Trung Quốc là nước giàu hay nghèo?

Trong tuần này, Thủ tướng Lý Khắc Cường tuyên bố có tới 600 triệu người Trung Quốc đang sống với mức thu nhập hàng tháng dưới 1.000 NDT (khoảng 140 USD). Nói một cách ngắn gọn, số tiền này chỉ đủ để trả tiền thuê nhà hàng tháng tại một thành phố tầm trung Trung Quốc, ông Lý nhấn mạnh.

Những tuyên bố của Thủ tướng Lý Khắc Cường làm gia tăng thêm lập luận rằng Trung Quốc thực chất là quốc gia tương đối nghèo, vì hơn 40% trong số 1,4 tỷ dân hiện đang sống với thu nhập hàng ngày chưa đến 5 USD.

Điều này hoàn toàn trái ngược với những gì ông Ning Jizhe, quan chức đứng đầu Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc NBS tuyên bố vào Chủ nhật tuần trước, rằng nước này đã tích lũy được khối tài sản khổng lồ 1.300 nghìn tỷ NDT (182 nghìn tỷ USD) dưới dạng cơ sở hạ tầng vào cuối năm 2019; ngụ ý rằng bình quân mỗi người dân Trung Quốc sở hữu khối tài sản cơ sở hạ tầng gần 1 triệu NDT. Tuyên bố này sau đó bị chế giễu rộng rãi trên cả nước vì một số lượng lớn người Trung Quốc ở các vùng nông thôn vẫn đang trong tình trạng đói nghèo.

Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc hồi tháng 4 cũng gây ra một cuộc tranh cãi lớn không kém khi công bố kết quả khảo sát cho thấy các hộ gia đình Trung Quốc ở thành thị đang sở hữu tài sản bình quân 3,2 triệu NDT/ cá nhân vào cuối năm 2019, bao gồm cả tài sản tài chính và phi tài chính. Kết quả dựa trên cuộc khảo sát hơn 30.000 hộ gia đình nhưng đã bị dư luận phản ứng dữ dội vì con số “phi thực tế”, đến nỗi tạp chí China Finance nơi công bố khảo sát này thậm chí phải...xóa bài viết.

Tất cả những tranh luận kể trên phản ánh một thực trạng tại Trung Quốc: phân phối thu nhập không đồng đều.

Trung Quốc thực chất là quốc gia có thu nhập trung bình với thu nhập bình quân đầu người khoảng 10.000 USD/ năm. Nhưng đây cũng là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới chỉ sau Mỹ tính theo quy mô GDP. Vấn đề của Trung Quốc là khoảng cách giàu nghèo ở tầm lớn nhất thế giới.

Hệ số Gini - thước đo bất bình đẳng giàu nghèo trong nền kinh tế của Trung Quốc đã tăng mạnh lên 0,4670 từ năm 2017, phản ánh bất bình đẳng thu nhập nghiêm trọng. Trong hai năm gần đây, chính phủ Trung Quốc đã ngừng công bố hệ số này.

Chênh lệch thu nhập giữa cư dân nông thôn và thành thị càng làm cho bức tranh kinh tế Trung Quốc thêm hỗn loạn. “Nếu bạn là người nước ngoài đến thăm Bắc Kinh, Thượng Hải hay Quảng Châu, bạn có thể sẽ ngạc nhiên vì Trung Quốc dường như giàu hơn cả Mỹ hoặc Châu Âu”, một tài khoản truyền thông xã hội liên kết với tờ Tân Hoa Xã mới đây cho hay. “Nhưng Bắc Kinh, Thượng Hải và Quảng Châu chỉ đại diện cho một phần Trung Quốc. Có một Trung Quốc khác ở góc tối phía sau”.

Theo NBS, thu nhập bình quân đầu người khả dụng của Trung Quốc năm 2019 là 30.733 NDT (4.300 USD), tăng 5,8% so với cùng kỳ năm 2018. Trong đó, thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn chỉ ở mức 16.021 NDT, tương đương 1.335 NDT mỗi tháng.

Mức thu nhập thấp ở vùng nông thôn, khu vực chiếm khoảng 40% dân số Trung Quốc, đang cản trở những nỗ lực của Bắc Kinh trong việc chuyển đổi trọng tâm mô hình kinh tế quốc gia sang nhu cầu tiêu dùng trong nước, ít phụ thuộc vào thị trường quốc tế. 

Rõ ràng, thị trường 1,4 tỷ dân của Trung Quốc có tiềm năng đặc biệt to lớn trong tạo động lực phát triển kinh tế, nhưng sức mua và mức chi tiêu của thị trường này so với các nước phương Tây vẫn còn nhiều điều chưa chắc chắn.

Li Xunlei, một nhà kinh tế tại công ty chứng khoán Zhongtai ở Thượng Hải năm ngoái ước tính có tới 1 tỷ người Trung Quốc có thể chưa bao giờ đặt chân lên máy bay.