Phải đợi một phụ kiện của chiếc tủ lạnh trong 2 tháng – Kinh tế toàn cầu hậu Covid phục hồi cách nào?

Kinh tế toàn cầu hậu Covid phục hồi - Các nút thắt cổ chai kéo dài và phổ biến hơn

Sự trở lại của nền kinh tế toàn cầu sau suy thoái sâu vào năm ngoái đang tiến gần tới một thời điểm mong manh, khi các nhà hoạch định chính sách và điều hành phải vật lộn với quá trình chuyển đổi gập ghềnh từ giai đoạn mở cửa trở lại hậu đại dịch sang một tốc độ tăng trưởng bình thường hơn.

Các ngân hàng trung ương tại Hoa Kỳ và trên thế giới đang cố gắng vạch ra một lộ trình sẽ kiềm chế lạm phát nhưng không làm cản trở tăng trưởng. Đây là vấn đề rất khó vì họ phải loại bỏ những gói kích thích trước đây cho nền kinh tế bao gồm lãi suất chạm đáy và các chương trình mua trái phiếu khổng lồ.

Các gói kích thích trị giá hàng nghìn tỷ USD trong năm qua đã thúc đẩy sự gia tăng nhu cầu tiêu dùng tại Hoa Kỳ. Nhưng hiện cầu tiêu dùng tăng có vẻ đã vượt ra ngoài tầm kiểm soát và gây ra sự gián đoạn cho chuỗi cung ứng toàn cầu. Điều này đang trở nên tệ hơn và có thể kéo dài qua năm 2022. Hệ quả là giá cả cao hơn, việc đảm bảo nguồn nguyên liệu thô và lao động sẽ khó khăn hơn, qua đó gây áp lực lên một số công ty và đè nặng lên các nền kinh tế lớn như Đức.

Trong khi đó, Trung Quốc đang nỗ lực cải cách nền kinh tế, bao gồm kiềm chế nợ hộ gia đình và nợ doanh nghiệp, đặc biệt là trong thị trường nhà ở. Bắc Kinh cũng đang kìm hãm lĩnh vực công nghệ và theo đuổi các mục tiêu khí hậu đầy tham vọng - những yếu tố có thể làm chậm tăng trưởng ở Trung Quốc và trên toàn cầu.

Kết quả là, tuy sự phục hồi toàn cầu vẫn còn mạnh mẽ nhưng nó lại đang nằm ở một điểm bấp bênh với nguy cơ mắc phải sai lầm.

Neil Shearing, nhà kinh tế trưởng tại Capital Economics London, cho biết: "Đây là phần khó khăn của sự phục hồi. Các nhà hoạch định chính sách cần tìm ra điều gì là lâu dài và điều gì có khả năng tồn tại chỉ tồn tại trong thời gian ngắn".

Nếu các ngân hàng trung ương hành động quá chậm, lạm phát có thể tiếp tục tăng, với việc giá tăng và tiền lương cao hơn sẽ triệt tiêu lẫn nhau. Nhưng nếu họ tăng lãi suất quá nhanh, điều đó có thể cản trở sự phục hồi kinh tế trong một thế giới chồng chất nợ công.

Ngày 3/11, Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ Jerome Powell nói với các phóng viên: "Rất, rất khó để dự đoán và không dễ để thiết lập chính sách". Ông nói điều này sau khi tiết lộ kế hoạch bắt đầu thu hẹp lại chương trình mua trái phiếu trị giá 120 tỷ USD mỗi tháng trong tháng này.

Một số động thái đang khiến các nhà đầu tư ngạc nhiên. Vào ngày 4/11, quyết định không tăng lãi suất của Ngân hàng Trung ương Anh đã kích hoạt những biến động lớn nhất đối với lợi suất trái phiếu của Anh quốc trong nhiều năm. Cùng ngày, Ngân hàng Trung ương Séc đã tăng lãi suất then chốt nhiều hơn dự kiến, từ 1,5% lên 2,75%.

Theo một cuộc khảo sát hồi tháng 10 của Oxford Economics, chỉ có khoảng 1/5 số doanh nghiệp đánh giá rằng tình trạng tồi tệ nhất của sự gián đoạn chuỗi cung ứng đã trôi qua. 1/3 số người được hỏi cho biết sự gián đoạn có thể sẽ kéo dài đến cuối năm sau hoặc hơn thế nữa.

Những thách thức đặc biệt gay gắt ở Mỹ, khi gói kích thích tài chính trị giá gần 6 nghìn tỷ USD đã khiến chi tiêu tiêu dùng cao hơn khoảng 9% so với mức trước đại dịch và sự tắc nghẽn nguồn cung đã đẩy lạm phát lên 5,4% trong tháng 9, mức cao nhất trong 13 năm qua.

Jeffrey Edwards, Giám đốc điều hành của nhà sản xuất phụ tùng ô tô Cooper-Standard Holdings Inc., cho biết: "Đây là thời kỳ khó khăn mà chúng tôi phải trải qua. Chúng tôi không thể bù đắp những tác động lạm phát lan rộng đối với vật liệu, năng lượng, giao thông vận tải và lao động". Cooper-Standard báo cáo doanh số bán hàng thấp hơn và lỗ trong quý 3. Ông Edwards cho biết công ty đang xem xét bán bớt một số tài sản.

Theo báo cáo của cơ quan xếp hạng tín dụng Fitch Ratings, tại các cảng dọc theo bờ biển phía đông và phía tây Hoa Kỳ, từ tháng 3 đến tháng 6 năm nay, khối lượng container cao hơn gần 1/5 so với cùng kỳ năm 2019.

Người đứng đầu mạng lưới của hãng tàu container khổng lồ A.P. Moller-Maersk A/S, ông Lars Mikael Jensen nói: "Vào mùa xuân, tôi khá chắc chắn rằng mọi thứ sẽ bắt đầu dễ dàng hơn khi mùa thu đến. Điều xảy ra là mọi thứ thực sự trở nên tồi tệ hơn. Vì vậy, tôi đã ngừng dự báo".

Ngày 5/11, Bộ Lao động Hoa Kỳ thông báo nền kinh tế nước này đã tạo ra hơn nửa triệu việc làm mới trong tháng 10 khi các doanh nghiệp quay trở lại sau đợt suy thoái do biến thể Delta của Covid-19 gây ra trong mùa hè. Đã có thêm khoảng 250.000 việc làm vào tháng 8 và tháng 9 so với ước tính trước đó. Mức lương trung bình theo giờ của công nhân khu vực tư nhân tăng 4,9%, gần gấp đôi mức tăng lương trung bình hàng năm trong khoảng thời gian 15 năm trước đại dịch.

Theo dự báo của viện nghiên cứu Nomura (NRI), tăng trưởng tại Trung Quốc có khả năng sẽ giảm tốc với con số tính theo năm là 3% hoặc 4% trong vài quý tới. Điều này xảy ra do Trung Quốc - nền kinh tế số 2 thế giới đang bị kìm hãm bởi tình trạng thiếu hụt năng lượng và nguyên liệu cũng như biện pháp thẳng tay của chính phủ đối với các ngành quan trọng như bất động sản.

"Chưa bao giờ khốc liệt như lúc này"

Nhu cầu nội địa thấp và nghẽn cổ chai trong khâu giao hàng đã dẫn đến nhiều đơn hàng bị hủy tại một nhà máy sản xuất phụ tùng xe máy nhỏ ở thành phố Đông Quan, miền nam Trung Quốc. Bà Luo - người điều hành nhà máy cho biết họ đang phải đối phó với giá nguyên liệu thô như thép tăng vọt.

Hơn nữa, vào tháng trước, nhà máy của bà đã bị buộc phải hoạt động vào giờ muộn trong 3 tuần vì chính quyền tỉnh Quảng Đông hạn chế mức tiêu thụ điện do tình trạng sụt giảm điện trên diện rộng trong nước. Bà Luo nói rằng bà dự kiến nhu cầu sẽ hạ nhiệt trong năm tới "khi tình hình kinh tế nói chung đang xấu đi, không chỉ trong ngành sản xuất".

Giám đốc tiếp thị tại công ty Red 100 Lighting thuộc tỉnh Sơn Đông, bà Zhao cho biết, mặc dù có mức cầu mạnh mẽ, công ty của bà đang gặp khó khăn trong việc giao hàng cho khách hàng nước ngoài vì tình trạng tắc nghẽn trong khâu giao hàng và dịch Covid-19 đang bùng phát lẻ tẻ ở một số cảng lớn của Trung Quốc.

Tại Đông Nam Á, đợt bùng phát Covid-19 đã rút đi và các nhà máy đã mở cửa trở lại, khôi phục một số liên kết chính trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Nhưng khu vực này tiếp tục đối mặt với tình trạng thiếu lao động, giá vận chuyển cao và Covid-19 có thể tiếp tục bùng phát.

Jonathan Moreno, người giám sát hoạt động tại Việt Nam cho Diversatek Inc., một công ty cung cấp vật tư y tế Milwaukee, cho biết lực lượng lao động địa phương của công ty hiện đã được tiêm phòng đầy đủ. Nhưng gần đây, khi một trong những công nhân có kết quả dương tính, những nhân viên khác tiếp xúc với công nhân đó - khoảng 15% lực lượng lao động của công ty cũng phải ở nhà trong một tuần.

Đức, nền kinh tế lớn nhất châu Âu, dự kiến sẽ đình trệ trong những tháng tới do tắc nghẽn nguồn cung đang đè nặng lên lĩnh vực sản xuất mạnh mẽ của quốc gia này, đặc biệt là trong ngành công nghiệp ô tô. Vào tháng 9, sản lượng sản xuất thấp hơn 10% so với mức trước đại dịch.

Doanh số bán ô tô mới của Châu Âu đã giảm gần 1/4 trong tháng 9 so với một năm trước đó, thấp nhất trong tháng kể từ năm 1995. Nhà sản xuất ô tô của Séc, Skoda Auto (một thương hiệu của Volkswagen AG), đang giảm sản lượng trong những tuần tới vì sự thiếu hụt chất bán dẫn và dự kiến sẽ sản xuất ít hơn khoảng 250.000 xe trong năm nay do thiếu các bộ phận.

Nhà sản xuất phụ tùng ô tô của Đức Heinze Gruppe GmbH có khoảng 1.100 nhân viên, chuyên cung cấp phụ tùng cho Porsche, BMW và Mercedes, đã lâm vào tình trạng vỡ nợ sơ bộ vào tháng 9. Giám đốc điều hành Joerg Tilmes cho biết, nhà máy phải đối mặt với tình trạng này sau khi vật lộn cả năm với việc tăng giá, trì hoãn kéo dài hàng tháng đối với các vật liệu như nhựa và một số nhà máy sản xuất ô tô đóng cửa do thiếu chip.

Các công ty đang phải tìm cách lập kế hoạch với hiện thực u ám như vậy sẽ xảy ra khi gián đoạn chuỗi cung ứng gia tăng.

Pierre Boulet, Giám đốc điều hành của Novares, một công ty Pháp sản xuất các thành phần nhựa được sử dụng trong 1/3 phương tiện trên toàn thế giới nói: "Khách hàng rất chắc chắn rằng sẽ có sự phục hồi bắt đầu từ tháng 9. Vì vậy, chúng tôi được yêu cầu phải có lượng hàng tồn kho cao và mọi người sẵn sàng làm việc vào cuối năm. Điều này đã không xảy ra".

Trong những tháng gần đây, khách hàng của Novares đã hủy đơn đặt hàng hơn 150 lần với thông báo trước trong chưa đầy 48 giờ. Ông Pierre Boulet cho biết: "Hàng tồn kho của chúng tôi đang tăng dần lên. "Điều này đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến lượng tiền mặt bởi vì chúng tôi chỉ mua mà không bán".

Ở Madison, Wisconsin, Hoa Kỳ, Josh Glenn chủ một công ty sửa chữa thiết bị đang bị kẹt giữa nhu cầu bùng nổ và nguồn cung hạn chế. Ông cho biết các kỹ thuật viên của ông được đặt trước từ khoảng thời gian hơn 2 tuần, so với 3 hay 4 ngày trước đại dịch. Nhưng tình trạng thiếu phụ tùng khiến ông khó đáp ứng được nhu cầu.

Josh Glenn nói: "Tôi có một người đã phải đợi một phụ kiện cho chiếc tủ lạnh của anh ta trong hai tháng".