Ông Hồ Đức Phớc: Phát sinh tranh chấp dân sự với trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, trách nhiệm thuộc DN phát hành

Ngày 19/7, Bộ Tài chính chính thức đưa vào vận hành hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX). Sàn giao dịch này trước mắt được kỳ vọng sẽ là nơi hỗ trợ các nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ một cách minh bạch, an toàn, công khai hơn.

Việc đưa hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ vào vận hành chính nhằm thực hiện mục tiêu phát triển đồng bộ, cân bằng hơn giữa thị trường tài chính và thị trường tiền tệ trong quá trình tái cấu trúc nền kinh tế Việt Nam.

Tổng giá trị giao dịch phiên mở cửa trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ (TPDNRL) đạt hơn 1.700 tỷ đồng

Chia sẻ thông tin xung quanh vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, tại phiên đầu mở cửa, thị trường có 19 mã TPDNRL được chấp thuận đăng ký và đưa vào giao dịch ngay trong phiên đầu tiên. Trong phiên giao dịch khai trương, 4 mã TPDNRL được giao dịch với tổng số 39 lệnh.

Tổng khối lượng giao dịch toàn thị trường đạt trên 5 triệu trái phiếu, trong đó khối lượng thanh toán ngay gần 4,1 triệu trái phiếu và thanh toán cuối ngày là 0,9 triệu trái phiếu. Tổng giá trị giao dịch toàn thị trường đạt 1.781 tỷ đồng, trong đó giá trị thanh toán ngay là 1.690 tỷ đồng, giá trị thanh toán cuối ngày xấp xỉ 91 tỷ đồng.

"Có thể nói, đây là những tín hiệu tốt, cho thấy nếu được công khai, minh bạch và bảo đảm an toàn TPDNRL hoàn toàn có thể phát huy được vai trò của mình trong việc huy động vốn cho doanh nghiệp", Bộ trưởng Hồ Đức Phớc nói.

Bộ trưởng Phớc cho biết, tính đến cuối năm 2022, dư nợ TPDNRL đạt khoảng 1,2 triệu tỷ đồng, tương đương 12,6% GDP, chiếm khoảng 10% tổng dư nợ tín dụng. Những con số này cho thấy, TPDN là một kênh huy động vốn quan trọng của nền kinh tế.

Về mặt thể chế, Việt Nam đã cơ bản xây dựng được khung khổ pháp lý nhằm khuyến khích, thúc đẩy thị trường TPDN phát triển. Tuy vậy, so với tiềm năng và tương quan thị trường trong khu vực, quy mô thị trường TPDN vẫn ở mức khiêm tốn. Trong khi tổng dư nợ thị trường TPDN Việt Nam chỉ chiếm khoảng 13% GDP, trong khi ở Thái Lan là 25% GDP, Singapore là 38% và Malaysia là 56%.

Chính vì vậy, Chính phủ vẫn định hướng tiếp tục phát triển thị trường TPDN một cách an toàn, minh bạch, bền vững. Tuy vậy, trong quá trình phát triển, thị trường này cũng đã xuất hiện một số vấn đề bất cập như: cơ cấu giữa TPDN phát hành ra công chúng và TPDNRL chưa phù hợp; phần lớn các doanh nghiệp phát hành TPDNRL huy động vốn cho những ngành nghề có nhiều rủi ro...

"Cá biệt, có hiện tượng lợi dụng các quy định thông thoáng trong thành lập và hoạt động doanh nghiệp để vi phạm các quy định về công bố thông tin, nâng khống vốn điều lệ, huy động và sử dụng vốn không đúng mục đích. Điều này chúng ta thấy các cơ quan có thẩm quyền đã dần chấn chỉnh, xử lý rất kiên quyết. Hy vọng rằng sau khi những bất cập, vi phạm được chấn chỉnh, thị trường sẽ tiếp tục thực hiện tốt chức năng huy động vốn trung và dài hạn cho doanh nghiệp, cho nền kinh tế", ông Phớc nói.

Tháo gỡ, hỗ trợ và giám sát doanh nghiệp thanh toán gốc và lãi trái phiếu

Để TPDNRL phát triển đúng chức năng, theo Bộ trưởng Phớc điều quan trọng nhất hiện nay vẫn là một giải pháp liên hoàn, đi từ gốc rễ vấn đề của thị trường nói chung. Cụ thể như cần tiếp tục nghiên cứu các giải pháp để tháo gỡ khó khăn, gỡ vướng và giám sát doanh nghiệp phát hành trái phiếu trong việc thanh toán nợ, gốc cho nhà đầu tư trên thị trường sơ cấp.

Bên cạnh đó, việc giám sát thật chặt chẽ và xử lý thật nghiêm nếu xảy ra tiêu cực trong việc chấp thuận tư cách nhà đầu tư chuyên nghiệp của các công ty chứng khoán là rất cần thiết. Theo đó, cần phải có giải pháp để phát triển thị trường TPDN phát hành ra công chúng và TPDNRL ở tỷ lệ phù hợp.

Ông Phớc khẳng định, việc ra đời thị trường thứ cấp là TPDNRL chỉ cung cấp thêm nơi để nhà đầu tư chuyên nghiệp có thể giao dịch thuận tiện hơn và một phần hỗ trợ nhà đầu tư tiếp cận thông tin liên quan về sản phẩm TPDNRL đó dễ dàng hơn.

Trong trường hợp xảy ra các vấn đề tranh chấp dân sự đối với TPDNRL thì trách nhiệm, quyền lợi và nghĩa vụ (đặc biệt là nghĩa vụ trả gốc, lãi) vẫn thuộc về doanh nghiệp phát hành và nhà đầu tư theo pháp luật dân sự. Đương nhiên, trách nhiệm giám sát của các cơ quan, tổ chức liên quan vẫn được đề cao và tiến hành thường xuyên.

Bên cạnh việc giám sát doanh nghiệp phát hành trái phiếu, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục cải cách, đơn giản hóa thủ tục hành chính tạo điều kiện tối đa cho các doanh nghiệp huy động trái phiếu ở cả hai phương thức phát hành ra công chúng và riêng lẻ.

Các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ của các tổ chức trung gian, nhất là các công ty chứng khoán và cả ngân hàng thương mại từ khâu tư vấn, phân phối, kiểm soát quá trình giam gia đầu tư, nâng cao đạo đức nghề nghiệp của nhân viên các công ty chứng khoán… sẽ được tiến hành.

"Thị trường TPDN Việt Nam còn nhiều dư địa nếu so sánh với thị trường TPDN các nước trong khu vực như Singapore, Malaysia, Thái Lan… Vì vậy, việc vận hành thị trường TPDNRL là một cách thức hỗ trợ vốn cho nền kinh tế khá hiệu quả nếu thị trường này được kiểm soát tốt, nhà đầu tư có kiến thức tài chính cao hơn và công ty phát hành có trách nhiệm nhiều hơn", Bộ trưởng Phớc nói.