Trung Quốc đẩy mạnh mua sắn của Việt Nam làm thức ăn chăn nuôi

Tiến độ giao hàng tinh bột sắn ở biên giới phía Bắc được đẩy nhanh 

Từ đầu tháng 7/2022 đến nay, giá củ sắn tươi tại các vùng ít biến động. Tại Đắk Lắk nguồn cung sắn tươi đưa về nhà máy đạt khoảng 100-150 tấn/ngày, giá thu mua ổn định. Tiến độ giao hàng tinh bột sắn qua các cửa khẩu biên giới phía Bắc được đẩy nhanh hơn nhờ các cửa khẩu được mở cửa trở lại. Trong 6 tháng đầu năm 2022, bệnh khảm lá sắn vẫn chưa được khống chế hiệu quả, diện tích nhiễm tương đương cùng kỳ 6 tháng đầu năm 2021. Các doanh nghiệp vẫn đang ráo riết tìm nguồn cung sắn đưa vào nhà máy sơ chế để phục vụ xuất khẩu khi thị trường Trung Quốc "ăn" mạnh hàng trở lại.

Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, tháng 6/2022, Việt Nam xuất khẩu được 283,81 nghìn tấn sắn và các sản phẩm từ sắn, trị giá 124,99 triệu USD, tăng 9,2% về lượng và tăng 9,6% về trị giá so với tháng 5/2022; so với tháng 6/2021 tăng 48,5% về lượng và tăng 50,7% về trị giá. Giá xuất khẩu bình quân sắn và các sản phẩm từ sắn ở mức 440 USD/tấn, tăng 0,4% so với tháng 5/2022 và tăng 1,5% so với tháng 6/2021. Lũy kế 6 tháng đầu năm 2022, xuất khẩu sắn và các sản phẩm từ sắn đạt 1,73 triệu tấn, trị giá 754,25 triệu USD, tăng 9% về lượng và tăng 23,3% về trị giá so với cùng kỳ năm 2021.

Tính riêng mặt hàng sắn, tháng 6/2022, xuất khẩu sắn đạt 72,15 nghìn tấn, trị giá 21,53 triệu USD, giảm 2,7% về lượng và giảm 3,7% về trị giá so với tháng 5/2022; tuy nhiên so với tháng 6/2021 tăng 98,9% về lượng và tăng 131,4% về trị giá. Giá xuất khẩu bình quân ở mức 298 USD/tấn, giảm 1,1% so với tháng 5/2022, nhưng tăng 16,4% so với tháng 6/2021. Lũy kế 6 tháng đầu năm 2022, xuất khẩu sắn đạt 538,1 nghìn tấn, trị giá 156,8 triệu USD, giảm 10,5% về lượng, nhưng tăng 2% về trị giá so với cùng kỳ năm 2021. 

Trong tháng 6/2022, xuất khẩu sắn và các sản phẩm từ sắn của ta sang Trung Quốc chiếm 88,9% tổng lượng sắn và các sản phẩm từ sắn của Việt Nam, với 252,3 nghìn tấn, trị giá 111,31 triệu USD, tăng 4,4% về lượng và tăng 5,8% về trị giá so với tháng 5/2022; so với tháng 6/2021 tăng 42,9% về lượng và tăng 45,3% về trị giá. Lũy kế 6 tháng đầu năm 2022, Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc 1,58 triệu tấn sắn và các sản phẩm từ sắn, trị giá 687,82 triệu USD, tăng 6,9% về lượng và tăng 21,5% về trị giá so với cùng kỳ năm 2021. 

Trong thời gian này, xuất khẩu sắn và các sản phẩm từ sắn sang các thị trường như Hàn Quốc, Philippines cũng đều tăng mạnh. Dự báo thời gian tới xuất khẩu sắn và các sản phẩm sắn sẽ tiếp tục tăng nhờ nhu cầu thực phẩm tăng cao và giá thức ăn chăn nuôi liên tục tăng do bị ảnh hưởng bởi xung đột giữa Nga và Ukraine.

Xuất khẩu sắn tiếp tục tăng nhờ nhu cầu của Trung Quốc vẫn cao 

Thực tế hiện nay, nhu cầu đối với sản phẩm sắn của Trung Quốc vẫn rất cao. Trung Quốc tăng nhập sắn về để làm thức ăn chăn nuôi thay thế cho các nguyên liệu khác đang tăng cao.

Theo số liệu thống kê của Cơ quan Hải quan Trung Quốc, trong 5 tháng đầu năm 2022, kim ngạch nhập khẩu sắn lát (mã HS 071410) của Trung Quốc đạt 1,05 tỷ USD, tăng 45,2% so với cùng kỳ năm 2021. Thái Lan, Việt Nam và Lào là 3 thị trường cung cấp sắn lát lớn nhất cho Trung Quốc trong 5 tháng đầu năm 2022. Trong đó, Thái Lan là thị trường lớn nhất cung cấp sắn lát cho Trung Quốc. 

Trong 5 tháng đầu năm 2022, kim ngạch nhập khẩu sắn lát của Trung Quốc từ Thái Lan đạt 936,65 triệu USD, tăng 52,8% so với cùng kỳ năm 2021, thị phần sắn lát của Thái Lan chiếm 89% trong tổng kim ngạch nhập khẩu sắn lát của Trung Quốc, tăng mạnh so với mức 84,6% của 5 tháng đầu năm 2021. 

Trong 5 tháng đầu năm 2022, Việt Nam là thị trường lớn thứ 2 cung cấp sắn lát cho Trung Quốc. Kim ngạch nhập khẩu sắn lát của Trung Quốc từ Việt Nam đạt 108,7 triệu USD, tăng 4,6% so với cùng kỳ năm 2021, thị phần sắn lát của Việt Nam chiếm 10,3% trong tổng kim ngạch nhập khẩu sắn lát của Trung Quốc, thấp hơn so với mức 14,3% của 5 tháng đầu năm 2021.

Về mặt hàng tinh bột sắn: Trong 5 tháng đầu năm 2022, Trung Quốc nhập khẩu 2,02 triệu tấn tinh bột sắn (mã HS 11081400), trị giá 1,05 tỷ USD, tăng 31,3% về lượng và tăng 46,2% về trị giá so với cùng kỳ năm 2021, chủ yếu nhập khẩu từ Thái Lan, Việt Nam, Lào và Campuchia. Trong 5 tháng đầu năm 2022, Việt Nam là thị trường lớn thứ 2 cung cấp tinh bột sắn cho Trung Quốc với 744,32 nghìn tấn, trị giá 379,67 triệu USD, tăng 228,6% về lượng và tăng 270% về trị giá so với cùng kỳ năm 2021. Thị phần tinh bột sắn của Việt Nam trong tổng lượng nhập khẩu của Trung Quốc chiếm 36,8%, tăng mạnh so với mức 14,7% của 5 tháng đầu năm 2021. Ngoài ra, trong 5 tháng đầu năm 2022, Trung Quốc cũng đẩy mạnh nhập khẩu tinh bột sắn từ Lào và Campuchia, trong khi giảm nhập khẩu tinh bột sắn từ Thái Lan và Indonesia so với cùng kỳ năm 2021.

Tại thị trường Trung Quốc, sắn và các sản phẩm sắn của Thái Lan đang cạnh tranh mạnh với sắn của Việt Nam để chiếm lĩnh thị trường trọng điểm này. Sắn và các sản phẩm từ sắn là một trong 13 sản phẩm nông sản chủ lực xuất khẩu của Việt Nam với kim ngạch xuất khẩu 1,35 tỷ USD/năm, đứng thứ 2 thế giới chỉ sau Thái Lan.

Tuy nhiên, xuất khẩu sắn và các sản phẩm từ sắn sang Trung Quốc gặp nhiều khó khăn vì hàng loạt quy định, tiêu chuẩn mới được Tổng cục Hải quan Trung Quốc ban hành và áp dụng từ đầu năm 2022.

Dù là ngành hàng xuất khẩu thu về cả tỷ USD mỗi năm, song ngành sắn cũng còn không ít hạn chế, tồn tại gây ảnh hưởng tới sự phát triển bền vững.

Thị trường xuất khẩu sang Trung Quốc chiếm 95,8% tổng lượng tinh bột sắn xuất khẩu của cả nước, sắn và các sản phẩm từ sắn của nước ta phụ thuộc gần như hoàn toàn vào thị trường Trung Quốc. Điều này dẫn đến sự thiếu bền vững và bị động.

Bên cạnh đó, thị trường tiêu thụ sắn và sản phẩm từ sắn của Việt Nam có nhiều khâu trung gian, chi phí logistics của Việt Nam cao nên tính cạnh tranh quốc gia thấp; hiện phải canh tranh gay gắt về thị trường xuất khẩu từ các nước Thái Lan, Campuchia, Lào.

Để đẩy mạnh xuất khẩu sắn và các sản phẩm sắn sang Trung Quốc, các doanh nghiệp Việt Nam không có cách nào khác là nâng cao năng lực cạnh tranh. Thực tế, Trung Quốc hay thay đổi về chính sách xuất nhập khẩu (cấm biên, đóng/mở nhiều cửa khẩu, danh sách xuất khẩu, thay đổi quy định nhãn mác bao bì, hạn chế số lượng xe qua cửa khẩu, thời gian mở cửa khẩu ít…) gây ảnh hưởng không nhỏ tới doanh nghiệp xuất khẩu nông sản của Việt Nam trong đó có ngành sắn.

Thị trường xuất khẩu sang Trung Quốc chiếm 95,8% tổng lượng tinh bột sắn xuất khẩu của cả nước đều phụ thuộc hoàn toàn vào Trung Quốc, điều này dẫn đến thiếu bền vững và bị động. Dự báo năm 2022, Trung Quốc sẽ có nhu cầu nhập khẩu lớn hơn nữa và sẽ nhập khẩu nhiều hơn sắn và các sản phẩm từ sắn của Việt Nam do điều kiện địa lý thuận lợi. Tuy nhiên, rủi ro cho người nông dân ở chỗ xuất khẩu sắn và các sản phẩm từ sắn sang Trung Quốc không chỉ khó khăn do chính sách "Zero Covid" mà còn gặp nhiều khó khăn vì hàng loạt quy định, tiêu chuẩn mới được Cục Hải quan Trung Quốc ban hành và áp dụng từ năm 2022.

Để tăng cạnh tranh và thúc đẩy xuất khẩu các sản phẩm sắn, các chuyên gia cho rằng, các nhà máy chế biến sắn và các sản phẩm từ sắn của Việt Nam cần đổi mới công nghệ chế biến để phát triển một cách đa dạng các sản phẩm sắn; tăng cường mở rộng thêm vùng nguyên liệu; giải quyết triệt để vần đề xử lý chất thải trong chế biến sắn, đảm bảo an toàn môi trường.

Để phát triển giá trị của sắn, các địa phương cần nghiên cứu tạo cơ chế để tăng cường liên kết giữa vùng sản xuất và nhà máy chế biến, tổ chức lại sản xuất, tập trung phát triển hợp tác xã tại các vùng sản xuất sắn; đầu tư xây dựng nhà máy phải gắn với xây dựng vùng nguyên liệu.