Lách lệnh trừng phạt, Việt Nam có nguy cơ thành điểm trung chuyển hàng Trung Quốc sang Mỹ

Mỹ tiếp tục là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam

Đó là cảnh báo được PGS.TS Phạm Thế Anh – Trưởng nhóm nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) đưa ra tại buổi tọa đàm công bố báo cáo kinh tế vĩ mô quý III/2020.

Báo cáo cho thấy, tổng trị giá xuất nhập khẩu hàng hóa 9 tháng năm 2020 đạt 388,62 tỷ USD, tăng 1,7% với cùng kỳ năm trước.

Trong đó, trị giá hàng hóa xuất khẩu đạt 202,57 tỷ USD, tăng 4,1% và nhập khẩu đạt 186,05 tỷ USD, giảm 0,7%. Thặng dư thương mại hàng hóa của cả nước đạt 16,52 tỷ USD, mức kỷ lục trong vòng 15 năm qua.

Điện thoại và linh kiện vẫn là các mặt hàng có giá trị xuất khẩu lớn nhất, đạt 36,78 tỷ USD. Con số này chiếm 18,16% tổng kim ngạch xuất khẩu. Theo sau là mặt hàng máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng; giày dép; hàng dệt may; gỗ và sản phẩm gỗ.

Về hàng hóa nhập khẩu, trong 9 tháng có 31 mặt hàng nhập khẩu đạt trị giá trên 1 tỷ USD, chiếm tỷ trọng 73,4% tổng trị giá nhập khẩu. Trong đó: Điện tử, máy tính và linh kiện đạt giá trị cao nhất, chiếm 24,23% tổng giá trị kim ngạch nhập khẩu, tăng 17,9%; máy móc thiết bị, dụng cụ phụ tùng giảm 1,3%; điện thoại và linh kiện tăng 0,1%; vải các loại giảm 13,4%.

Đáng chú ý, Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất với kim ngạch 54,74 tỷ USD, tăng 22,7%. Trung Quốc vẫn là thị trường nhập khẩu lớn nhất với kim ngạch 57,6 tỷ USD, tăng 4,1%.

Mỹ cũng chính là thị trường xuất siêu lớn nhất của Việt Nam đạt 44,36 tỷ USD, tăng 30,8%. Tiếp theo là EU đạt 18,35 tỷ USD, giảm 8,4%. Trong khi Việt Nam nhập siêu từ Trung Quốc với giá trị hàng hóa 25,11 tỷ USD, giảm 7,3%; từ Hàn Quốc 18,55 tỷ USD, giảm 9,7%, từ ASEAN 4,8 tỷ USD, tăng 3,5%.

Việt Nam có nguy cơ thành điểm trung chuyển hàng Trung Quốc sang Mỹ

Theo PGS.TS Phạm Thế Anh – Trưởng nhóm nghiên cứu VEPR, thặng dư thương mại ngày càng cao với Mỹ khiến quốc gia này chính thức quyết định điều tra Việt Nam về vấn đề thao túng tiền tệ vào tháng 8 vừa qua. Các lệnh trừng phạt từ phía Mỹ có thể sẽ được áp dụng dưới hình thức thuế quan mới đối với hàng nhập khẩu dựa trên trên mức độ thao túng tiền tệ của Việt Nam.

Vào ngày 25/08, Bộ Tài chính Hoa Kỳ ra thông báo rằng tiền đồng của Việt Nam đã được định giá thấp hơn 4,7% trong năm 2019 và Mỹ sẽ áp thuế lên mặt hàng vỏ lốp xe xuất khẩu của Việt Nam. Ngày 02/10, Văn phòng chính phủ Mỹ cũng đưa ra thông báo sẽ mở điều tra riêng biệt khác về việc nhập khẩu gỗ của Việt Nam do cho rằng có thể xảy ra việc dùng gỗ phi pháp trong hàng xuất sang Mỹ gây ảnh hưởng tới doanh nghiệp và lao động Mỹ.

Một quan ngại khác, theo ông Phạm Thế Anh, đó là Việt Nam có nguy cơ trở thành thị trường tạm nhập tái xuất của Trung Quốc nhằm lách lệnh trừng phạt của Mỹ đối với hàng hóa xuất khẩu của Trung Quốc.

Lý giải về vấn đề này, chuyên gia Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR), cho biết do các mặt hàng xuất khẩu nhiều sang Mỹ chủ yếu là máy vi tính sản phẩm điện tử & linh kiện; máy móc, thiết bị, dụng cụ và phụ tùng khác. Trong khi Việt Nam lại nhập khẩu nhiều các mặt hàng máy vi tính, sản phẩm điện tử, linh kiện và máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng từ Trung Quốc.

"Vì thế, tất cả con số thống kê về sự tăng trưởng đột ngột của nhập khẩu từ Trung Quốc và xuất khẩu sang Mỹ cho cùng một số loại mặt hàng (như linh kiện điện tử) nhiều khả năng chỉ thuần túy là tạm nhập tái xuất, chứ không phải do khu vực sản xuất trong nước mở rộng. Chính phủ nên có các chính sách thắt chặt các quy định về nguồn gốc của các nguyên liệu đầu vào công nghiệp nhập khẩu và chúng ta chắc chắn bị "vạ lây"", ông Phạm Thế Anh lưu ý.