Giữa tháng 4/2025, Chính phủ đã ban hành 2 quyết định triển khai Nghị định 94/2025/NĐ-CP, quy định giới hạn dư nợ và cơ chế kết nối dữ liệu tín dụng trong thử nghiệm cho vay ngang hàng, nhằm vừa thúc đẩy đổi mới sáng tạo vừa bảo đảm an toàn cho hệ thống ngân hàng.

Sau đó, ngày 22/7/2025, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Quyết định số 2866/QĐ-NHNN quyết định về dư nợ tối đa đối với một khách hàng vay tại một giải pháp cho vay ngang hàng và toàn bộ các giải pháp cho vay ngang hàng tham gia cơ chế thử nghiệm có kiểm soát.

Đến ngày 11/8/2025, Ngân hàng Nhà nước tiếp tục ban hành Quyết định số 2970/QĐ-NHNN quy định hướng dẫn về việc kết nối, báo cáo và kiểm tra thông tin tín dụng của khách hàng giữa các công ty cho vay ngang hàng và Trung tâm Thông tin tín dụng Quốc gia Việt Nam (CIC).

Tại họp báo, trả lời báo chí về các vấn đề liên quan đến thử nghiệm cho vay ngang hàng, ông Phạm Chí Quang - Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ (Ngân hàng Nhà nước) cho biết, hai quyết định nêu trên của NHNN đã tạo một hành lang pháp lý hợp lý, rõ ràng để tất cả các chủ thể tham gia hoạt động cho vay ngân hàng có được đánh giá hợp lý trước khi triển khai.

Về tinh thần, chủ trương của Chính phủ đối với hoạt động cho vay ngân hàng trong cơ chế thử nghiệm là nhằm thúc đẩy tài chính toàn diện (Financial Inclusion). Theo ông Quang đánh giá, đây là một lĩnh vực có tính lan tỏa rất cao vì bên cạnh các dịch vụ tài chính, ngân hàng, tín dụng truyền thống mà hệ thống ngân hàng thương mại, quỹ bảo vệ... cung ứng, việc đưa ra hành lang pháp lý cho vay ngân hàng sẽ giúp tiếp cận những lĩnh vực mà trước đây chưa được phủ sóng bởi dịch vụ tài chính, đặc biệt là người yếu thế và các đối tượng chưa được cung ứng dịch vụ đầy đủ, đảm bảo thực hiện được chiến lược tài chính toàn diện Việt Nam.

Đối tượng cho vay được quy định rất rõ là pháp nhân (bao gồm cả tổ chức tín dụng) và cá nhân. Ông Quang giải thích thêm, cá nhân và pháp nhân đều có thể tham gia cho vay trên các nền tảng trong cơ chế thử nghiệm; trong đó, pháp nhân có thể thực hiện việc cho vay trên các nền tảng cho khách hàng.

Bên cạnh đó, đối tượng đi vay cũng tương ứng bao gồm cả pháp nhân và cá nhân. Về hạn mức, theo quyết định của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, một khách hàng đi vay được vay tối đa 100 triệu đồng trên một nền tảng cho vay và tổng dư nợ tối đa là 400 triệu đồng trên toàn bộ các nền tảng tham gia cơ chế thử nghiệm.

Dẫn ví dụ, ông Quang nêu, điều này có nghĩa, nếu cơ chế thử nghiệm có 10 nền tảng tham gia, người đi vay được vay tối đa 400 triệu đồng trên tất cả các nền tảng đó.

Quyết định thứ hai của Ngân hàng Nhà nước liên quan đến việc kết nối các nền tảng cho vay với CIC (Trung tâm Thông tin Tín dụng Quốc gia) là bắt buộc. Quy định này nhằm đảm bảo quản lý chặt chẽ thông tin tín dụng của khách hàng cũng như quản lý chặt chẽ về hạn mức tín dụng tối đa; nếu không có sự kết nối này, người cho vay và các công ty cho vay ngân hàng sẽ không quản trị được rủi ro.

Hai quyết định này hợp lý và bổ trợ cho nhau để đảm bảo cơ chế vận hành hiệu quả. Về lợi thế và bất lợi, cơ chế thử nghiệm mang lại cơ hội lớn để cung cấp các dịch vụ tài chính toàn diện cho nền kinh tế.

Tuy nhiên, ông Quang thẳng thắn nhìn nhận, bất lợi là nó sẽ đòi hỏi các công ty cho vay ngân hàng phải nâng cấp nền tảng công nghệ thông tin để kết nối được với CIC và tuân thủ các quy định pháp luật về bảo mật của các cơ quan quản lý nhà nước có liên quan.

Nghị định 94 không chỉ Ngân hàng Nhà nước tham gia nghiên cứu xây dựng mà còn hai bộ ngành khác có liên quan đặc biệt đến hoạt động cho vay ngang hàng là Bộ Công an, Bộ Khoa học và Công nghệ, đặc biệt là các quy định về kết nối kỹ thuật, quy định về cơ sở hạ tầng dữ liệu... Điều này đòi hỏi các công ty công nghệ, fintechcần đầu tư trang bị cơ sở dữ liệu và cơ sở hạ tầng, kĩ thuật,... để đảm bảo đúng tiêu chuẩn an toàn và từ đó chuyển hóa công nghệ để xử lý các rủi ro liên quan.

Hoạt động cho vay ngân hàng (Fintech Lending) mang lại những lợi thế rất lớn cho nền kinh tế, nhưng đồng thời cũng tạo ra hệ rủi ro rất lớn nếu cơ quan quản lý nhà nước không quản lý chặt chẽ.

Kinh nghiệm từ Trung Quốc và gần đây là Indonesia cho thấy, khi ngành công nghiệp cho vay ngân hàng không được quản lý chặt chẽ, đã dẫn đến những rủi ro lớn đối với tiền của người dân tham gia cho vay, cũng như việc hạch toán và theo dõi dòng tiền giữa công ty cho vay ngân hàng với các bên liên quan không rõ ràng, lành mạnh, gây khó khăn cho cơ quan quản lý nhà nước kiểm soát.

Đây là những nội dung mà Chính phủ Việt Nam đã tiếp thu kinh nghiệm quốc tế, nhằm đảm bảo môi trường vận hành an toàn nhưng vẫn thúc đẩy phát triển tài chính toàn diện. Trong thời gian tới, sau hai năm thử nghiệm và rút kinh nghiệm từ quá trình triển khai, Ngân hàng Nhà nước sẽ là đầu mối chủ trì để báo cáo Chính phủ, xem xét sửa đổi, bổ sung chính sách nhằm tạo hành lang pháp lý phù hợp và thông thoáng hơn, đáp ứng được nhu cầu phát triển của ngành công nghiệp còn rất non trẻ này.