Hứa khắc phục được hậu quả, ông Nguyễn Bắc Son có được giảm án?

Theo cáo trạng vụ MobiFone mua AVG, sau khi hoàn thành dự án MobiFone thanh toán 95% giá trị hợp đồng cho AVG, đáp ứng được mong muốn của Nguyễn Bắc Son và ông Phạm Nhật Vũ nên ông Vũ đã đưa cho Nguyễn Bắc Son số tiền 3 triệu USD.

Trong lời khai của ông Nguyễn Bắc Son, cựu bộ trưởng Bộ TT&TT cho biết, đã đưa toàn bộ số tiền 3 triệu USD cho con gái, ông Son đưa cho con gái Nguyễn Thị Thu Huyền khoảng 10 lần, mỗi lần từ 300.000 USD đến 400.000 USD trong những lần Huyền từ TP HCM ra Hà Nội thăm gia đình. Khi đưa tiền cho con gái, bị can Nguyễn Bắc Son dặn không được gửi tiết kiệm, còn đầu tư vào đâu thì tùy.

Tuy nhiên, Nguyễn Thị Thu Huyền không thừa nhận việc nhận 3 triệu USD từ bị can Nguyễn Bắc Son. Cơ quan điều tra đã cho đối chất. Kết quả, bà Huyền vẫn giữ nguyên lời khai không nhận tiền.

Tại phiên toà sáng 17/12, ông Son phủ nhận cáo buộc nhận hối lộ nhưng chỉ hơn hai tiếng sau, qua giờ nghỉ trưa, ông thay đổi lời khai, nói có nhận 3 triệu USD, đã dùng chi tiêu cá nhân chứ không đưa con gái.

Hôm sau, ông Son bất ngờ xin HĐXX cho được gặp gia đình để lo sớm khắc phục hậu quả vụ án. Dù vậy, ông khai không nhớ đã "tiêu 3 triệu USD nhận hối lộ vào việc gì".

Theo luật sư Đặng Văn Cường (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) cho rằng, ông Nguyễn Bắc Son đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự về Tội nhận hối lộ theo quy định tại khoản 4, điều 354 Bộ luật hình sự năm 2015.

Với số tiền nhận hối lộ 3 triệu USD, nếu bị kết tội thì ông Nguyễn Bắc Son phải đối mặt với với khung hình phạt cao nhất là tử hình.

Luật sư Cường nhận định, tại phiên tòa, ông Son đã thừa nhận hành vi phạm tội phù hợp với các tài liệu, chứng cứ mà cơ quan điều tra đã thu thập được. Bởi vậy, với số tiền nhận hối lộ 3 triệu USD và chưa khắc phục hậu quả, gây thiệt hại cho Nhà nước gần 9.000 tỷ đồng nên rất có thể ông Nguyễn Bắc Son có thể đối mặt với mức hình phạt cao nhất là tử hình.

Căn cứ vào điều 40 Bộ luật hình sự năm 2015 thì nếu ông Nguyễn Bắc Son bị kết án tử hình về tội nhận hối lộ, nhưng trong quá trình thi hành án, ông Son tự nguyện bồi thường khắc phục được 3/4 số tài sản nhận hối lộ, đồng thời có thêm tình tiết là tích cực giúp đỡ cơ quan chức năng trong việc đấu tranh phòng và chống tội phạm hoặc lập công lớn thì có thể được chuyển từ án tử hình sang tù chung thân.

Nếu chỉ bồi thường khắc phục hậu quả mà không thêm tình tiết là tích cực giúp đỡ cơ quan chức năng đấu tranh phòng chống tội phạm hoặc lập công đến thì sẽ không được áp dụng quy định này để chuyển từ án tử hình xuống tù chung thân.

Hiện nay, vụ án đang được xét xử với số tiền nhận hối lộ trên 1.000.000.000 đồng mà bị kết tội thì mức hình phạt ông Son sẽ phải đối mặt là phạt tù 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình.

Cũng có thể trong quá trình xét xử, căn cứ vào tính chất, mức độ của hành vi phạm tội, nhân thân người phạm tội và các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự thì tòa án cũng có thể khoan hồng khi lượng hình và có thể tuyên ông Son ở mức án tù chung thân hoặc tù có thời hạn, điều này phụ thuộc vào kết quả tranh tụng công khai tại phiên toà này.

Trong trường hợp, Toà án sơ thẩm xác định ông Son có tội nhận hối lộ nhưng không tuyên phạt ông Son với mức án cao nhất là tử hình thì những quy định tại điều 40 Bộ luật hình sự nêu trên sẽ không được đặt ra.

Trong trường hợp, tòa án cấp sơ thẩm kết tội ông Nguyễn Bắc Son mức án là tù chung thân về tội nhận hối lộ. Sau đó ông Son có kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt, đồng thời viện kiểm sát không yêu cầu tăng mức hình phạt, tại giai đoạn xét xử phúc thẩm ông Son hoặc gia đình bồi thường khắc phục hậu quả đáng kể thì ông này vẫn có thể được giảm mức hình phạt khi tòa án xét xử phúc thẩm.

"Vấn đề này có lẽ người bào chữa cho ông Son và ông Son cũng đã nhận định được và có định hướng trong quá trình giải quyết vụ án", luật sư Cường cho hay.

Còn theo quan điểm luật sư Vũ Quang Đức (Đoàn Luật sư TP HCM), cô Huyền thừa nhận hay phủ nhận có cầm 3 triệu USD thì lúc này việc nộp tiền sẽ khác nhau về bản chất. Giả thiết thứ nhất, ông Son giữ nguyên lời khai đã đưa tiền cho con gái và các cơ quan tố tụng chứng minh được điều này là đúng, kể cả cô này không thừa nhận, ông Son vẫn bị khép tội Nhận hối lộ. Theo điều 354 Bộ luật Hình sự, với số tiền 3 triệu USD, cựu bộ trưởng phải đối mặt mức án cao nhất là tử hình.

Bên cạnh đó, con gái ông Son có thể đối mặt việc bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội Chứa chấp hoặc tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có (điều 323 Bộ luật Hình sự 2015). Mức hình phạt cao nhất của tội này lên tới 15 năm tù nếu tài sản, tang vật phạm pháp trị giá một tỷ đồng trở lên.

Trường hợp nhận tiền từ cha nhưng không biết nguồn gốc, cô Huyền có thể không bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Nhưng ở trường hợp này, cô vẫn phải nộp lại 3 triệu USD theo hình thức thu hồi.

Nếu cơ quan điều tra không thu đủ, con ông Son phải nộp bù. Việc này chỉ được coi là "nộp lại tài sản phạm tội mà có", không phải là "khắc phục hậu quả". Ông Son vì thế không được hưởng tình tiết giảm nhẹ "khắc phục hậu quả".

Giả thiết thứ hai, ông Son thừa nhận hành vi nhận hối lộ 3 triệu USD song khai không đưa cho con gái mà bản thân tiêu gì cũng không nhớ, lại liên hệ gia đình khắc phục số tiền này thì "số phận pháp lý" lại theo hướng khác.

Theo luật sư, ông dùng tài sản riêng của gia đình để nộp lại và khoản này không liên quan tiền nhận hối lộ thì sẽ được coi là "khắc phục hậu quả".

Tiền khắc phục hậu quả được nộp ở giai đoạn xét xử sơ thẩm, việc xem xét giảm án tử hình có thể được ghi nhận khi tòa tuyên án sơ thẩm. Nộp sau khi có án sơ thẩm, việc giảm án được xem xét ở cấp phúc thẩm. Khi bản án phúc thẩm có hiệu lực, việc nộp tiền và xem xét ân giảm án sẽ được thực hiện ở quá trình thi hành án.