Khủng hoảng thiếu điện ở Trung Quốc kéo dài, nhiều thành phố chìm trong bóng tối

Các chuyên gia cho hay giá hàng hóa trong nước đã tăng vọt trong cuộc khủng hoảng thiếu cung than dẫn đến cúp điện luân phiên tại nhiều thành phố lớn.

Một phần nguyên nhân thiếu cung than đến từ việc Trung Quốc hạn chế nhập khẩu than từ Úc sau khi căng thẳng giữa Bắc Kinh và Canberra leo thang hồi tháng 4/2020. Mặt khác, kể từ năm ngoái, Bắc Kinh đã chỉ thị cho các nhà máy điện hạn chế than nhập khẩu từ thị trường bên ngoài để đảm bảo mức giá ổn định. Những hạn chế này đã được dỡ bỏ sau đó, trừ hạn chế với thị trường Úc.

Trung Quốc hiện là nước tiêu thụ than lớn nhất thế giới, và nguồn nhập khẩu than lớn nhất của nước này chính là thị trường Úc. Ở chiều ngược lại, Trung Quốc cũng là nước nhập khẩu than nhiệt (loại than sử dụng trong sản xuất điện) lớn thứ hai của Úc.

Việc thiếu hụt cung than đã dẫn đến tình trạng giá than tại Trung Quốc tăng vọt. Công ty nghiên cứu Wood Mackenzie dự báo tình trạng này sẽ còn kéo dài đến hết mùa đông, do nhu cầu sưởi ấm vào mùa đông là rất cao. “Thị trường than nhiệt của Trung Quốc đang rất hỗn loạn”.

Việc cúp điện luân phiên để phân bổ tiết kiệm điện đã bắt đầu diễn ra ở các tỉnh Hồ Nam và Chiết Giang, khiến các nhà sản xuất tại đây gần như không có cách nào tăng sản lượng vào thời điểm mùa tiêu thụ Tết Nguyên đán cận kề. Một số thành phố miền Nam Trung Quốc đã áp đặt giới hạn sử dụng điện ngoài giờ cao điểm với các nhà máy từ giữa tháng trước. Ở trung tâm công nghệ Thâm Quyến, nơi được ví như thung lũng Silicon của Trung Quốc, tình trạng mất điện luân phiên kéo dài hàng tuần cũng diễn ra.

Lo ngại về khả năng cung cấp điện cho người dân Trung Quốc đã tăng vọt vào tháng 12 vừa qua, khi một trong những thành phố lớn nhất quốc gia là Thượng Hải đã chứng kiến các đợt mất điện luân phiên vào ngày 22/12.

Các nhà chức trách Trung Quốc đã lên tiếng khẳng định tình trạng thiếu điện hiện tại không phải là hệ quả của căng thẳng với Úc hay các hạn chế nhập khẩu than từ Úc, mà là do nhu cầu sử dụng điện của người dân tăng vọt trong mùa đông lạnh kỷ lục. Thêm vào đó, các nhà máy cũng cần công suất điện lớn để khôi phục hoạt động sản xuất sau thời gian lao đao vì dịch bệnh. Theo Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia Trung Quốc, tính riêng trong tháng 12/2020, Trung Quốc đã sử dụng lượng điện lớn hơn 11% so với cùng kỳ năm 2019. Dự báo nhu cầu sử dụng điện ở các hộ dân sẽ tiếp tục tăng trong những tuần tới. 

Dữ liệu từ Ngân hàng Thịnh vượng Úc thì chỉ ra trong tháng 11/2020, kim ngạch nhập khẩu than của Trung Quốc đã giảm mạnh 44% so với cùng kỳ năm 2019. Các nhà phân tích nhận định việc than Úc trở thành nạn nhân mới nhất của căng thẳng Trung - Úc có thể dẫn tới sự thay đổi trong dòng chảy thương mại chung, khi Úc tìm kiếm các thị trường xuất khẩu thay thế. Than hiện là một trong những mặt hàng xuất khẩu quan trọng nhất của Úc.

Trung Quốc cũng đang tìm kiếm các thị trường nhập khẩu than khác thay thế cho Úc. Dữ liệu của Wood Mackenzie chỉ ra rằng kim ngạch nhập khẩu than từ Mông Cổ, Canada và Nga của Trung Quốc đang tăng lên. Hồi tháng 12/2020, Trung Quốc cũng ký một thỏa thuận mua 1,5 tỷ USD than nhiệt với Indonesia. Nhưng cho đến nay, những nỗ lực đó là chưa đủ để xoa dịu cơn khát than của thị trường tỷ dân.