DN Trung Quốc tăng cường thu mua đất đai trên toàn cầu

Theo Nikkei Asian Review, tổng diện tích đất đã được các công ty Trung Quốc mua hoặc thuê ở nước ngoài trong thập kỷ qua hiện đã lớn hơn nhiều so với các công ty Mỹ, thậm chí ngang bằng diện tích quốc gia của Sri Lanka. Ngày càng có nhiều mối quan ngại điều này sẽ đe dọa rủi ro an ninh quốc gia, đặc biệt tại các nước đang phát triển và các thị trường mới nổi.

Hideki Hirano, giáo sư tại Đại học Himeji, người nghiên cứu về việc mua lại đất của các nhà đầu tư nước ngoài nhận định: “(Các chính phủ) cần thắt chặt hơn nữa các quy định để ngăn chặn tình trạng đất đai bị thuê hoặc mua mất kiểm soát”.

Một ví dụ cụ thể, tại bang Kachin miền bắc Myanmar, một diện tích lớn đã được bao phủ bởi những đồn điền trồng chuối kể từ khoảng năm 2015, làm thay đổi mạnh mẽ cảnh quan khu vực. Theo các cuộc điều tra của các tổ chức phi chính phủ, các công ty Trung Quốc đang thúc đẩy việc trồng chuối ở bang Kachin, hầu hết sản phẩm chuối được xuất sang Trung Quốc. Theo số liệu của Liên Hợp Quốc, xuất khẩu chuối từ Myanmar đã tăng gấp 250 lần từ 1,5 triệu USD năm 2013 lên 370 triệu USD năm 2020.

Người dân địa phương cho biết các đồn điền trồng chuối đã tiếp tục hoạt động ở Kachin kể từ sau cuộc chính biến vào tháng Hai, bởi vì chúng là nguồn thu thuế quan trọng cho các lực lượng vũ trang Myanmar. Ngoài Myanmar, các công ty Trung Quốc cũng đang góp phần thay đổi cảnh quan nhiều khu vực khác trên thế giới.

Theo Land Matrix, một tổ chức giám sát đất đai châu Âu, các thực thể Trung Quốc đã giành được quyền kiểm soát 6,48 triệu ha đất nông nghiệp, lâm nghiệp và khai thác mỏ trên khắp thế giới từ năm 2011 đến năm 2020. Con số đó cao hơn đáng kể so với 1,56 triệu ha đất do các công ty Anh kiểm soát, 860.000 ha do các công ty Mỹ nắm giữ và 420.000 ha do các công ty Nhật Bản thu mua.

Một nguyên nhân thúc đẩy doanh nghiệp Trung Quốc tăng cường mua đất ở nước ngoài là để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng trong nước do sự phát triển kinh tế của Trung Quốc. Mua đất ở nước ngoài giúp các doanh nghiệp này tiếp cận ổn định với các nguồn tài nguyên thiên nhiên bên ngoài quốc gia khi nguồn cung tài nguyên toàn cầu ngày một thu hẹp.

Quốc gia Trung Phi Congo là một ví dụ điển hình. Phần lớn diện tích Congo là rừng.  Trong bối cảnh giá gỗ tăng cao, một công ty Trung Quốc, Wan Peng, sở hữu diện tích đất lớn ở Congo đã vận chuyển số lượng lớn gỗ từ nước này sang Trung Quốc. Đại sứ quán Congo tại Tokyo từ chối bình luận về hợp đồng với công ty Trung Quốc này.

Hay một ví dụ khác, tại quốc gia Tanzania miền nam châu Phi, một công ty Trung Quốc là China Minmetals đã đầu tư 280 triệu USD để mua các mỏ ở đây. China Minmetals còn chi tới 730 triệu USD cho hoạt động khai thác mỏ ở Guinea riêng trong năm 2020, theo Viện nghiên cứu chính sách công của Mỹ. Các khoản đầu tư được cho là sẽ giúp công ty này giành quyền tiếp cận và khai thác khoáng sản. Các khoáng sản này có vai trò quan trọng trong ngành công nghiệp Trung Quốc, chẳng hạn ngành chế tạo pin cho xe điện.

Phản ứng trước nguy cơ này, vào tháng trước, Quốc hội Nhật Bản đã ban hành một đạo luật mới nhằm thắt chặt các quy định về thu hồi và sử dụng đất ở những khu vực trọng điểm về an ninh quốc gia. Luật này được cho là trực tiếp nhắm đến Trung Quốc, nhằm ngăn chặn các giao dịch thu mua hoặc thuê đất đáng ngờ của các doanh nghiệp nước ngoài. Ví dụ, đã có trường hợp các thực thể nước ngoài sở hữu đất gần căn cứ của Lực lượng Phòng vệ Trên không Nhật Bản ở Chitose, Hokkaido.

Tuy nhiên, các loại đất khác như đất rừng vẫn chưa thuộc phạm vi điều chỉnh của quy định này. Cho đến nay, các thực thể nước ngoài đã mua 46 ha đất nông nghiệp và 7.560 ha đất rừng, theo Bộ Nông nghiệp, Lâm nghiệp và Thủy sản Nhật Bản.