3 người bạn xây dựng công ty tỷ USD để giúp những người bán hàng nhỏ lẻ

Indonesia nổi tiếng với hàng triệu quầy hàng đường phố truyền thống kinh doanh theo mô hình gia đình, hay còn gọi là “warung”. Nhưng đằng sau những hộ kinh doanh này là sự hỗ trợ của một doanh nghiệp có giá trị hàng tỷ USD, Bukalapak – với mong muốn vực dậy một phân khúc mang tính biểu tượng của nền kinh tế Indonesia.

Công việc chính của Bukalapak đó là giúp các doanh nghiệp hộ gia đình hiện đại hóa mô hình kinh doanh. Chính xác hơn, Bukalapak là một sàn thương mại điện tử của Indonesia được thiết kế để giúp hàng triệu ki-ốt bán hàng trực tuyến của đất nước này.

“Cứ trong khoảng 50-100 hộ gia đình sẽ có một hộ mở cửa hàng tại nhà và bán các đồ thiết yếu như nước, xà phòng, cà phê hoặc bất cứ thứ gì. Họ kinh doanh theo mô hình này từ rất lâu và khi nền kinh tế phát triển, họ cơ bản sẽ bị bỏ lại”, Giám đốc điều hành Bukalapak Rachmat Kaimuddin trả lời trong một cuộc phỏng vấn.

Buổi đầu lập nghiệp và người tiền nhiệm

Hiện tại, công ty tự hào có hàng chục triệu khách hàng trên khắp Indonesia. Nhưng khi Achamd Zaky tạo dựng công ty vào năm 2010, nhiệm vụ chính chỉ là giúp đỡ những người hàng xóm của mình.

“Một ngày nọ, Zaky trở về quê hương và rất ngạc nhiên về những người hàng xóm bao lâu vẫn không có gì thay đổi trong công việc kinh doanh”, Kaimuddin cho biết.

“Bây giờ tôi biết công nghệ, tôi đã học về internet và mọi thứ, tôi tự hỏi làm thế nào có thể giúp mọi người cải thiện, làm tốt hơn", Zaky lúc ấy đã nói.

Vì vậy, Zaky khi đó là một sinh viên 23 tuổi, đã kết hợp với bạn mình là Fajrin Rasyid và Nugroho Herucahyono ở Học viện Công nghệ Bandung để tạo ra một trang web giúp các doanh nghiệp nhỏ bán hàng trực tuyến.

“Số tiền duy nhất mà anh ấy dùng để thành lập công ty chỉ là phí đăng ký trang web. Nó tầm khoảng 80.000 rupiah hoặc tương đương 5 USD. Đó chính là khởi đầu của Bukalapak”, Kaimuddin kể lại.

Hỗ trợ cho những người bán nhỏ lẻ

Không lâu sau, Bukalapak hoạt động như một bên trung gian thứ 3 để hỗ trợ cho các giao dịch giữa người tiêu dùng và người bán. Nhưng phải vài năm sau đó, công ty mới đạt được bước đột phá thật sự.

Vào năm 2017, công ty đã ra mắt Mitra Bukalapak để giúp các cửa hàng cạnh tranh với các nhà bán lẻ hiện đại bằng cách cung cấp các dịch vụ trực tuyến bổ sung như thanh toán hóa đơn và nạp tiền điện thoại.

Mitra Bukalapak cũng kết nối "warung"với các nhà phân phối hàng tiêu dùng, thu hẹp chuỗi cung ứng của họ, hạ giá thành sản phẩm và tăng biên độ lợi nhuận cho các doanh nghiệp siêu nhỏ đó. Cùng trong năm đó, công ty kiếm được hoa hồng cho mỗi giao dịch và đạt được mức định giá hàng tỷ USD.

Vượt qua và chiến thắng đại dịch

Tháng 1/2020, sau 10 năm nắm quyền lãnh đạo, Zaky từ chức Giám đốc điều hành công ty. Kaimuddin, một cựu nhân viên ngân hàng 41 tuổi, đã được chọn làm người kế nhiệm. Zaky hiện đang điều hành một quỹ khởi nghiệp, vẫn giữ vai trò cố vấn cho công ty trong khi các nhà đồng sáng lập Rasyid và Herucahyono đều đã rời đi.

Tuy nhiên, trong vòng 100 ngày đầu tiên Kaimuddin đảm nhiệm vị trí CEO, đại dịch Covid 19 đã ập đến. Việc buộc phải đóng cửa sau đó đã ảnh hưởng nặng nề đến hàng triệu "warung" và các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Bukalapak đã phải nghĩ cách bước qua cửa ải này.

“Chúng tôi cần đảm bảo các doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn có thể giao dịch. Cách duy nhất để làm điều đó bây giờ hoặc vào thời điểm đó là trực tuyến. Vì vậy, nhiệm vụ của chúng tôi là tạo ra một quy trình giới thiệu hiệu quả hơn nhiều”, Kaimuddin cho biết.

Nắm bắt thời cơ và sự phát triển của thương mại điện tử

Thương mại điện tử là một trong những lĩnh vực kiếm lời từ đại dịch. Trong năm 2020, người tiêu dùng kỹ thuật số của Indonesia đã tăng 37% do lệnh phong tỏa khiến nhiều người chuyển sang dùng các dịch vụ trực tuyến. Chi tiêu trực tuyến tăng 11%, đạt 44 tỷ USD. Đến năm 2025, con số đó dự kiến sẽ gấp gần 3 lần lên 124 tỷ USD.

Bukalapak đã chèo lái làn sóng đó, ghi nhận lượng giao dịch tăng vọt 130% vào năm 2020. Công ty hiện phục vụ 13,5 triệu doanh nghiệp siêu nhỏ, vừa và nhỏ và 100 triệu khách hàng.

Tháng 1/2021, ngân hàng Standard Chartered trở thành tập đoàn mới nhất tham gia vòng tài trợ 200 triệu USD để thúc đẩy sự mở rộng của công ty. Sự hợp tác này sẽ giúp xây dựng dịch vụ ngân hàng kỹ thuật số của Bukalapak trong khi một thỏa thuận riêng với Microsoft giúp cho công ty áp dụng nền tảng điện toán đám mây Azure của gã khổng lồ công nghệ.

Các nhà đầu tư khác bao gồm tập đoàn truyền thông Indonesia Emtek, Ant Group và quỹ tài sản của Singapore GIC đã giúp đẩy mức định giá ước tính của công ty từ 2,5 tỷ đến 3 tỷ USD.

Những dấu mốc đó cũng đưa công ty 11 năm tuổi trở thành một trong những kỳ lân của Indonesia bên cạnh công ty thương mại điện tử Tokopedia, gã khổng lồ gọi xe Gojek và trang web du lịch Traveloka. Quốc gia đông dân thứ 4 thế giới có số lượng người dùng Internet lớn nhất ở Đông Nam Á. Các nhà phân tích cho rằng, nước này có tiềm năng phát triển hơn nữa.

Khailee Ng, đối tác quản lý của 500 Startups và một trong những nhà đầu tư ban đầu của Bukalapak cho biết: “Nhiều người cảm thấy số liệu về nhân khẩu học sẽ mang lại hiệu quả: 270 triệu người, hầu hết trong số họ sử dụng điện thoại thông minh. Điều cực kỳ hấp dẫn đối với tôi là phần đầu tư đó được đưa vào các mô hình kinh doanh nhắm vào thành phố cấp một, so với các mô hình kinh doanh ở Indonesia”.

Tuy nhiên, một số nhà phân tích vẫn nghi ngờ về khả năng của Bukalapak trong việc mở rộng ra ngoài Indonesia do tính chất địa phương của quốc gia. Tuy nhiên, Kaimuddin tự tin công ty còn nhiều dư địa để phát triển.

“Tôi sẽ không nói rằng chúng tôi chỉ kinh doanh ở mỗi Indonesia”, anh nói: “Nhưng ngày nay, Indonesia là một thị trường đủ lớn để khiến chúng tôi bận rộn và thấy rằng mình còn rất nhiều điều cần phải làm”.

Sau khi ghi nhận mức tăng trưởng lớn vào năm 2020 và tiềm năng còn nhiều hơn nữa, CEO Kaimuddin cho biết, Bukalapak có thể chuẩn bị phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng vào cuối năm 2021: “Tiếp cận thị trường vốn là điều tốt để có được một công ty phát triển. Chúng tôi sẽ không nói bất cứ điều gì cho đến khi chúng tôi chứng minh được điều đó. Nhưng tất nhiên điều này rất quan trọng và chúng tôi đang chuẩn bị tinh thần để sẵn sàng IPO”.