Hơn 500 đại gia, quan chức Trung Quốc bị lộ chuyện nhập quốc tịch Síp

Theo các tài liệu rò rỉ từ bộ phận điều tra của hãng tin Al Jazeera mới đây cho thấy khoảng 500 người Trung Quốc đã bí mật nhập cư quốc tịch Síp trong khoảng thời gian từ năm 2017-2019. Đài truyền hình nhà nước Qatar không tiết lộ đầy đủ danh sách những cá nhân được cấp quyền công dân ở Síp theo chương trình hộ chiếu vàng, nhưng đã chỉ đích danh một số cá nhân nổi bật. Trong đó có bà Yang Huiyan, người phụ nữ giàu thứ sáu trên thế giới và giàu thứ nhất Châu Á tính đến năm 2020, với khối tài sản ròng lên tới 20,3 tỷ USD, theo bảng xếp hạng của Forbes.

Bà Yang Huiyan hiện giữ chức chủ sở hữu của công ty phát triển bất động sản Trung Quốc Country Garden. Tài sản của bà chủ yếu đến từ cha là ông Yang Guoqiang (còn gọi là Yeung Kwok Keung) - thành viên của Hội nghị Hiệp thương Chính trị Nhân dân Trung Quốc (CPPCC), cơ quan hiệp thương chính trị hàng đầu của Bắc Kinh. 

Tài liệu của Al Jazeera cho thấy bà Yang Huiyan đã được cấp quốc tịch Síp vào ngày 23/10/2018. Cùng với bà Yang, có 7 công dân Trung Quốc khác được hãng tin Al Jazeera công khai danh tính đã nhập quốc tịch Síp. 

Trong đó, 5 người bao gồm cả bà Yang Huiyan có thể được coi là những cá nhân mà chính họ hoặc gia đình họ có tư cách, vị trí trong cơ quan lập pháp hoặc ủy ban tham vấn chính trị Trung Quốc.

Cá nhân thứ hai bị tiết lộ danh tính là ông Lu Wenbin, ông này cũng được xếp vào thành phần những cá nhân có tiếp xúc với chính trị. Ông Lu Wenbin hiện là đại biểu của Hội đồng Nhân dân thành phố Thành Đô, đồng thời là Chủ tịch của Sichuan Troy Information Technology, một công ty công nghệ có trụ sở ở Thành Đô. Theo các tài liệu mà Al Jazeera cung cấp, ông Lu có hộ chiếu Síp vào tháng 7/2019.

Cái tên tiếp theo mà Al Jazeera tiết lộ đã nhập quốc tịch Síp là là Chen Anlin, một thành viên Hội nghị Hiệp thương Chính trị Nhân dân Trung Quốc tại Vũ Hán (Hồ Bắc), đồng thời là CEO của CECEP Central China Industry Development, công ty con của Tập đoàn Bảo vệ Môi trường và Bảo vệ Năng lượng Trung Quốc thuộc sở hữu nhà nước. Ông này được cấp quốc tịch Síp vào tháng 7/2018.

Fu Zhengjun, người từng là thành viên Hội nghị Hiệp thương Chính trị Nhân dân Trung Quốc (CPPCC) thành phố Kim Hoa, tỉnh Chiết Giang từ năm 2011 đến năm 2017 cũng đã nhập quốc tịch Síp vào tháng 11/2017.

Zhao Zhenpeng, một thành viên khác của Hội nghị Hiệp thương Chính trị Nhân dân Trung Quốc ở Binzhou, Sơn Đông cũng được cho là đã nhập quốc tịch Síp từ tháng 2/2019, theo hãng tin Al Jazeera.

Công dân Trung Quốc có quyền hợp pháp được nộp đơn xin thường trú hoặc nhập quốc tịch nước ngoài. Tuy nhiên, một khi công dân đó nhập quốc tịch nước ngoài, điều này đồng nghĩa với việc họ tự động mất toàn quyền công dân Trung Quốc, do Bắc Kinh hiện không công nhận chế độ hai quốc tịch. 

Do đó, các doanh nhân giàu có tại Trung Quốc, thường kiêm nhiệm vai trò trong các cơ quan lập pháp địa phương hoặc ủy ban tham vấn chính trị; có thể bị tước ngay tư cách thành viên nếu bị phát hiện mang quốc tịch nước ngoài hoặc không khai báo cư trú tại nước ngoài.

Khoảng một năm trước, ông Sun Xiang, một đại biểu của Đại hội Nhân dân Hà Bắc, đã bị tước tư cách thành viên chỉ 2 ngày sau khi ông này bị phát hiện có hộ chiếu tại quốc đảo Saint Kitts & Nevis (vùng Carribean) từ năm 2011. 

Cũng trong năm ngoái, ông Zhou Yanbo, chủ tịch một trường tư thục tại Trung Quốc đã bị tước tư cách thành viên trong Ủy ban Hiệp thương Chính trị Nhân dân Sơn Tây vì che giấu cư trú tại Canada mặc dù thời gian cư trú đã hết hạn vào năm 2018 và chưa được gia hạn.

Chính phủ Trung Quốc có những quy định đặc biệt nghiêm ngặt với nhân viên các cơ quan chính phủ và tổ chức công cũng như các giám đốc điều hành, người lãnh đạo tại doanh nghiệp nhà nước. Một luật mới được Bắc Kinh ban hành, có hiệu lực từ tháng 7/2020 quy định cán bộ làm việc trong lĩnh vực công có thể bị sa thải nếu bị phát hiện có quốc tịch nước ngoài hoặc không khai báo thường trú tại nước ngoài.

Bộ phận điều tra của Al Jazeera cho biết tám cá nhân bị công khai danh tính chỉ là một phần nhỏ trong số hơn 500 người Trung Quốc nhập quốc tịch Síp trong 3 năm qua. Ngoài ra, hãng này còn tiết lộ một số nhân vật “khủng” khác trong danh sách bao gồm "cựu giám đốc ngân hàng đầu tư tại một công ty chứng khoán có trụ sở tại Trung Quốc” và “chủ tịch một hãng sản xuất xe điện", nhưng những cá nhân này được cho là không có liên quan đến chính trị. 

Theo Al Jazeera, Trung Quốc là nước có công dân nhập quốc tịch Síp theo chương trình hộ chiếu vàng đông thứ hai thế giới (chương trình yêu cầu cá nhân đầu tư ít nhất 2,5 triệu USD vào đảo quốc Síp để được nhập quốc tịch). Nga xếp đầu tiên trong bảng xếp hạng, với hơn 1.000 yêu cầu nhập quốc tịch Síp.

Những tiết lộ mới của Al Jazeera cho thấy một xu hướng mới trong giới thượng lưu Trung Quốc: xu hướng nhập tịch nước ngoài. Hộ chiếu thứ hai giúp họ thuận lợi trong việc di chuyển đến các quốc gia khác, chuyển tiền ra nước ngoài hoặc thậm chí là bỏ trốn trong trường hợp xảy ra sự cố trong nước. 

Ví dụ như trường hợp của Xiao Jianhua, nhà tài phiệt Trung Quốc bị điều tra các giao dịch kinh doanh vào năm 2017, nhưng ông này sau đó tuyên bố thân phận là công dân nhập tịch Canada, tức được luật pháp Canada bảo vệ. Xiao Jianhua đã biến mất vài ngày sau đó và cho đến giờ vẫn không rõ tung tích. Dù vậy, quốc tịch nước ngoài không phải lúc nào cũng là tấm bia đỡ đạn hoàn hảo trước các biện pháp trừng phạt của Bắc Kinh. 

Quốc tịch Síp là một lựa chọn tốt cho giới nhà giàu Trung Quốc do nó không yêu cầu phải cư trú thực tế tại quốc đảo này, đồng thời còn cho phép tự do đi lại, làm việc và giao dịch tài chính tại tất cả 27 quốc gia trong liên minh Châu Âu. 

Hồi tháng 1/2019, Ủy ban Châu Âu đã cảnh báo chương trình hộ chiếu vàng có thể tạo điều kiện cho các nhóm tội phạm có tổ chức thâm nhập vào Châu Âu, đồng thời làm tăng nguy cơ rửa tiền, tham nhũng và trốn thuế.