Thanh tra TP. Huế vừa công bố kết luận cuộc thanh tra chuyên đề quy mô lớn về quản lý thăm dò, khảo sát, quy hoạch, cấp phép, khai thác và vận chuyển khoáng sản làm vật liệu xây dựng giai đoạn 2019–2024. Những sai phạm được phát hiện cho thấy công tác quản lý khoáng sản thời gian qua tồn tại nhiều bất cập.

Theo kết luận, trong 40 giấy phép thăm dò được UBND TP. Huế cấp phép trong giai đoạn thanh tra, đoàn thanh tra chọn ngẫu nhiên 7 hồ sơ để đối chiếu thì có 2 hồ sơ không công khai danh sách tổ chức, cá nhân được lựa chọn theo quy định.

Đặc biệt, 3 giấy phép thăm dò và 5 giấy phép khai thác được phát hiện không ban hành đúng mẫu quy định.

Công tác đấu giá quyền khai thác khoáng sản cũng bộc lộ nhiều sai sót. Dù giai đoạn 2020–2024 địa phương đã tổ chức đấu giá 41 mỏ, nhưng Sở Tài nguyên và Môi trường trước đây (nay là Sở Nông nghiệp và môi trường) lại không tham mưu kế hoạch đấu giá trong các năm 2019 và 2021.

Một số mỏ được cấp phép không thông qua đấu giá do thuộc diện miễn theo Luật Khoáng sản, một số khác được cấp phép theo đề xuất của Ban quản lý Khu kinh tế, công nghiệp tỉnh (nay là Ban Quản lý Khu kinh tế, công nghiệp TP. Huế).

Đáng chú ý, đề án khoanh định khu vực cấm và tạm cấm hoạt động khoáng sản lẽ ra hoàn thành từ năm 2021 nhưng đến nay vẫn chưa hoàn tất dù kinh phí thẩm định đã bố trí từ năm 2023.

Ở nhóm doanh nghiệp khai thác, có 5 mỏ chưa lập thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất khu vực khai thác, nhiều đơn vị nộp chậm tiền thuê đất và ký quỹ phục hồi môi trường.

6 mỏ không lập đầy đủ bản đồ hiện trạng và báo cáo trữ lượng theo Thông tư 17/2020, 2 đơn vị thống kê sản lượng qua trạm cân không chính xác.

Sai phạm trong kê khai tài chính của các mỏ diễn ra phổ biến. Theo kết luận, 27/27 mỏ đều không gửi thông báo cho cơ quan thuế về phương pháp xác định giá tính thuế. Khi thanh tra chi tiết, có 14/27 mỏ mắc lỗi kê khai thiếu sản lượng, áp dụng sai đơn giá tính thuế, không nhân hệ số quy đổi từ sản lượng thành phẩm sang nguyên khai khi tính phí bảo vệ môi trường, hoặc chưa kê khai mức phí phải nộp.

Những hành vi này khiến số liệu sản lượng khai thác thực tế chênh lệch lớn so với số liệu doanh nghiệp kê khai, gây thất thu ngân sách nhà nước.

Từ các sai phạm nêu trên, Thanh tra TP. Huế đã ban hành 14 quyết định thu hồi, truy thu tổng cộng hơn 13,5 tỷ đồng. Trong đó, hơn 11,6 tỷ đồng truy thu là thuế tài nguyên và 1,9 tỷ đồng là phí bảo vệ môi trường.

Thanh tra TP. Huế kiến nghị Chủ tịch UBND TP. Huế chỉ đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường kiểm điểm trách nhiệm của tập thể, cá nhân; tăng cường công tác kiểm tra hoạt động khai thác; phối hợp chặt với cơ quan thuế trong việc giám sát nghĩa vụ tài chính của doanh nghiệp. UBND các phường, xã liên quan được yêu cầu tăng cường quản lý địa bàn, phát hiện và xử lý kịp thời các vi phạm về đất đai, môi trường trong quá trình khai thác.

Đối với doanh nghiệp, kết luận thanh tra yêu cầu khẩn trương lập thủ tục cấp đất khai thác, nộp đầy đủ tiền thuê đất và ký quỹ cải tạo môi trường, thống kê sản lượng qua trạm cân chính xác, lập đầy đủ bản đồ hiện trạng và báo cáo kỹ thuật theo quy định. Các doanh nghiệp cũng được yêu cầu nghiêm túc thực hiện quyết định truy thu và báo cáo kết quả khắc phục về UBND thành phố.