TP.HCM và Hà Nội sắp có gần 10.000 nhà ở xã hội, nhưng cung không đủ cầu

Giá nhà ở tại Việt Nam cao hơn khoảng 20 lần so với thu nhập bình quân đầu người

Bà Trang Bùi - Tổng giám đốc Cushman & Wakefield Việt Nam, cho biết theo khảo sát, giá nhà ở tại Việt Nam hiện cao hơn khoảng 20 lần so với thu nhập bình quân đầu người hàng năm, khiến người lao động ngày càng khó thực hiện giấc mơ an cư. Thực trạng này đặt ra yêu cầu phải có các giải pháp tái cân bằng, cụ thể là phát triển nhà ở xã hội như một công cụ bảo đảm an sinh xã hội, và thúc đẩy tính bền vững của thị trường bất động sản.

Cũng theo bà Trang Bùi, Việt Nam đã và đang có những sáng kiến để hiện thực hóa mục tiêu này, tiêu biểu như Đề án xây dựng 1 triệu nhà ở xã hội, nhà ở công nhân; gói tín dụng 120.000 tỷ đồng phát triển các dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân; sửa đổi Luật Nhà ở 2014 để bổ sung nhiều chính sách thông thoáng và ưu đãi hấp dẫn; cùng nhiều chính sách khác để thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội.

Tính đến quý 1/2023, Việt Nam đã hoàn thành 301 dự án nhà ở xã hội tại đô thị và dự án nhà ở công nhân tại các khu công nghiệp, với tổng quy mô gần 156.000 căn.

Cùng với đó, khoảng 401 dự án chuẩn bị được xây dựng, với tổng quy mô khoảng 454.000 căn. Tuy nhiên, nguồn cung đối với loại hình nhà ở này vẫn chưa được đáp ứng đầy đủ so với nhu cầu.

Theo khảo sát của Bộ Xây dựng, nhu cầu về nhà ở xã hội cho công nhân thu nhập thấp tại các khu công nghiệp là khoảng 2,4 triệu căn cho giai đoạn 2021 – 2030.

"Cụ thể, nếu tính hết cả nguồn cung hoàn thành hiện hữu và nguồn cung tương lai thì thị trường sẽ còn thiếu hơn 1 triệu căn, tương đương với 51% tổng nhu cầu", CEO Cushman & Wakefield Việt Nam nhận định.

Cushman & Wakefield Việt Nam đưa ra số liệu khảo sát cho biết năm 2023, thị trường Hà Nội dự kiến chào đón 6.117 căn nhà ở xã hội tại 11 dự án. Trong khi đó, TP.HCM cũng dự kiến xây thêm 3.800 căn tại 6 dự án.

Như vậy, TP.HCM và Hà Nội sẽ có thêm tổng cộng gần 10.000 căn nhà ở xã hội ngay trong năm nay. Tuy nhiên, lượng cung này vẫn chưa đủ để đáp ứng nhu cầu hiện tại.

Thủ tục mua nhà ở xã hội còn khó khăn

Cushman & Wakefield cũng đã tổng hợp thông tin chiến lược nhà ở xã hội từ Hồng Kông, Hàn Quốc, và Singapore, và cho biết ở thông thường, hệ thống nhà ở xã hội của những nơi này được xây và vận hành với chi phí rất thấp cho đối tượng thu nhập thấp, với đầy đủ các tiện nghi cơ bản.

Trong khi đó, với người thu nhập thấp Việt Nam, để được mua nhà ở xã hội, người mua phải thỏa mãn nhiều điều kiện về thu nhập, diện hộ gia đình.

Trong quá trình đăng ký mua nhà, người mua phải chờ bốc thăm và nộp nhiều loại giấy tờ chứng minh đủ điều kiện mua nhà ở xã hội. Quy trình kéo dài và phức tạp này khiến việc tiếp cận nhà ở xã hội ngày càng khó khăn đối với những người dân có nhu cầu thực sự và cấp bách về nhà ở.

Ngoài ra, việc kiểm tra hồ sơ cũng là một điểm đáng quan tâm, vì đã có trường hợp các chủ đầu tư bán nhà ở xã hội cho những người không thuộc danh sách đủ điều kiện.

Dù vậy, theo Cushman & Wakefield, từ khi được luật hóa năm 2005, những quy định về người sở hữu cũng như nhà phát triển dự án nhà ở xã hội đã có nhiều thay đổi.

Một số chính sách ưu đãi nhà ở xã hội từ năm 2013 vẫn giữ nguyên cho đến nay, là miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, giảm 50% thuế giá trị gia tăng và thu nhập doanh nghiệp, được hỗ trợ đầu tư hạ tầng kỹ thuật trong và ngoài dự án, cùng ưu đãi lãi suất thấp.

Từ 2023, chủ đầu tư dự án nhà ở thương mại có quy mô từ 10 ha (hoặc 2 ha) trở lên tại các đô thị loại 3 (hoặc loại 1) trở lên, không còn phải dành 20% diện tích đất ở trong dự án để xây dựng nhà ở xã hội như trước. Các chủ đầu tư thương mại sẽ không còn chịu trách nhiệm về việc thực hiện chính sách nhà ở xã hội, hoặc đóng góp để phát triển nhà ở xã hội...

CEO Cushman & Wakefield Việt Nam cho hay, nhu cầu về nhà ở rất quan trọng đối với sự phát triển bền vững của thị trường bất động sản, cũng như tăng trưởng kinh tế. Đối với các chủ đầu tư dự định tham gia vào lĩnh vực này trong thời gian tới, việc cân bằng giữa giá bán, chất lượng công trình và các yếu tố bền vững là vô cùng quan trọng.