Việt Nam và cơ hội trong bối cảnh thương mại toàn cầu chuyển dịch

Trong bối cảnh toàn cầu đang chứng kiến sự bất ổn về kinh tế và địa chính trị, thương mại toàn cầu vẫn được dự báo sẽ tăng trưởng ổn định trong tương lai gần. Bất chấp tình hình lạm phát cao và sự giảm tốc của nền kinh tế, các chuyên gia dự báo thương mại sẽ phục hồi, tăng trưởng với mức 2,6% trong năm 2024 và 3,3% vào năm 2025 - theo báo cáo của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).

Ông Surajit Rakshit, Giám đốc Toàn quốc Khối Giải pháp Thương mại Toàn cầu, HSBC Việt Nam, chia sẻ những xu hướng định hình tương lai thương mại toàn cầu trong thời gian tới, nhấn mạnh đến sự thay đổi của công nghệ, chuyển dịch chuỗi cung ứng và những yêu cầu về bền vững.

Chuyển dịch từ toàn cầu hóa sang khu vực hóa

Theo ông Surajit Rakshit, sự lan rộng của đại dịch COVID-19 đã đánh dấu một giai đoạn thay đổi lớn của thương mại toàn cầu. Được thúc đẩy bởi các yếu tố địa chính trị, xu hướng toàn cầu hóa đang dần được thay thế bởi "khu vực hóa". Cụ thể, thế giới đang được chia thành những khối thương mại dọc hành lang Tây-Đông và Bắc-Nam, tạo ra một kỷ nguyên đa phương mới với sự xuất hiện của nhiều khu vực thương mại trọng điểm mới ở cả châu Á và Bắc Mỹ.

Xu hướng này cũng được thúc đẩy bởi khái niệm "friendshoring" – tái cơ cấu chuỗi cung ứng sang các quốc gia đồng minh về chính trị và kinh tế. Điều này đồng nghĩa với việc các doanh nghiệp ưu tiên chuyển dịch sản xuất và chuỗi cung ứng đến các quốc gia có cùng định hướng chính trị. Các hiệp định thương mại đa phương như CPTPP, RCEP và AfCFTA đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành các hành lang thương mại liên khu vực, giảm rào cản thương mại, đồng bộ hóa quy định, và thúc đẩy hợp tác kinh tế.

Ông Surajit Rakshit nhận định, xu hướng khu vực hóa mang lại lợi ích cho các thị trường mới nổi, đặc biệt là những nước có tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh và chính sách không liên kết như Mexico, Việt Nam, và Ấn Độ. Những quốc gia này đang nổi lên như những nguồn cung sản xuất thay thế cho Trung Quốc, thu hút sự dịch chuyển của chuỗi cung ứng và đầu tư từ các doanh nghiệp toàn cầu.

Tái cơ cấu chuỗi cung ứng toàn cầu

Cũng theo ông Surajit Rakshit, "khu vực hóa" đang dẫn đến xu hướng tái cơ cấu chuỗi cung ứng, trong đó các doanh nghiệp đặt trọng tâm vào sự ổn định và giảm rủi ro thay vì chỉ quan tâm đến hiệu quả và chi phí. Các tập đoàn đa quốc gia sẽ chuyển hoạt động sản xuất ra khỏi những khu vực chịu ảnh hưởng bởi xung đột, biến đổi khí hậu hay bảo hộ thương mại, nhằm đảm bảo sự ổn định và an toàn của mạng lưới logistics. Việc này có thể làm gia tăng chi phí, nhưng đổi lại là sự đảm bảo về độ tin cậy.

Trong khi đó, sự leo thang của căng thẳng thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc tiếp tục tác động đến thương mại toàn cầu. Tuy nhiên, các quốc gia mới nổi như Việt Nam, Thái Lan, Hàn Quốc, và Mexico đang nhanh chóng tận dụng cơ hội để thay thế, trở thành trung tâm sản xuất và xuất khẩu bổ sung cho chuỗi cung ứng toàn cầu. Việc chuyển trọng tâm này mang lại nhiều lợi ích dài hạn cho thương mại toàn cầu.

AI – Trí tuệ nhân tạo: Công nghệ đột phá cho tương lai

Ông Surajit Rakshit nhận định rằng AI (trí tuệ nhân tạo) sẽ trở thành công nghệ đột phá đối với thương mại và doanh nghiệp trong tương lai. Dự báo rằng AI sẽ thay thế blockchain để trở thành động lực thúc đẩy sự thay đổi của thương mại, công nghệ này có thể tối ưu hóa chuỗi cung ứng, nâng cao hiệu suất và giảm chi phí cho doanh nghiệp.

AI được kỳ vọng sẽ mang lại những cơ hội kinh doanh mới thông qua phân tích dự báo dựa trên dữ liệu, đồng thời tạo ra các giải pháp tài chính thương mại thông minh giúp giao dịch diễn ra liền mạch hơn. Tuy nhiên, AI cũng đặt ra nhiều thách thức liên quan đến khung pháp lý, đặc biệt khi các quy định về dữ liệu xuyên biên giới còn chưa đồng nhất.

Việt Nam - Cơ hội từ xu hướng khu vực hóa

Ông Surajit Rakshit cũng đánh giá cao vai trò của Việt Nam trong bối cảnh thay đổi cấu trúc chuỗi cung ứng châu Á. Khi các điểm đến mới xuất hiện trong khu vực, Việt Nam nổi lên như một trung tâm sản xuất và xuất khẩu, đặc biệt trong lĩnh vực điện tử. Nhiều tập đoàn lớn như Samsung, Intel đã đầu tư mạnh mẽ vào Việt Nam, nhờ chi phí lao động cạnh tranh và môi trường chính trị ổn định. Đáng chú ý, chỉ riêng Samsung đã đóng góp gần 20% tổng xuất khẩu của Việt Nam năm 2023, củng cố vị trí chiến lược của Việt Nam trong chuỗi cung ứng điện tử toàn cầu.

Những thay đổi này mở ra cơ hội lớn cho Việt Nam trong tương lai, khi các chuỗi cung ứng toàn cầu đang điều chỉnh theo hướng khu vực hóa và được thúc đẩy bởi yếu tố chính trị, kinh tế. Đồng thời, sự chuyển dịch này còn tạo ra nhiều cơ hội cho các doanh nghiệp đa quốc gia trong việc tối ưu hóa mạng lưới logistics và củng cố vị thế thương mại.

Tương lai của thương mại toàn cầu được dự báo sẽ rất thú vị với những xu hướng mới và sự chuyển mình không ngừng. Trong bối cảnh này, các doanh nghiệp đang hướng tới thương mại thông minh hơn sẽ là động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và tiến bộ xã hội trên toàn cầu. Những xu hướng như khu vực hóa, tái cơ cấu chuỗi cung ứng và sự bùng nổ của công nghệ AI sẽ tiếp tục định hình thương mại toàn cầu, mang lại những cơ hội và thách thức mới cho các quốc gia và doanh nghiệp.