Chính quyền Trump quay lại ưu tiên xe xăng

Trong Phòng Bầu dục, đứng cạnh lãnh đạo nhiều hãng xe lớn, ông Trump tuyên bố Bộ Giao thông sẽ giảm mạnh tiêu chuẩn tiết kiệm nhiên liệu áp dụng cho hàng chục triệu xe hơi và xe bán tải mới. Chính quyền cho rằng việc nới lỏng này sẽ giúp người Mỹ tiết kiệm 109 tỷ USD trong 5 năm và giá xe mới sẽ giảm khoảng 1.000 USD/chiếc.

Các tiêu chuẩn thời Biden được thiết kế nhằm thúc đẩy người dân chuyển sang xe điện. Nhưng ông Trump gọi chúng là “trò bịp xanh” khiến chi phí sản xuất tăng, đẩy giá xe lên cao và “làm cho xe kém chất lượng hơn”.

Suốt nửa thế kỷ qua, tiêu chuẩn tiết kiệm nhiên liệu buộc các hãng xe nâng quãng đường di chuyển trên mỗi gallon xăng, qua đó giảm tiêu thụ nhiên liệu và mở đường cho công nghệ hybrid và xe điện.

Thông báo ngày 3/12 là cú đánh thứ hai trong vài tháng nhằm vào chính sách thúc đẩy xe điện - vốn là trụ cột trong chiến lược khí hậu của cựu Tổng thống Joe Biden.

Giao thông là nguồn phát thải khí nhà kính lớn nhất của Mỹ. Chính quyền Biden trước đây áp dụng hai hướng: ưu đãi thuế để khuyến khích người dân mua xe điện và áp đặt tiêu chuẩn tiết kiệm nhiên liệu nghiêm ngặt để ép các hãng xe bán nhiều mẫu xe không phát thải.

Tuy nhiên, chính quyền Trump cùng Quốc hội do đảng Cộng hòa kiểm soát đã bãi bỏ ưu đãi thuế cho xe điện, xóa mức phạt đối với các hãng xe vi phạm tiêu chuẩn tiết kiệm nhiên liệu, và nay là nới lỏng chính tiêu chuẩn này.

Theo chỉ thị từ ông Trump, Bộ Giao thông Mỹ sẽ mở đợt lấy ý kiến công chúng trong 45 ngày trước khi hoàn tất quy định mới vào năm sau.

Trong chiến dịch 2024, ông Trump đã liên tục tấn công xe điện. Nhưng khi tỷ phủ Elon Musk gia nhập chính quyền ở vai trò đứng đầu “Bộ Hiệu quả Chính phủ”, ông Trump phần nào thay đổi giọng điệu - thậm chí nói ông sẽ mua một chiếc Tesla. Hiện tại mối quan hệ giữa ông Trump và Musk được cho là đã rạn nứt, khiến ông chủ Tesla rời chính quyền Trump.

Phản ứng nhiều chiều

Một số chính khách Cộng hòa đã hoan nghênh bước đi này, cho rằng cử tri đã “bác bỏ lệnh áp đặt xe điện” trong bầu cử. Các hãng xe thì tỏ ra thận trọng.

Nhiều lãnh đạo ngành công nghiệp ô tô công khai ủng hộ quyết định, nhưng thừa nhận trong nội bộ rằng ngành đang bị xoay như chong chóng bởi các chính sách liên bang thay đổi liên tục.

Trong thời Biden, họ đã đầu tư hàng chục tỷ USD cho xe điện và pin. Giờ đây, thuế quan thép và linh kiện ô tô nhập khẩu do chính quyền Trump áp đặt lại khiến chi phí đội lên, chuỗi cung ứng gián đoạn và giá xe tăng vì lạm phát.

Theo quy định mới, các hãng xe chỉ phải đạt mức 34,5 dặm/gallon vào năm 2031, thấp hơn rất nhiều so với mức 50,4 dặm/gallon thời Biden.

Quy định cũ được tính toán sẽ giúp tiết kiệm 23 tỷ USD tiền nhiên liệu và giảm hơn 710 triệu tấn CO2 vào năm 2050 - tương đương loại bỏ 165 triệu xe khỏi đường trong một năm.

Ông Trump - người nhiều lần tuyên bố biến đổi khí hậu là “trò lừa bịp”- ban đầu hứa xóa bỏ tiêu chuẩn vì cho rằng đây là “lệnh ép buộc dùng xe điện”. Lần này ông nói động lực chính là giảm giá xe trong bối cảnh đời sống đắt đỏ đang gây thiệt hại chính trị cho ông và đảng Cộng hòa.

Nhưng giới phân tích chỉ ra rằng, thuế quan của chính quyền Trump lên xe nhập khẩu và linh kiện sẽ làm giá xe tiếp tục tăng, bất chấp lập luận ngược lại của Nhà Trắng. Giá xe mới tại Mỹ hiện đã vượt 50.000 USD, mức cao nhất lịch sử.

Ông Trump đã bãi bỏ hàng loạt quy định khí hậu - từ tiêu chuẩn ô tô đến giới hạn khí thải nhà máy điện, giếng dầu khí, và nới lỏng quy định khai thác nhiên liệu hóa thạch.

Ông John Bozzella, Giám đốc Liên minh Đổi mới Ô tô, nói tiêu chuẩn thời Biden “cực kỳ khó đạt” trong bối cảnh nhu cầu xe điện đang giảm tốc. Bà Mary Barra, CEO của General Motors, khẳng định GM vẫn muốn nâng cao hiệu suất nhiên liệu bất kể quy định, và rằng “người dân chọn xe điện vì hiệu năng, không phải vì bị ép”.

Lãnh đạo Ford và Stellantis cho rằng quy định mới “phù hợp với thực tế thị trường” và giúp ngành cân bằng lại danh mục sản phẩm.

Nhưng việc nới tiêu chuẩn sẽ khuyến khích các hãng bán nhiều SUV và bán tải cỡ lớn - vốn có lợi nhuận cao nhưng tiêu thụ nhiều xăng. Các chuyên gia cảnh báo động thái này có thể khiến hãng xe gặp khó khi giá dầu tăng hoặc khi người dùng ưu tiên tiết kiệm xăng trở lại.

Trong khi đó, các tổ chức môi trường cảnh báo việc nới tiêu chuẩn sẽ khiến xe “đốt nhiều xăng hơn và người Mỹ tốn nhiều tiền hơn”. Các chuyên gia cho rằng việc bãi bỏ tiêu chuẩn thời Biden có thể giúp giảm chi phí sản xuất, nhưng lợi ích rất nhỏ, người Mỹ sẽ phải trả nhiều tiền xăng hơn, trong khi môi trường và sức khỏe cộng đồng chịu thiệt hại.

Nhiều nhà kinh tế gọi lợi ích 109 tỷ USD mà chính quyền Trump công bố là “ảo thuật con số”, vì bỏ qua lợi ích tiết kiệm nhiên liệu và chi phí thiệt hại do khí hậu.