Vụ "đầu độc" nguồn nước sạch sông Đà: Những dấu hiệu bất thường

Bất thường vị trí đổ dầu thải

Cơ quan Công an tỉnh Hòa Bình đã khởi tố vụ án, ba đối tượng trực tiếp tiến hành vụ "đầu độc" cả triệu người dân sử dụng nước sạch ở phía Tây Hà Nội đã bị bắt khẩn cấp. Ngoài ra, hai đối tượng khác của Công ty CP gốm sứ Thanh Hà (ở TX.Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ, nơi cung cấp dầu thải) cũng bị triệu tập để phục vụ công tác điều tra.

Việc Công an tỉnh Hòa Bình khẩn trương vào cuộc để từ đó làm rõ động cơ, mục đích của các đối tượng là đương nhiên, nhưng việc còn lại sức khỏe của gần 2 triệu cư dân Thủ đô bị ảnh hưởng bởi vài đối tượng và xe dầu thải đổ trộm ở khu vực đầu nguồn trong đêm hoang vắng.

Để ghi nhận cụ thể hơn về vụ việc nghiêm trọng này, PV Dân Việt đã có mặt ở hiện trường vụ việc khi mà những công nhân của nhà máy nước sông Đà đang tiến hành xử lý vụ ô nhiễm. Địa điểm mà các đối tượng đổ dầu thải nằm trên đỉnh dốc của một con đường độc đạo cách nhà máy nước sông Đà chừng hơn 1 km.

Tại hiện trường, chất thải bị các đối tượng xả tràn xuống dọc đường, theo độ dốc cao chảy xuống suối Trầm và xâm nhập vào hồ Đầm Bài, lọt qua hệ thống xử lý của nhà máy để gây ảnh hưởng trực tiếp đến người dân Hà Nội.

Vụ việc chỉ bị "khui ra" khi người dân nhận ra mình đã sử dụng thứ nước bốc mùi và trực tiếp lên tiếng. Đại diện nhà máy nước sông Đà đã phải thừa nhận, dù biết nước bị ô nhiễm nhưng họ vẫn cung cấp cho cư dân gần chục ngày qua. Nghiêm trọng là chính bản thân giám đốc nhà máy nước sông Đà cũng không dám chắc có xử lý triệt để được sự cố này hay không?

Theo lời khai ban đầu của đối tượng Lý Đình Vũ, nghi phạm này đã gọi điện cho Nguyễn Thị Huyền Trang (con gái của lãnh đạo Công ty CP gốm sứ Thanh Hà có trụ sở tại Phú Thọ) thỏa thuận giá cả vận chuyển khoảng gần 10m3 dầu thải từ nhà kho của Công ty Thanh Hà với giá 7 triệu đồng, sau đó đưa xe về công ty TNHH cơ khí cao su K90 tại Chỉ Đạo, Văn Lâm, Hưng Yên.

Đến ngày 8/10, 3 đối tượng mang số dầu thải này lên địa bàn xóm Quyết Tiến, xã Phúc Tiến, huyện Kỳ Sơn, Hòa Bình để xả, sau đó bỏ trốn. Đây là dấu hiệu cực kỳ... bất thường.

Sở dĩ nói bất thường là bởi, thứ nhất, các đối tượng đổ trộm chất thải nguy hại thường tìm chỗ vắng người, địa bàn vùng trũng sát đường để xả thải. Thời gian xả phải diễn ra trong thời gian ngắn, khu vực xả phải là chỗ quen thuộc, được khảo sát trước, thuận tiện để các đối tượng nhanh chóng thoát khỏi hiện trường nếu bị phát hiện.

Tuy nhiên, ở đây, các đối tượng đi trên hai xe ô tô, dọc theo con đường dốc độc đạo rất hẹp sau đó xả thải tràn trên phía đỉnh dốc. Đây được xem là hành động khá khó lý giải đối với những kẻ xả thải trộm.

Thứ hai, dầu thải hoàn toàn không phải là phế thải, nó chính là tiền. Hiện trên thị trường, giá mỗi lít dầu thải dao động từ 3.000 - 5.000 đồng, như vậy với gần 10.000 lít dầu có thể bán được hàng chục triệu đồng. Việc đem dầu thải đi đổ xuống suối cũng tương tự như đem tiền "ném xuống sông". Và sẽ chẳng ai tự nhiên bỏ cả đống tiền đi mua dầu thải rồi lại đem đi đổ.

Trao đổi với PV, thượng tá Trần Anh Tuấn, Trưởng Phòng Cảnh sát môi trường Công an thành phố Hà Nội cho biết: Từ xưa tới giờ đơn vị này chưa bao giờ phát hiện lấy một vụ đổ trộm dầu thải. Vì đổ dầu là đổ tiền.

Đây cũng chính là mối băn khoăn của Cơ quan điều tra cũng như dư luận. Hành động của các đối tượng này thực chất mang mục đích gì, rất cần cơ quan chức năng khẩn trương làm rõ.

Nguy cơ nhà máy nước sông Đà mất hồ trữ nước Đầm Bài?

Từ sự cố ô nhiễm nguồn nước sạch sông Đà, theo tìm hiểu của PV, việc các cấp chính quyền nhanh chóng vào cuộc để giải quyết vấn đề ô nhiễm dầu thải hiện mới chỉ giải quyết ở phần... ngọn. Bởi hồ Đầm Bài, vốn được coi là bể sơ lắng nước tự nhiên trước khi nước được dẫn vào xử lý trong nhà máy nước với dung lượng lên tới 4,9 triệu m3, đang đứng trước nguy cơ biến mất.

Cụ thể, 8 năm trước, Công ty cổ phần đầu tư Sannam Hòa Bình được giao thực hiện dự án xây dựng dự án khu công nghệ thực phẩm và dịch vụ trên địa bàn hai xã Phú Minh và Hợp Thành của Kỳ Sơn (đúng nơi có hồ Đầm Bài), đã có hành vi xâm lấn hồ. Khi ấy, Công an tỉnh Hòa Bình đã phải lập biên bản ghi nhận và giải quyết những xâm phạm của một số hộ cá nhân và Công ty cổ phần đầu tư Sannam Hòa Bình đối với hồ Đầm Bài.

Sai phạm của Công ty cổ phần đầu tư Sannam Hòa Bình trong việc san lấp đường ngăn hồ đã được... hợp thức hóa bằng việc cắm mốc giới lệch ra khỏi địa điểm vi phạm. Đến nay, hành vi sai phạm xâm lấn hồ của đơn vị này vẫn... còn nguyên. Phương án cắm mốc chỉ giới để bảo vệ hồ Đầm Bài sau nhiều lần tranh cãi vẫn chưa được giải quyết.

Và một diện tích hơn 400 ha thuộc hai xã Phú Minh, Hợp Thành mà Công ty cổ phần đầu tư Sannam được cấp ban đầu với mục đích xây dựng khu vực trồng, chế biến rau quả xuất khẩu đã được... đổi sang chủ mới là Công ty TNHH phát triển Phú Hưng Khang. Công ty TNHH phát triển Phú Hưng Khang do ông Tseng Fan Chih (quốc tịch Trung Quốc) làm Chủ tịch HĐQT.

Dự án xây dựng khu chế biến rau quả cũng đã được chuyển thành xây dựng Khu đô thị sinh thái phục vụ nhu cầu du lịch, nghỉ dưỡng bao quanh hồ Đầm Bài.

Cùng với đó, trả lời công văn xin quản lý hồ Đầm Bài vào tháng 11/2017, UBND tỉnh Hòa Bình đã có công văn số 1618/UBND-NNTN trong đó có nội dung "không chấp thuận giao quyền quản lý hồ Đầm Bài từ Công ty TNHH MTV khai thác công trình thủy lợi Hòa Bình cho Công ty cổ phần nước sạch Vinaconex trực tiếp quản lý...".

Gần đây nhất, tháng 5/2019, UBND tỉnh Hòa Bình có văn bản chỉ đạo số 3015/VPUBND-TH gửi Sở Kế hoạch và Đầu tư; Sở Tài chính; Sở NNPTNT, trong đó nêu rõ giao Sở NNPTNT đề xuất phương án thu hồi việc sử dụng hồ Đầm Bài làm hồ chứa nước, sơ lắng cấp nước của nhà máy nước Vinaconex.

Ngoài việc UBND tỉnh Hòa Bình không đồng ý cho Công ty cổ phần nước sạch Vinaconex trực tiếp quản lý hồ Đầm Bài, sau sự cố nước nhiễm dầu thải, vào ngày 18/10, trong buổi họp báo thông tin về sự cố đổ trộm dầu thải tại đầu nguồn nước Nhà máy nước sông Đà được tổ chức tại TP.Hoà Bình, để đảm bảo an toàn nguồn nước trong tương lai, tỉnh Hoà Bình yêu cầu phía Công ty cổ phần nước sạch Vinaconex cần tăng cường phương án bảo vệ nghiêm ngặt nguồn nước; tiếp tục thực hiện việc cắm mốc hành lang bảo vệ nước và chỉ giới phạm vi bảo vệ công trình hồ Đầm Bài.

Tỉnh Hòa Bình cũng yêu cầu Công ty cổ phần nước sạch Vinaconex phải xây dựng phương án, trang bị các phương tiện, thiết bị cần thiết và thực hiện các biện pháp để kịp thời ứng phó và khắc phục các sự cố ảnh hưởng tới nguồn nước trong tương lai.

Phía tỉnh Hoà Bình cũng thừa nhận "gặp khó khăn" trong bảo vệ vùng hồ và kiểm soát chất lượng các nguồn nước dẫn về hồ Đầm Bài do diện tích rộng và có nhiều suối nhỏ dẫn vào.

Do đó, để ngăn ngừa nguy cơ ô nhiễm 2 bên lưu vực kênh dẫn dòng và lưu vực hồ Đầm Bài, lãnh đạo tỉnh Hoà Bình yêu cầu Công ty nước sạch sông Đà khẩn trương có giải pháp đầu tư tuyến ống dẫn nước thô kín từ sông Đà và trạm bơm thay vì lộ thiên như hiện nay. Việc này sẽ giúp bơm nước thô trực tiếp từ nguồn vào bể lắng sơ bộ đặt trong khu xử lý chứ không phải dùng hồ Đầm Bài làm hồ sơ lắng.

Như vậy, nguy cơ Đầm Bài, hồ chứa nước và sơ lắng cấp nước cho Thành phố Hà Nội với công suất 225.000m3/ngày đêm sẽ không còn nữa là nhãn tiền.