duy nhất.

Trải qua mùa đông khắc nghiệt của vùng núi xa xôi cùng với kĩ thuật chăm sóc truyền thống của người dân đã khiến tỏi một nhánh nơi đây có chất lượng cao hơn hẳn các loại tỏi khác, lượng tinh dầu cao hơn và lượng kháng sinh thực vật Phytoncide tự nhiên cũng cao gấp 5,6 lần.

Thông thường, vào tháng 11 người dân bắt đầu xuống giống để trồng tỏi tía. Sau 5 tháng tỏi được thu hoạch. Tỏi cô đơn tự khắc có trong số hàng ngàn cây tỏi tía, có nhà trồng cả trăm mẫu tỏi tía thì chỉ lấy được vài kg tỏi cô đơn.

Thậm chí, có nơi thu được 1 tấn tỏi tía nhưng chỉ lấy được 15 - 20kg tỏi cô đơn. Mà chỉ trồng giống tỏi tía trên đất Phù Yên mới nảy ra được tỏi cô đơn, trồng giống thường thì sẽ không ra loại tỏi đặc biệt này.

Người dân Phù Yên cho biết, giá thu mua sỉ tỏi cô đơn ở tại các bản đã từ 200.000 đồng/kg. Dù được giá, nhưng cũng không có để bán. 

Nhiều người gom sỉ, phải đi từng nhà dân để gom tỏi mà chỉ lấy được chục kg tỏi cô đơn. Khách đặt hàng liên tục, có những người chờ 1 - 2 tuần mới có tỏi để gửi. 

Khách mua chủ yếu là người Hà Nội và một số thành phố lân cận. Một số khách đặt mua sỉ tỏi thì phải mua từ 5kg trở lên nhưng nhiều khi không có hàng để bán.

Trong khi tỏi cô đơn có giá thành lên đến hơn 200.000 đồng/kg thì tỏi tía thường có giá khoảng 70.000 đồng/kg, cũng khá cao so với các loại tỏi thường. Đây được xem là mặt hàng "siêu đặc sản" của Sơn La, giúp người dân ở đây kiếm được cả trăm triệu mỗi năm.