Việt Nam đang có sức tiêu thụ vàng mạnh mẽ, hơn 55 tấn mỗi năm, theo số liệu từ Ngân hàng Nhà nước. Tuy nhiên, thị trường "nóng, sốt thời gian qua kéo theo chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới có thời điểm lên tới gần 20 triệu đồng mỗi lượng. Tình trạng này đã dẫn đến tâm lý đầu cơ, găm giữ và tạo ra những "cơn sóng giá" liên tục, gây bất ổn kinh tế vĩ mô.

Từ phía Cục Quản lý thị trường TP.Hà Nội (nay là Chi cục QLTT Hà Nội), Phó Chi cục trưởng Chi cục QLTT Hà Nội Kiều Đình Cảnh thừa nhận, hiện nay sự vận động của thị trường vàng đã vượt ra khỏi phạm vi một mặt hàng thông thường. Đã trở thành một yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh tài chính – tiền tệ quốc gia, vì vậy đòi hỏi sự vào cuộc mạnh mẽ, kịp thời của các cơ quan quản lý.

Ông cho biết thêm, Hà Nội đóng vai trò như một thị trường trung tâm, nơi tập trung mật độ lớn các cơ sở kinh doanh vàng và phản ứng nhanh trước những biến động giá vàng.

"Qua quá trình kiểm tra hoạt động kinh doanh vàng, để thu lời nhiều cửa hàng kinh doanh vàng đã có hành vi gian lận tuổi vàng, kinh doanh vàng không hóa đơn chứng từ, cho đến tình trạng “niêm yết một giá, bán một giá”, hay lợi dụng chênh lệch giá để đầu cơ, tăng giá gây thiệt hại cho người tiêu dùng, ảnh hưởng đến nền kinh tế", ông Cảnh thông tin.

Bên cạnh đó, bối cảnh thị trường vàng nhiều biến động, một số tổ chức cá nhân lợi dụng tâm lý tích trữ của người dân để trà trộn vàng giả, vàng kém chất lượng, hàng hóa giả mạo nhãn hiệu…

Có thời điểm chênh lệch giữa giá vàng trong nước và thế giới lên tới gần 20 triệu đồng mỗi lượng dẫn đến tâm lý đầu cơ (Ảnh: AI)

Để làm trong sạch thị trường kinh doanh vàng, Chi cục QLTT Hà Nội đã ban hành Văn bản số 918/QLTT-NVTH ngày 20/10/2025 chỉ đạo các Đội QLTT triển khai các giải pháp liên quan đến mặt hàng vàng. Trong đó tập trung kiểm tra, xử lý các sản phẩm vàng trang sức giả mạo các nhãn hiệu nổi tiếng như Chanel, Louis Vuitton, Pandora… Đồng thời đẩy mạnh công tác tuyên truyền, hướng dẫn để các cơ sở kinh doanh thực hiện đúng quy định, đồng thời phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng trong kiểm định, giám sát và phòng chống gian lận.

Từ đầu năm đến nay, thông qua hoạt động kiểm tra, Chi cục QLTT TP Hà Nội đã phát hiện xử lý 1 vụ việc đối với hành vi kinh doanh mua vàng miếng nhưng không có giấy phép kinh doanh mua, bán vàng miếng; xử phạt vi phạm hành chính 819 triệu đồng; tịch thu sung ngân sách nhà nước 1 lượng vàng miếng giá trị 81 triệu đồng.

Tuy nhiên, theo ông Cảnh để tạo thuận lợi cho lực lượng QLTT kiểm tra, kiểm soát hoạt động kinh doanh vàng đòi hỏi cơ quan chức năng tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật theo hướng rõ ràng, phù hợp với thực tế để các cơ sở kinh doanh dễ tuân thủ.

Đồng thời, lực lượng QLTT phải được tăng cường đào tạo chuyên môn, trang bị kiến thức nhận diện vi phạm, kỹ năng kiểm định – giám định, nhằm nâng cao hiệu quả xử lý. Công tác tuyên truyền, hướng dẫn doanh nghiệp cũng cần được lồng ghép thường xuyên trong mỗi đợt kiểm tra để nâng cao ý thức chấp hành.

"Song song với đó, tăng cường phối hợp liên ngành giữa các lực lượng chức năng sẽ là giải pháp quan trọng để kịp thời phát hiện, ngăn chặn các hành vi vi phạm và hạn chế chồng chéo trong kiểm tra. Những định hướng này không chỉ giúp củng cố kỷ cương thương mại, mà còn tạo nền tảng cho việc xây dựng một thị trường vàng minh bạch, ổn định và an toàn hơn trong giai đoạn tới”, ông Cảnh kiến nghị.

Ở góc độ cơ quan quản lý thuế, ông Nguyễn Tiến Minh, Phó Trưởng Thuế TP. Hà Nội thông tin, hiện địa bàn có 844 doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực vàng và 51 hộ cá nhân tham gia gia công, chế tác vàng bạc, đá quý. Số thu ngân sách từ ngành này đã có mức tăng trưởng trên 50%. Nếu năm 2024 đạt khoảng 800 tỷ đồng thì đến thời điểm hiện nay của năm 2025 đã thu được 1.221 tỷ đồng, tăng 53,1% so với cùng kỳ.

Theo ông Minh, quá trình cơ quan này phối hợp với Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng đã phát hiện nhiều giao dịch có luồng tiền rất lớn liên quan chủ yếu đến cá nhân, có dấu hiệu kinh doanh vàng trái phép hoặc trốn thuế. Những nội dung này đã chuyển cho cơ quan điều tra để làm rõ.

"Tuy nhiên, cơ quan thuế không có chức năng điều tra đến cùng để xác định nguồn gốc vàng, chất lượng vàng… nên đây là khó khăn lớn trong quản lý", ông Minh cho hay.

Đồng thời, trong quá trình kiểm tra thực tế, cơ quan thuế còn phát hiện nhiều sai sót như xác định giá tính thuế chưa đúng, kê khai chi phí chưa đầy đủ và quy trình hạch toán chưa thống nhất.

Trước thực trạng này, ông Minh kiến nghị cần hoàn thiện khung pháp lý đồng bộ giữa quản lý vàng, quản lý thuế và quản lý thanh toán; xây dựng cơ chế kiểm soát rủi ro liên cơ quan dựa trên dữ liệu hóa đơn điện tử và dữ liệu thanh toán; đồng thời đẩy mạnh truyền thông để người dân hiểu rõ quyền và nghĩa vụ về chứng từ khi giao dịch vàng.