Triển vọng không mấy tươi sáng, dự báo DN XK thủy sản ghi nhận mức tăng trưởng lãi ròng âm trong năm 2023

Nhu cầu thủy sản của Mỹ có thể sẽ phục hồi nhưng xuất khẩu thủy sản sang Trung Quốc sẽ không bật tăng trong nửa cuối năm 2023

Công ty Cổ phần Chứng khoán VNDirect vừa có báo cáo phân tích triển vọng ngành thủy sản trong năm 2023.

VNDirect cho biết, nhu cầu tiêu dùng thủy sản của người dân Mỹ bị ảnh hưởng bởi lạm phát cao và suy thoái kinh tế, khiến họ phải thắt chặt chi tiêu ngay cả đối với các sản phẩm tiêu dùng thiết yếu như thực phẩm.

Theo dữ liệu từ Cục Quản trị Khí quyển và Đại dương Quốc gia (NOAA), cả tổng khối lượng và giá nhập khẩu của thị trường Mỹ đều có xu hướng giảm kể từ đầu nửa cuối năm 2022. Ngay cả trong những tháng cuối năm khi diễn ra các kỳ nghỉ lễ lớn trong năm 2022, thường được coi là thời điểm tiêu thụ thủy sản cao, giá trị nhập khẩu thủy sản của Hoa Kỳ vẫn giảm so với cùng kỳ (svck). 

Đến T3/23, khối lượng nhập khẩu có dấu hiệu phục hồi nhưng giá trị nhập khẩu vẫn tiếp tục xu hướng giảm. Điều này cho thấy, nhìn chung, thị trường Mỹ đang có xu hướng nhập khẩu các mặt hàng thủy sản giá rẻ hơn, thể hiện tác động của lạm phát cao đến tiêu dùng của người dân.

Bên cạnh nhu cầu tiêu dùng thủy sản suy yếu do lạm phát cao, lượng hàng tồn kho cao cũng là một trong những nguyên nhân khiến nhập khẩu thủy sản của Mỹ sẽ bị ảnh hưởng trong ngắn hạn. Tồn kho tại thị trường này vẫn  mức cao nên các nhà nhập khẩu phải giảm hoặc ngừng đặt hàng mới trong những tháng cuối năm 2022 và kéo dài sang đầu năm 2023. 

VNDirect cho rằng tổng khối lượng nhập khẩu thủy sản của thị trường Mỹ nói chung sẽ tiếp tục giảm trước khi phục hồi trong nửa cuối năm 2023, kể từ mức đáy của nửa đầu năm 2023.

Sức tiêu thụ thủy sản của Mỹ suy yếu đã ảnh hưởng lớn đến xuất khẩu thủy sản của Việt Nam. Trong 4T23, xuất khẩu thủy sản sang Mỹ ước đạt 412 triệu USD, giảm 51% svck, góp phần lớn vào việc giá trị xuất khẩu thủy sản của Việt Nam giảm 29% svck còn 2,57 tỷ USD.

VNDirect dự báo nhu cầu thủy sản của Mỹ có thể sẽ phục hồi từ nửa cuối năm 2023 do: lạm phát giảm, mức tồn kho giảm và nhu cầu cho các kỳ nghỉ cuối năm tăng sẽ giúp kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang Mỹ tăng 40-50% trong nửa cuối năm so với 6T23, theo ước tính của VNDirect.

Dấu hiệu phục hồi của thị trường này xuất hiện trong tháng 5/2023, khi giá cá tra xuất khẩu bình quân có xu hướng tăng và lạm phát của Mỹ có dấu hiệu hạ nhiệt, với CPI tháng 5/2023 là 4,9%, mức tăng svck thấp nhất trong hai năm qua và thấp hơn kỳ vọng của thị trường.

Thị trường EU: Nhu cầu cá tra ổn định nhờ lạm phát cao Trong Q1/23, kim ngạch xuất khẩu cá tra sang EU chỉ giảm nhẹ 4% svck xuống còn 45 triệu USD do người dân tại thị trường này ưa chuộng cá thịt trắng của Việt Nam với mức giá hợp lý trong bối cảnh lạm phát cao buộc người dân phải thắt chặt chi tiêu. Hầu hết các thị trường trong EU đều tăng nhập khẩu cá tra Việt Nam, trong đó nhiều thị trường ghi nhận mức tăng trưởng hai con số: Romania (36%), Thụy Điển (53%), Đan Mạch (34%), Bulgaria (49%). Một số thị trường nhỏ hơn tại châu Âu ghi nhận mức tăng trưởng dương 3 con số như: Đức (100%), Litva (429%), Phần Lan (436%).

Theo Agromonitor, giá trung bình cá tra xuất khẩu Q1/23 sang EU tăng 9,5% svck trong khi giá sang thị trường Mỹ và châu Âu giảm lần lượt 22,4% và 16,4% svck. Lưu ý rằng giá thị trường Mỹ và EU là giá FOB, do đó ảnh hưởng của thay đổi chi phí vận chuyển hàng năm đã bị loại trừ. Điều này chứng tỏ nhu cầu ngày càng tăng đối với cá tra nói chung ở các nước châu Âu.

VNDirect kỳ vọng nhu cầu đối với cá tra của Việt Nam tại EU sẽ ổn định trong nửa cuối năm so với 6T23 do lạm phát tại EU vẫn ở mức cao trong khi nguồn cung các loại cá thịt trắng khác như cá minh thái bị ảnh hưởng bởi căng thẳng giữa Nga và Ukraine.

Thị trường Trung Quốc: Tác động từ việc mở cửa hoàn toàn sau Covid-19 yếu hơn mong đợi

Đầu năm 2023, Trung Quốc chính thức mở cửa sau 3 năm thực hiện chính sách “Zero Covid” khiến NK thủy sản của Trung Quốc tăng đáng kể. Theo thống kê của Hải quan Trung Quốc, trong Q1/23, giá trị nhập khẩu thủy sản của Trung Quốc tăng mạnh 13% svck, đạt 4,5 tỷ USD đồng thời tổng khối lượng NK tăng 17% svck.

Tuy nhiên, xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang thị trường Trung Quốc chưa được như kỳ vọng khi kim ngạch xuất khẩu thủy sản trong 4T23 sang thị trường Trung Quốc chỉ đạt 364 triệu USD, giảm 30% svck do sự sụt giảm mạnh của các mặt hàng xuất khẩu chủ lực như tôm và cá tra. Thị phần XK thủy sản của Việt Nam sang Trung Quốc cũng giảm đáng kể so với năm 2022, chỉ chiếm 4,2% trong Q1/2023 từ mức 8,8% trong năm 2022.

Sản phẩm tôm của Việt Nam chịu sự cạnh tranh lớn từ Ecuador và Ấn Độ khi thế mạnh của hai quốc gia này là sản phẩm tôm đông lạnh, cỡ nhỏ, giá rẻ. Trung Quốc tăng cường thu mua tôm từ các nước khác trong khi giảm đặt mua các sản phẩm tôm từ Việt Nam. Cụ thể, lượng tôm NK từ Ecuador tăng 43% svck; từ Ấn Độ tăng 16%; từ Argentina tăng 205% trong Q1/23.

Đối với xuất khẩu cá tra Việt Nam, VNDirect nhận thấy giá trị xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc giảm mạnh 68% svck trong 4T23 vì mức nền 2022 cao do: Người tiêu dùng Trung Quốc ưa chuộng cá tra vì giá cả phải chăng và coi cá tra như một sản phẩm thay thế khi giá thịt lợn tăng cao vào năm 2022 và sản xuất cá rô phi tại TQ bị ảnh hưởng trong giai dịch Covid-19 bùng phát mạnh vào năm 2022.

Do nền tảng kinh tế vĩ mô của nền kinh tế Trung Quốc khó đoán định và sự cạnh tranh gay gắt từ các nước khác, VNDirect dự báo xuất khẩu thủy sản từ Việt Nam sang Trung Quốc trong nửa cuối 2023 sẽ không tăng trưởng mạnh so với nửa đầu năm.

Kỳ vọng vào sự phục hồi của thị trường Mỹ 

Năm 2022 được đánh giá là một năm thành công rực rỡ của ngành thuỷ sản với tổng doanh thu và LN ròng của các công ty thủy sản niêm yết tăng mạnh 29%/86% svck nhờ nhu cầu thị trường Mỹ bật tăng sau đại dịch, KQKD Q1/23 của các công ty niêm yết sụt giảm đáng kể với DT của các công ty xuất khẩu thủy sản niêm yết giảm 32% svck. 

Biên LN gộp của các công ty hầu hết đều giảm, đặc biệt là các doanh nghiệp xuất khẩu cá tra khi giá bán cá trung bình giảm mạnh 12% svck, theo ước tính của VNDirect. Do đó, LN ròng của các doanh nghiệp thủy sản niêm yết ghi nhận mức giảm 74% svck.

Do nhu cầu yếu từ các thị trường xuất khẩu chính và chi phí sản xuất ở mức cao, các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản niêm yết trong ngành, đặc biệt là các doanh nghiệp cá tra, đã đặt kế hoạch kinh doanh thận trọng hơn so với năm 2022.

Hầu hết các doanh nghiệp đều đặt kế hoạch doanh thu 2023 lớn hơn hoặc bằng doanh thu năm 2022. Ngoài ra, họ đang kỳ vọng lợi nhuận sẽ sụt giảm đáng kể trong năm 2023. Điều này cho thấy các doanh nghiệp kì vọng lợi nhuận gộp sẽ giảm mặc dù giá bán bình quân của sản phẩm có thể duy trì ở mức cao do lạm phát.

Trong khi đó, các doanh nghiệp xuất khẩu tôm có phần lạc quan hơn về kết quả kinh doanh năm 2023 khi kỳ vọng doanh thu và lợi nhuận đều tăng so với cùng kỳ. Tuy nhiên, với những thách thức có thể thấy được trong năm 2023 của ngành tôm, VNDirect cho rằng kế hoạch này của các doanh nghiệp là khá tham vọng.

Với các nhu cầu từ các thị trường xuất khẩu chính vẫn đang bị ảnh hưởng, VNDirect cho rằng hầu hết các DN XK thủy sản sẽ ghi nhận mức tăng trưởng LN ròng âm trong năm 2023 khi biên LN gộp giảm và mức nền cao 2022.

 VNDirect kỳ vọng sự phục hồi của thị trường Mỹ sẽ là động lực chính cho tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu thủy sản Việt Nam trong nửa cuối năm với mức tăng trưởng 40-50% so với 6T23.