Lấy thương mại tự do nội khối làm “mỏ neo”, ASEAN liên tục thu hút "miếng bánh" FDI lớn nhất thế giới
Liên tục thu hút "miếng bánh" FDI lớn nhất thế giới
Theo báo cáo ASEAN Perspectives của Bộ phận Nghiên cứu Toàn cầu HSBC, nhận định, ASEAN không chỉ liên tục thu hút "miếng bánh" đầu tư trực tiếp nước ngoài lớn nhất trên thế giới mà thị phần toàn cầu của khu vực này cũng đang tăng lên trong nhiều lĩnh vực: từ hàng hóa và dịch vụ tài sản tinh gọn đến du lịch. Đơn vị này nhận định, đây là một trong số ít nền kinh tế lớn có thị phần xuất khẩu toàn cầu gia tăng bất chấp sự mở rộng của nền sản xuất Trung Quốc.
Lý giải về vấn đề này, HSBC cho rằng, sự hấp dẫn của ASEAN đã mở rộng ra khỏi phạm vi hàng hóa sản xuất, ví dụ như những bãi biển nguyên sơ, bức tranh ẩm thực chớm nở và hạ tầng được cải thiện đã thúc đẩy du lịch. Thị phần du khách quốc tế toàn cầu của ASEAN đã tăng từ 4,9% vào năm 2006 lên 8,7% tại thời điểm trước đại dịch và tất cả đều cho thấy tăng trưởng mạnh mẽ hơn trong thế giới hậu COVID-19.
Bên cạnh đó, ASEAN cũng vượt trội trong xuất khẩu dịch vụ "tài sản tinh gọn" với nhiều chuyên gia, nghệ sĩ và các loại hình sáng tạo khác nhằm tận dụng tối đa cơ hội thế giới số mang lại để cạnh tranh trên trường quốc tế. Chính trong lĩnh vực này, ASEAN đã tăng gấp đôi thị phần toàn cầu kể từ 2005.
Tuy nhiên, theo HSBC, điều khiến tất cả trở nên ấn tượng hơn chính là tỷ trọng của ASEAN trong dân số thế giới đã giảm từ 2012. Điều này có thể được hiểu là chất lượng tăng trưởng gia tăng khi ASEAN đổi mới, sáng tạo và tìm đường vươn lên trong chuỗi giá trị toàn cầu.
"Trong bối cảnh thương mại toàn cầu vật lộn với những rủi ro gia tăng về chủ nghĩa bảo hộ, chúng tôi tin rằng ASEAN có khả năng sẽ vẫn bền bỉ, kiên cường. Trung tâm của câu chuyện này chính là hội nhập, sâu và rộng. Dẫn dắt bởi thương mại tự do và đi lại dễ dàng trong nội khối, ASEAN tiếp tục tìm kiếm cơ hội mở rộng thị trường, đón đầu xu hương toàn cầu và trở thành hình mẫu đại diện cho hội nhập kinh tế", HSBC nhận định.
Nhà đầu tư nước ngoài nương náu vào sự trung lập và cơ chế thương mại tự do của ASEAN
HSBC cho rằng, khu vực này cần thị trường rộng lớn hơn để tiêu thụ. Ưu tiên số một chính là thúc đẩy thương mại tự do nội khối. Ý tưởng ban đầu không chỉ đơn thuần là mở rộng thị trường cho từng quốc gia mà là thiết lập vị thế cho bản thân khối ASEAN như một cứ điểm sản xuất hấp dẫn.
Sản xuất là một câu chuyện nhiều người từng nghe. Và không có gì đáng ngạc nhiên khi thương mại ở ASEAN sẽ tiếp tục tăng trưởng.
Trích dự báo của IMF.
Từ Thỏa thuận về Chương trình thuế quan ưu đãi có hiệu lực chung 1992 (CEPT) đến những khung pháp lý tiến bộ hơn như Hiệp định Thương mại Hàng hóa ASEAN năm 2009 (ATIGA), thương mại nội khối ASEAN đã trở nên gần như thông suốt không biên giới, biến ASEAN trở thành điểm đến xuất khẩu lớn nhất của chính khối này.
Đáng chú ý, nhóm phân tích nhấn mạnh, trong khi thương mại toàn cầu có xu hướng quay vào trong và chủ nghĩa bảo hộ lên ngôi, ASEAN đã đi theo hướng hoàn toàn ngược lại. Khối này tiếp tục tận dụng thương mại tự do để nhập khẩu đầu vào quan trọng với giá cạnh tranh, biến thành hàng hóa giá trị cao hơn và rồi bán sang một thị trường rộng lớn hơn.
Cụ thể là ASEAN gia tăng thị phần toàn cầu trong xuất khẩu hàng hóa từ 6,1% trong năm 2005 lên 7,4% trong năm 2023. Biểu đồ 3 cho thấy thị phần xuất khẩu hàng hóa toàn cầu của ASEAN không tăng mạnh như Trung Quốc nhưng đây là một trong số ít nền kinh tế trên thế giới không bị mất thị phần trước nền sản xuất "vi diệu" của Trung Quốc. Thị phần toàn cầu của ASEAN vượt qua cả thị phần của Nhật Bản lẫn Hàn Quốc cộng lại trong năm 2017 và suýt vượt qua cả Mỹ.
Trong khi những căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc dâng cao trong giai đoạn 2018-2019, các nhà đầu tư nước ngoài nương náu vào sự trung lập và cơ chế thương mại tự do của ASEAN. Bằng chứng là FDI tăng vọt khi các chuỗi cung ứng dịch chuyển về khu vực này để tránh kiểm soát thương mại. Cuối cùng thì khu vực này đã vượt qua Trung Quốc để trở thành điểm tiếp nhận FDI lớn nhất châu Á (nguồn: UNCTAD).
"Bất chấp những xu hướng toàn cầu, chúng tôi cho rằng ASEAN sẽ vẫn kiên định tiếp tục mở rộng độ phủ sóng. Chẳng hạn, Indonesia đang có nhiều hiệp định thương mại tự do nhất, kể cả đang trong vòng đàm phán hay mới nằm trong kế hoạch. Quốc gia này đang tìm kiếm thị trường để hỗ trợ chiến lược gia tăng giá trị cho khoáng sản. Bảng 2 tóm lược thông tin các hiệp định thương mại tự do đang trong vòng đàm phán ở ASEAN", HSBC nêu.
Và HSBC nhấn mạnh, chính độ mở này sẽ tạo nên sức mạnh chính cho nền kinh tế ASEAN trong vòng 5năm tới. Theo báo cáo Triển vọng Kinh tế Thế giới của IMF, xuất nhập khẩu của ASEAN sẽ nằm trong nhóm tăng trưởng nhanh nhất trên thế giới trong giai đoạn 2024-2029, đưa khu vực này trở thành hình mẫu đại diện cho thương mại (Biểu đồ 5).