Mất lòng Bắc Kinh, Jack Ma bị loại khỏi danh sách nhà lãnh đạo doanh nhân Trung Quốc

Cụ thể, trên trang bìa Shanghai Securities News tuần này, tỷ phú Jack Ma đã không có tên trong danh sách các nhà lãnh đạo - doanh nhân tiêu biểu của Trung Quốc. Thay vào đó, 3 cái tên được vinh danh là chủ tịch Huawei Nhậm Chính Phi, CEO Xiaomi Lei Jun và nhà sáng lập BYD Wang Chuanfu. Danh sách được công bố sáng 2/2, cùng lúc với thời điểm Alibaba tung báo cáo tài chính quý IV/2020. Gã khổng lồ thương mại điện tử Trung Quốc hiện chưa lên tiếng sau vụ việc.

Các nhà quan sát cho rằng nguyên cớ trực tiếp khiến Jack Ma làm mất lòng Bắc Kinh và do bài phát biểu công khai hôm 24/10. Trong bài phát biểu tại diễn đàn này, Jack Ma đã thẳng thắn chỉ trích hệ thống tài chính Trung Quốc, ví các ngân hàng với “tiệm cầm đồ”, nơi chỉ những ai có tài sản thế chấp hoặc được bảo lãnh mới được vay tiền.

Ngay sau đó, sở giao dịch chứng khoán Thượng Hải đã lập tức đình chỉ thương vụ IPO trị giá 37 tỷ USD của công ty con Alibaba - Ant Group vài ngày trước giờ niêm yết. 

Cuộc điều tra sau đó về hành vi độc quyền của Alibaba khiến cổ phiếu hãng này tụt mạnh 16%, đưa Alibaba vào cơn sóng gió. Nhà sáng lập Alibaba, tỷ phú Jack Ma cũng im hơi lặng tiếng trong gần 3 tháng sau đó và chỉ mới xuất hiện trở lại trong một video ngắn gần đây. Duncan Clark, chủ tịch công ty tư vấn công nghệ BDA Trung Quốc (Bắc Kinh) cho hay: “Tôi nghĩ rằng ông ấy đã cố gắng hạn chế xuất hiện. Đây là một tình huống khá đặc biệt, liên quan đến quy mô của Ant Group và các quy định tài chính nhạy cảm”.

Alibaba từng là hình mẫu cho các công ty tư nhân đang phát triển nhanh chóng ở lĩnh vực internet bùng nổ của Trung Quốc. Nhưng giờ đây, khi bị Bắc Kinh để mắt, Alibaba có nguy cơ bị phạt khoảng 10% doanh thu, tương đương 7,8 tỷ USD nếu bị phát hiện có hành vi độc quyền. Các CEO của tập đoàn cũng đau đầu tìm lời giải cho bài toán Ant Group - công ty con hoạt động trong lĩnh vực tài chính, hiện đang cung cấp khoản vay tiêu dùng cho khoảng nửa tỷ người mua sắm trên các sàn thương mại điện tử của Alibaba.

Việc Bắc Kinh nhắm đến công ty tài chính Ant Group rõ ràng là thách thức lớn cho Alibaba. Ant hiện cung cấp tín dụng không đảm bảo cho khoảng 500 triệu người dùng thông qua nền tảng Huabei (Just Spend) và Jiebei (Just Lend ). Số tiền này được sử dụng một phần để thanh toán cho việc mua sắm trên các sàn Taobao hoặc ứng dụng đặt chuyến đi du lịch Fliggy. Ella Ji, một nhà phân tích của China Renaissance cho biết: “Tín dụng tiêu dùng giảm tại Huabei sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động kinh doanh thương mại điện tử của Alibaba”. 

Đáng chú ý, các vấn đề phát sinh gần như cùng thời điểm với việc Jack Ma làm mất lòng Bắc Kinh bằng loạt phát ngôn chỉ trích hệ thống tài chính Trung Quốc. Tính riêng từ cuối tháng 10/2020 đến đầu tháng 1/2021, tỷ phú Jack Ma đã mất khoảng 11 tỷ USD khi cổ phiếu Alibaba trượt dốc vì loạt động thái gây áp lực từ chính phủ. Sự giám sát ngày càng tăng của chính phủ đang buộc các nhà đầu tư nghĩ lại về việc có nên nắm giữ cổ phiếu Alibaba hay không.