HSBC: Việt Nam đang trong giai đoạn suy giảm tín dụng

Bộ phận Nghiên cứu Toàn cầu HSBC vừa công bố báo cáo ASEAN Perspectives mới nhất với tựa đề “Fed một đường, ASEAN một nẻo?”. Báo cáo xoay quanh các nội dung chính như: Lạm phát đang chậm lại ở các nước ASEAN nên cắt giảm lãi suất sẽ sớm được đưa ra thảo luận nhưng vấn đề không chỉ xoay quanh lạm phát và tăng trưởng. Chính sách tiền tệ có thể tách độc lập khỏi Fed tới đâu cũng quan trọng trong việc quyết định thời điểm cắt giảm lãi suất Sự tự do về chính sách tiền tệ đó ở mỗi nước ASEAN một khác; Indonesia có nhiều dư địa để cắt giảm lãi suất sớm; Philippines có ít nhất.

HSBC dự báo Việt Nam còn một đợt giảm lãi suất 

Khi lạm phát giảm dần, vấn đề giảm lãi suất chính sách sẽ sớm được các ngân hàng trung ương ASEAN đưa ra thảo luận. Tuy nhiên, mấu chốt của cuộc tranh luận chính là liệu các ngân hàng trung ương ASEAN có thể tiến hành giảm trước Fed. Liệu mỗi ngân hàng trung ương có đủ tự do trong chính sách tiền tệ để đưa ra động thái khác với Fed với rủi ro rút vốn và biến động tiền tệ khi nhà đầu tư hướng đến lợi suất cao hơn và chỉ tập trung vào các điều kiện trong nước?

Các nhà phân tích của Ngân hàng HSBC cho rằng, Việt Nam là một trường hợp đặc biệt so với các nước lớn trong ASEAN. Các vấn đề trong nước của Việt Nam được đặt nặng hơn so với các vấn đề bên ngoài. Vì vậy, Việt Nam đã cắt giảm lãi suất trước các nước ASEAN khác, tương lai có khả năng sẽ còn một đợt giảm nữa.

Tự do tiền tệ trước Fed sẽ ảnh hưởng đến thời điểm các ngân hàng trung ương ASEAN có thể cắt giảm lãi suất.  Theo các nhà nghiên cứu của HSBC, nếu không có gì thay đổi, dự báo Fed sẽ bắt đầu cắt giảm lãi suất trong Quý 2/2024.

Gần đây, chúng ta đã chứng kiến ảnh hưởng nghiêm trọng khi một nước đưa ra động thái quá "lạc nhịp" với Fed. Từ tháng 6 tới tháng 11/2022, Fed đã không nương tay và triển khai liên tiếp bốn đợt tăng lãi suất 75 điểm cơ bản. Kết quả là một lượng lớn vốn đã chảy khỏi ASEAN. Các đồng nội tệ phải chịu áp lực. Ngoài ra lại còn những biến động liên quan đến lạm phát do tỷ giá hối đoái và thậm chí là sự ổn định tài chính. Các ngân hàng trung ương ASEAN cần bám sát Fed và các đợt tăng lãi suất, mặc dù mức độ ở mỗi nước một khác nhưng thực tế là vậy.

Câu chuyện của cả năm ngoái chủ yếu xoay quanh vấn đề làm sao để theo kịp Fed. Tuy nhiên, đến nửa sau của năm 2023, tình hình lạm phát lại đảo chiều – chủ yếu nhờ áp lực giảm lạm phát do kinh tế Trung Quốc đại lục suy giảm gây ra. Cắt giảm lãi suất giờ đang là vấn đề lớn tiếp theo cần quan tâm.

Dựa trên lãi suất chính sách thực tế, HSBC tin rằng Việt Nam có ít dư địa nhất để cắt giảm lãi suất chính sách.

Bởi, một số nền kinh tế trong ASEAN có lãi suất chính sách thực tế thấp hơn lãi suất của Fed. Điều đó khiến các nước này dễ bị chảy vốn khi ngân hàng trung ương bắt đầu cắt giảm lãi suất chính sách và tách khỏi lộ trình của Fed. Điều đó đặc biệt đúng trong trường hợp của Philippines và Việt Nam, trong đó, Việt Nam đang trong quá trình cắt giảm lãi suất chính sách. 

Các quốc gia có thặng dư dồi dào có thể trụ vững trước các động thái của Fed vì họ không quá cần vốn nước ngoài – xuất khẩu của họ có thể đủ để chi trả cho nhu cầu nhập khẩu. Tính đến nay, Singapore có tài khoản vãng lai dồi dào nhất, tương đương với 15% GDP, giúp nước này ít bị ảnh hưởng bởi tình trạng chảy vốn. Cán cân của Việt Nam được kỳ vọng sẽ cải thiện đáng kể nhưng nguyên nhân lại không phải tối ưu. Việt Nam đang phải đối mặt với tình trạng nhu cầu trong nước yếu đi và nhập khẩu giảm, dẫn tới vị thế tài khoản vãng lai thuận lợi hơn. Xét ở một mức độ nhất định, điều đó cũng giúp ổn định tỷ giá đồng VND và mang lại chút dư địa cho các cơ quan quản lý tiền tệ để tự tách mình độc lập khỏi Fed khi phải tập trung hơn vào các vấn đề trong nước.

Vì vậy, HSBC cho rằng, Việt Nam may mắn chứng kiến đồng VND ổn định nhờ cải thiện tình hình tài khoản vãng lai.

Cắt giảm hay không cắt giảm lãi suất ? Đó là câu hỏi đặt ra cho ASEAN, ngoại trừ Việt Nam. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã đi trước khi giảm lãi suất chính sách 150 điểm cơ bản (xuống 4,50%) chỉ trong vòng ba tháng. "Thực tế, lãi suất chính sách của NHNN đã thấp hơn mức trước đại dịch và chúng tôi kỳ vọng thêm một đợt giảm 50 điểm cơ bản nữa", trích báo cáo của HSBC Toàn cầu.

Lạm phát và tăng trưởng kinh tế

Ở hầu hết các nước ASEAN, Bộ phận Nghiên cứu Toàn cầu HSBC cho rằng lạm phát trong năm 2023 và 2024 sẽ ổn định trong phạm vi mục tiêu/phạm vi dự báo lạm phát tương ứng của từng thị trường do các đợt tăng lãi suất năm ngoái làm lạm phát hạ nhiệt. Điều này đặc biệt đúng với trường hợp của Indonesia và Malaysia.

HSBC dự đoán lạm phát sẽ tăng ở Thái Lan và Việt Nam đâu đó trong năm 2024, nhưng không đủ cao để kích thích tăng lãi suất. Trong đó, đối Việt Nam, HSBC kỳ vọng lạm phát sẽ tăng lên mức khoảng 3% trong nửa cuối năm 2024, thấp hơn nhiều so với ngưỡng 4,5% của NHNN.

Về tăng trưởng kinh tế, theo HSBC, Việt Nam hiện đang phải đối mặt với những thách thức do thương mại gây ra đối với tăng trưởng. Bên cạnh đó, dự báo nhu cầu toàn cầu đối với hàng hóa sẽ suy yếu đáng kể trên khắp ASEAN. Qua đó, HSBC nhận thấy mức tăng trưởng của ASEAN trong năm 2023 và 2024 sẽ giảm xuống dưới xu hướng tăng trưởng trước đây trên toàn khu vực, ngoại trừ Thái Lan.

Việt Nam đang phải đối mặt với khó khăn về nhiều mặt, thể hiện rõ qua tốc độ tăng trưởng GDP nửa đầu năm 2023 của Việt Nam ở mức yếu chỉ đạt 3,7% so với cùng kỳ năm ngoái trong, một mức sụt giảm mạnh so với tốc độ tăng trưởng 8% của năm 2022.

Bên cạnh đó, HSBC cho rằng, Việt Nam đang trong giai đoạn suy giảm tín dụng, đây là một khó khăn khác đối với tăng trưởng. Tăng trưởng tín dụng đã giảm kể từ tháng 11/2022 và vẫn chưa chạm đáy. Để giải quyết tình trạng này, NHNN đã nhanh chóng cắt giảm lãi suất, động thái này ngay lập tức khiến lãi suất thị trường tiền tệ thấp đi.