Phòng vệ thương mại bủa vây doanh nghiệp xuất khẩu Việt

Xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam ghi nhận sự tăng trưởng mạnh về quy mô, từ 176,6 tỷ USD năm 2016, lên 282,7 tỷ USD năm 2020. Tăng trưởng xuất khẩu giai đoạn 2016 - 2020 đạt trung bình 11,9%/năm. Từ đây, hàng Việt chịu nhiều sóng gió hơn bởi sự bủa vây của kiện PVTM. Có những mặt hàng bị sụt giảm xuất khẩu nặng nề tại các thị trường bị khởi kiện.

Chỉ tính riêng năm 2020, đã có 39 vụ kiện mới với hàng hóa nước ta, cao gấp hơn 2,5 lần tổng số vụ việc trong cả năm 2019. Mỹ là nước điều tra PVTM nhiều nhất với hàng xuất khẩu Việt Nam với 8 vụ việc, bao gồm 5 vụ việc chống bán phá giá, 1 vụ việc chống trợ cấp và 2 vụ việc chống lẩn tránh thuế.

Lũy kế hết năm 2020, đã có 201 vụ PVTM do nước ngoài khởi xướng điều tra đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam, tác động đến khoảng 12 tỷ USD kim ngạch và hàng chục ngàn doanh nghiệp xuất khẩu thuộc gần 60 ngành hàng.

Theo ông Lê Triệu Dũng, Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại/PVTM (Bộ Công thương), năm 2020, số lượng vụ việc tiến hành điều tra đã gấp đôi cả năm 2019 và dự kiến trong năm 2021 sẽ còn gia tăng.

Việc gia tăng số lượng các vụ kiện PVTM tỷ lệ thuận với số mặt hàng bị dính kiện. Nếu giai đoạn trước đó (từ năm 1994 - 2010) có 39 loại sản phẩm hàng hóa, chủ yếu tập trung vào mặt hàng nông - thủy sản và dệt may bị điều tra áp dụng các biện pháp PVTM, thì giai đoạn 2011 - 2020 đã tăng lên gần 60 loại sản phẩm, hàng hóa.

“Mới nhất, cuối tháng 4/2021, Philippines tiến hành khởi xướng điều tra chống bán phá giá đối với xi măng Việt Nam, trong khi Mỹ nhận đơn từ doanh nghiệp trong nước yêu cầu điều tra chống bán phá giá đối với sản phẩm mật ong Việt Nam”, đại diện Cục PVTM thông tin.

Nhưng, đáng quan ngại hơn là xuất hiện tình trạng các vụ điều tra “kép” với hàng hóa Việt Nam tăng lên. Nếu trước đây chỉ có Mỹ thường điều tra “kép” đối với Việt Nam (điều tra cả hành vi trợ cấp và hành vi bán phá giá trong cùng một vụ việc), thì hiện nay, nhiều nước như Ấn Độ, Canada, Australia cũng chuyển sang điều tra kép đối với hàng hóa xuất khẩu của nước ta.

Các cuộc điều tra này thường tạo ra gánh nặng lớn với cả cơ quan quản lý và các doanh nghiệp, hiệp hội liên quan, do lượng dữ liệu, thông tin phải cung cấp tăng lên gấp đôi trong cùng một khoảng thời gian như trước đây.

Được biết, Bộ Công thương đang xây dựng, cập nhật và thông báo định kỳ cho các bộ/ngành liên quan danh sách các mặt hàng bị điều tra, áp thuế chống bán phá giá, chống trợ cấp bởi các nước thường xuyên áp dụng các biện pháp PVTM, các mặt hàng có nguy cơ bị gian lận xuất xứ.

Danh sách cập nhật quý III/2020 lên tới 14 mặt hàng nguy cơ cao về gian lận xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp, trong đó có những mặt hàng như gỗ dán, tủ gỗ, ghế sofa, đá nhân tạo, đệm mút, xe đạp điện, lốp xe, thép tiền chế và ghim đóng thùng.