Bộ Tài chính đang lấy ý kiến về Nghị định quy định cơ chế, chính sách hợp tác công tư trong khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Dự kiến khi được thông qua, đây sẽ là cơ sở pháp lý hết sức quan trọng trong hợp tác công-tư, động lực mới cho phát triển KHCN quốc gia.

Dự thảo Nghị định được xây dựng với kết cấu gồm sáu chương, ba phần, và ba điều khoản về hiệu lực, dự kiến có hiệu lực từ ngày 1/7/2025.

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng, Chính phủ đã đặt mục tiêu dành 3% tổng chi ngân sách cho khoa học công nghệ trong năm 2025, và từ giai đoạn 2020-2030, nâng mức chi này lên 2% GDP.

Với quy mô ngân sách hiện nay, đây là nguồn lực rất lớn, nhưng để phát huy hiệu quả cần có sự tham gia của doanh nghiệp và các nguồn vốn xã hội.

Vì vậy, việc xây dựng Nghị định về hợp tác công tư là rất cần thiết để tạo cơ chế huy động hiệu quả nguồn lực, thúc đẩy nghiên cứu và ứng dụng công nghệ mới. Dự thảo Nghị định đã được xây dựng và đang được lấy ý kiến rộng rãi từ các chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp và các bộ, ngành liên quan nhằm hoàn thiện nội dung, đảm bảo phù hợp với các luật đã được sửa đổi tại kỳ họp Quốc hội vừa qua.

Bổ sung trách nhiệm hỗ trợ sử dụng dữ liệu

Ông Phạm Thi Hùng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý đấu thầu, Bộ Tài chính cho biết, Dự thảo Nghị định đã cố gắng định hướng các loại hình sản phẩm công nghệ, dịch vụ theo các hình thức đầu tư. Cụ thể, dự thảo quy định ba hình thức hợp tác chính gồm:

Hợp tác công tư theo Luật Đầu tư công tư (PPP), thường áp dụng cho các dự án có tổng vốn lớn và thời gian thực hiện dài.

Sử dụng tài sản công để liên doanh, liên kết giữa các cơ quan nhà nước và các đơn vị, doanh nghiệp bên ngoài. Đây là loại hình được quy định trong thông tư.

Các hình thức hợp tác khác, hiện tại chưa có quy định cụ thể nhưng dự thảo đã cố gắng định hướng rõ ràng các loại sản phẩm, dịch vụ phù hợp với từng hình thức hợp tác.

Ông Hùng cho hay, cơ chế truy cập, sử dụng dữ liệu là vấn đề rất quan trọng. Trong Nghị định có quy định cơ quan quản lý dữ liệu có trách nhiệm hỗ trợ kết nối, sử dụng dữ liệu phục vụ mục tiêu nghiên cứu, phát triển, đổi mới sáng tạo và thương mại hóa sản phẩm trong khu vực công và tư. Các cơ quan chủ quản dữ liệu phải có trách nhiệm cung cấp kết nối, chia sẻ dữ liệu.

Việc truy cập, chia sẻ dữ liệu phải đảm bảo tính minh bạch, có kiểm soát và tuân thủ các quy định về bảo mật, an toàn, an ninh mạng và bảo vệ dữ liệu cá nhân. Ngoài ra, Nghị định cũng quy định rằng đối với các trường hợp phục vụ mục tiêu nghiên cứu khoa học hoặc các dự án phi lợi nhuận sẽ được miễn phí truy cập và sử dụng dữ liệu.

"Hiện nay, Luật dữ liệu chưa quy định cơ chế thu phí sử dụng dữ liệu. Trong các hình thức hợp tác, nếu có thu phí thì cơ quan chủ quản dữ liệu được thỏa thuận với bên sử dụng mức phí phù hợp, đồng thời phải đảm bảo chất lượng dịch vụ theo quy định hiện hành", ông Hùng nói thêm.

Phân cấp tối đa thẩm quyền làm chủ đầu tư

Một cơ chế quan trọng Nghị định đã xây dựng là chia sẻ phần giảm doanh thu. Cụ thể, trong 3 năm đầu vận hành, nếu doanh thu thực tế của nhà đầu tư thấp hơn phương án tài chính đã đăng ký, Nhà nước sẽ bù 100% phần chênh lệch.

Thêm nữa, nhà đầu tư có quyền chấm dứt hợp đồng nếu doanh thu thực tế thấp hơn 50% so với phương án tài chính; khi đó, Nhà nước sẽ chi trả toàn bộ chi phí đầu tư xây dựng hạ tầng và chi phí vận hành mà nhà đầu tư đã bỏ ra. Đây là những ưu đãi vượt trội dành cho dự án đầu tư theo hình thức PPP.

Ngoài ra, điểm đột phá cần nhắc tới chính là thẩm quyền được phân cấp tối đa so với Luật PPP hiện hành. Ngoài Bộ, cơ quan trung ương, thẩm quyền còn được giao cho cấp tỉnh, các cơ sở giáo dục đại học, viện nghiên cứu và đơn vị sự nghiệp công lập là chủ đầu tư. Các cơ quan cấp trên cũng có thể giao cho đơn vị trực thuộc ký kết hợp đồng dự án với nhà đầu tư.

Nghị định cũng làm rõ các loại hợp đồng PPP. Ví dụ, hợp đồng BOT (xây dựng - vận hành - chuyển giao) áp dụng cho các dự án khoa học công nghệ với mục đích thương mại hóa. Hợp đồng BTL (xây dựng - chuyển giao - thuê) và BRT (xây dựng - chuyển giao - vận hành) là các hình thức tư nhân đầu tư rồi chuyển giao hoặc vận hành cho nhà nước. Hợp đồng BT (xây dựng - chuyển giao) là hình thức đầu tư tư nhân xây dựng rồi chuyển giao cho nhà nước quản lý.

Về quy trình thực hiện, Nghị định cắt giảm bước phê duyệt chủ trương đầu tư đối với các dự án PPP trong lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, ngoại trừ các dự án thuộc thẩm quyền Quốc hội. Các bước thẩm định cũng được rút ngắn, ví dụ thời gian thẩm định từ 14 ngày giảm còn 7 ngày.

Nghị định cũng mở rộng hình thức lựa chọn nhà đầu tư hiện có gồm đấu thầu rộng rãi, chỉ định thầu, đàm phán cạnh tranh và lựa chọn trong trường hợp đặc biệt. Đặc biệt, mở rộng trường hợp áp dụng chỉ định nhà đầu tư cho các dự án đảm bảo yêu cầu an ninh quốc phòng.

Hình thức lựa chọn nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt cũng được mở rộng, bao gồm các dự án có yêu cầu quản lý quốc gia theo chỉ đạo của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Chính phủ; dự án có yêu cầu đặc thù của chủ đầu tư hoặc tận dụng quyền đầu tư. Điều này áp dụng cho nhiều lĩnh vực, trong đó có nông nghiệp và các dự án hợp tác công tư.

Về quy trình, Nghị định đơn giản hóa tối đa, phù hợp đặc thù dự án khoa học công nghệ. Các cơ chế hỗ trợ, ưu đãi cũng được bổ sung. Theo Luật PPP, tỷ lệ vốn nhà nước tham gia dự án được nâng lên tối đa 70%. Ngoài ra, có hỗ trợ kinh phí cho các quỹ phát triển khoa học công nghệ.

×