Trung Quốc khó hoàn thành thỏa thuận Mỹ Trung đã ký từ thời Trump

Thỏa thuận thương mại Mỹ - Trung giai đoạn 1 ký kết hồi đầu năm ngoái đã tạm hạ nhiệt cuộc chiến tranh thương mại kéo dài gần 2 năm khiến hàng trăm tỷ USD hàng hóa song phương phải chịu thuế quan trừng phạt. Trọng tâm thỏa thuận là cam kết của Bắc Kinh về việc mua thêm ít nhất 200 tỷ USD hàng hóa và dịch vụ Mỹ trong vòng hai năm 2020-2021.

Cơ cấu chi tiết trong kim ngạch nhập khẩu tăng cường 200 tỷ USD hàng hóa dịch vụ mà Bắc Kinh đã cam kết hồi đầu năm nay như sau:

Tăng mua hàng hóa sản xuất: 32,9 tỷ USD năm 2020, 44,8 tỷ USD năm 2021.

Tăng mua nông sản: 12,5 tỷ USD năm 2020, 19,5 tỷ USD năm 2021.

Tăng mua năng lượng: 18,5 tỷ USD năm 2020, 33,9 tỷ USD năm 2021.

Tăng mua dịch vụ: 12,8 tỷ USD năm 2020, 25,1 tỷ USD năm 2021.

Để thực hiện đúng lộ trình cam kết, nhà nghiên cứu cấp cao Viện Peterson, ông Chad P. Bown ước tính Trung Quốc cần mua ít nhất 64,5 tỷ USD hàng hóa Mỹ trong 4 tháng đầu năm. Tuy nhiên, dữ liệu từ hải quan Trung Quốc cho thấy quốc gia này mới đạt được 73% mục tiêu mua hàng cả năm, tính đến hết tháng 4. Nếu tính theo dữ liệu hải quan của Mỹ, con số thậm chí còn thấp hơn: Trung Quốc có thể mới chỉ đạt được 60% mục tiêu mua hàng. Trong đó, nông sản là lĩnh vực tiến triển khả quan nhất với mức hoàn thành 79% cam kết dựa trên dữ liệu Mỹ và 87% cam kết dựa trên dữ liệu từ Trung Quốc.

Cam kết kéo dài hai năm sẽ kết thúc vào tháng 12 năm nay. Theo viện nghiên cứu Peterson, kim ngạch mua hàng hóa Mỹ của Trung Quốc đã giảm hơn 40% trong năm 2020, phần lớn do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19.

Các cuộc đàm phán giữa Trung Quốc và Mỹ về thương mại đã bị đình trệ. Một nguồn tin quen thuộc tiết lộ với Reuters rằng Bắc Kinh và Washington đã quyết định trì hoãn phiên thảo luận trực tuyến nhằm xem xét lại tiến trình thực hiện thỏa thuận giai đoạn 1 dự kiến diễn ra vào giữa tháng 8 năm ngoái do xung đột lịch trình.

Cựu Tổng thống Trump từng hy vọng cam kết nhập khẩu thêm 200 tỷ USD hàng hóa dịch vụ trong 2 năm mà Bắc Kinh đồng ý sẽ giúp rút ngắn khoảng cách thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc. Tuy nhiên, mức thâm hụt đã tăng lên trong suốt năm qua trong bối cảnh đại dịch buộc Mỹ nhập khẩu nhiều hơn khẩu trang và vật tư y tế từ Trung Quốc.

Kể từ khi nhậm chức tại Nhà Trắng, tân Tổng thống Mỹ Joe Biden đã cam kết sẽ giữ nguyên thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 với Trung Quốc đã được ký kết dưới thời người tiền nhiệm Donald Trump. “Tôi sẽ không thực hiện bất kỳ động thái điều chỉnh nào ngay lập tức (liên quan đến thỏa thuận thương mại Mỹ Trung giai đoạn 1 cũng như thuế quan trừng phạt)” - ông Biden khẳng định trên tờ New York Times.

Ông Biden cũng khẳng định sẽ tiếp tục lập trường cứng rắn trong vấn đề Trung Quốc, đồng thời tiến hành xem xét toàn bộ thỏa thuận giai đoạn một hiện nay, tham khảo ý kiến các đồng minh thân cận ở Châu Á và Châu Âu “để có thể phát triển một chiến lược chặt chẽ, phối hợp”.

Ông Biden từng khẳng định sẽ giải quyết triệt để các xung đột cốt lõi trong căng thẳng Mỹ Trung, bao gồm hành vi đánh cắp tài sản trí tuệ, bán phá giá, trợ cấp bất hợp pháp cho doanh nghiệp, ép buộc chuyển giao công nghệ.... Đây đều là những vấn đề chưa được giải quyết triệt để trong thỏa thuận Mỹ Trung giai đoạn 1.