Sai phạm của ông Lê Thanh Hải khiến nghìn dân Thủ Thiêm tha hương trên chính quê hương mình

Theo kết luận của Ủy ban Kiểm tra trung ương đã họp kỳ 42 (diễn ra từ 3-8/1/2020), Ban Thường vụ Thành ủy và BCSĐ UBND TP.HCM đã vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ và Quy chế làm việc, thiếu trách nhiệm, buông lỏng lãnh đạo, chỉ đạo, thiếu kiểm tra, giám sát, để xảy ra nhiều vi phạm, khuyết điểm nghiêm trọng trong quá trình thực hiện dự án đầu tư Khu đô thị mới Thủ Thiêm, gây hậu quả rất nghiêm trọng, làm thiệt hại lớn tiền và tài sản của Nhà nước, ảnh hưởng xấu đến phát triển kinh tế - xã hội và đời sống của một bộ phận nhân dân Thành phố, gây bức xúc trong xã hội.

Ông Lê Thanh Hải, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Bí thư Thành ủy chịu trách nhiệm chính về những vi phạm, khuyết điểm của Ban Thường vụ Thành ủy.

Các chỉ đạo và quyết định của nguyên Chủ tịch UBND Lê Thanh Hải (nhiệm kỳ 2001- 2006) đã "xé nát" 160 ha tái định cư khu Thủ Thiêm, khiến hàng nghìn người dân sống tha hương trên chính quê hương mình…

Khu đô thị mới Thủ Thiêm với quy mô 930 ha (khu đô thị mới 770 ha, khu tái định cư 160 ha), dân số khoảng 200.000 người, khu tái định cư khoảng 45.000 người. Trung tâm đô thị mới Thủ Thiêm được chia làm 5 khu vực chính gồm: Khu vực "lõi trung tâm" chính, khu dân cư phía Bắc, khu dân cư dọc đại lộ Mai Chí Thọ, khu dân cư phía Đông và khu châu thổ phía Nam.

Tháng 9/2018, Thanh tra Chính phủ công bố hàng loạt sai phạm của UBND TP.HCM và các bộ, ngành liên quan trong quá trình triển khai dự án Khu đô thị mới Thủ Thiêm như thu hồi sai 4,3 ha ngoài ranh quy hoạch; giao đất trong khu vực được quy hoạch tái định cư cho 51 doanh nghiệp làm dự án...

Đến tháng 9/2019, Thanh tra Chính phủ tiếp tục chỉ ra một loạt sai phạm khác về kinh tế của chính quyền TP.HCM và các sở ngành tham mưu; yêu cầu thu hồi hàng chục nghìn tỷ đồng bị cho là tạm ứng sai quy định, duyệt tổng mức đầu tư các dự án hạ tầng BT không đúng quy định...

Được biết, vào ngày 22/2/2002, Phó Thủ tướng Nguyễn Công Tạn đã ký công văn hỏa tốc số 190/CP-NN cho phép UBND TP.HCM thu hồi 160 ha tái định cư thuộc 5 phường An Khánh, Bình An, Bình Khánh, An Lợi Đông và Thủ Thiêm (quận 2)... nhằm ngăn chặn việc lấn chiếm, mua bán đất trái pháp luật đang diễn ra.

Công văn này nêu rõ "Việc triển khai phải phù hợp với Quyết định 367/TTg của Thủ tướng phê duyệt".

Thế nhưng thay vì phải thực hiện theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và tinh thần của công văn 190 thì ngày 6/3/2002, UBND TPHCM có Công văn số 718/UB-ĐT giao Sở Địa chính-Nhà đất, Kiến trúc sư trưởng, UBND quận 2, TP.HCM… xác định rõ địa điểm, diện tích và ranh giao đất của 930ha (bao gồm 770ha xây dựng Khu ĐTM Thủ Thiêm và 160ha xây dựng tái định cư).

Điều đáng nói, công văn số 718 gợi ý: "Nếu thiếu, cho phép điều chỉnh diện tích đất các dự án trên địa bàn quận 2 để đảm bảo đủ diện tích theo phê duyệt của Chính phủ".

Hơn nửa tháng sau, vào ngày 22/3/2002, Văn phòng UBND TP.HCM có văn bản số 77/TB-VP truyền đạt ý kiến của Chủ tịch UBND TPHCM Lê Thanh Hải về điều chỉnh diện tích khu trung tâm Thủ Thiêm.

Theo đó, ông Lê Thanh Hải giao "Kiến trúc sư trưởng thành phố, Giám đốc Sở địa chính-nhà đất có trách nhiệm cắm mốc giao đủ 770 ha đất của khu trung tâm, theo giải pháp bổ sung diện tích khu tái định cư Bình Khánh vào khu trung tâm ĐTM Thủ Thiêm (hơn 40ha), đồng thời, rà soát lại quỹ đất trên địa bàn quận 2 đề xuất phạm vi giao đủ 160 ha tái định cư".

Cũng trong ngày 22/3/2002, Văn phòng UBND TP.HCM tiếp tục có công văn hỏa tốc số 78/TB-VP thông báo kết luận của Chủ tịch TP.HCM Lê Thanh Hải, nêu rõ: "Diện tích đất dành cho khu tái định cư (160ha) … không nhất thiết nằm tại một địa điểm, có thể bố trí từ 3, 4 địa điểm trên địa bàn quận 2", chỉ dành một khu vực khoảng 10-20 ha tái định cư gần Khu đô thị Thủ Thiêm.

Như vậy, từ một khu tái định cư 160 ha tập trung ở cạnh khu trung tâm đô thị mới Thủ Thiêm mà Thủ tướng chính phủ đã phê duyệt, UBND TPHCM đã "hô biến" thành 6 địa điểm, đẩy người dân bị giải tỏa đi xa, trong đó có những nơi cách trung tâm Khu đô thị mới Thủ Thiêm gần 15 km như phường Thạnh Mỹ Lợi, phường Cát Lái.

Tại ba phường Bình Khánh, An Phú, An Khánh gần trung tâm đô thị mới Thủ Thiêm, UBND TP.HCM không giải quyết tái định cư bằng nền đất mà cho xây hàng loạt chung cư cao tầng với quy mô 12.500 căn hộ.

160 ha đất tiếp giáp khu trung tâm đô thị mới Thủ Thiêm lẽ ra bố trí tái định cư cho người dân, UBND TP.HCM giao cho các đại gia làm dự án thương mại.

Thông báo kết luận của Thanh tra Chính phủ (TTCP) đã chỉ ra: UBND TPHCM đã vi phạm các quy định của pháp luật trong việc lập, trình, phê duyệt quy hoạch và thu hồi đất trong phạm vi khu tái định cư 160 ha thuộc 5 phường đã được Thủ tướng phê duyệt.

Cụ thể: TPHCM đã phê duyệt quy hoạch, chấp thuận chủ trương tạm giao, thu hồi và giao đất cho 51 dự án với tổng diện tích 144,6 ha để đầu tư kinh doanh nhà ở, văn phòng, khu vui chơi, giải trí, công trình công cộng… sau khi Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt quy hoạch khu tái định cư. Hậu quả là Thủ Thiêm không đủ đất để bố trí tái định cư theo quy hoạch được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, dẫn đến, làm phá vỡ quy hoạch được duyệt.

Việc cựu Chủ tịch UBND TP.HCM Lê Thanh Hải tùy tiện "xé nát" 160 ha đất tái định cư, không thực hiện đúng chỉ đạo "tái định cư phải sát hoặc liền kề khu trung tâm" của Thủ tướng Chính phủ tại Quyết định 367 đã gây bức xúc và phẫn nộ cho người dân bị giải tỏa vì phải hy sinh nhà đất để làm dự án mà không được hưởng bất kỳ lợi ích gì dự án mang lại như chủ trương nhân văn ban đầu của cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt tại quyết định 367.

Nghiêm trọng hơn, chủ trương của ông Lê Thanh Hải còn dẫn đến việc thu hồi đất tràn lan của người dân ở các nơi khác như khu Nam Rạch Chiếc, khu Thạnh Mỹ Lợi để phục vụ tái định cư cho dự án khu đô thị mới Thủ Thiêm dù chẳng có quy định nào từ Chính phủ cho phép TP.HCM làm việc này.