Sau chính biến, tình trạng thiếu tiền mặt tại Myanmar ngày càng trầm trọng

Tờ Nikkei Asian Review nhận định tình trạng thiếu tiền mặt tại Myanmar khó có thể được giải quyết sớm trong bối cảnh Ngân hàng Trung ương không muốn tăng cung tiền mặt vì lo sợ đồng nội tệ kyat mất giá và lạm phát gia tăng. Khi nhiều nhà cung cấp yêu cầu thanh toán tiền mặt và việc trả lương nhân viên cũng được thực hiện chủ yếu bằng tiền mặt, nhiều doanh nghiệp đang đối diện với thách thức lớn để duy trì nguồn tiền mặt lưu động đủ dùng.

Ngân hàng KBZ, ngân hàng tư nhân lớn nhất ở Myanmar, cho phép người gửi tiền rút tối đa 200.000 kyat tiền mặt từ các máy ATM mỗi tuần. Nhưng do số máy rút tiền khá hạn chế nên mỗi ngày, người dân đổ xô đến cây ATM từ sáng sớm, xếp những hàng dài hàng trăm người để chờ đợi đến lượt rút tiền. Trên các trang mạng xã hội, nhiều dịch vụ đổi tiền mặt với phí lên tới 6,5% được đăng tải.

Sự đình trệ các dịch vụ ngân hàng, trong đó có dịch vụ rút tiền mặt bắt đầu khi các chủ ngân hàng tham gia vào phong trào bất tuân dân sự để phản đối cuộc đảo chính hồi tháng 2, dẫn đến tình trạng thiếu nhân lực ngành ngân hàng. Dù một số lượng nhân viên đã trở lại làm việc từ giữa tháng 4 trong bối cảnh lực lượng quân đội tăng cường đàn áp các cuộc biểu tình, tình hình đình trệ dịch vụ ngân hàng vẫn ít có dấu hiệu cải thiện.

Thêm vào đó, sự hoang mang về tình trạng bất ổn đã thúc đẩy người dân nỗ lực rút tiền mặt khỏi ngân hàng, khiến cuộc khủng hoảng tiền mặt càng trở nên trầm trọng hơn. 

Một số doanh nghiệp nước ngoài hoạt động tại Myanmar cho hay họ gặp khó khăn lớn khi nhân viên yêu cầu trả lương bằng tiền mặt thay vì chuyển khoản. Ngày càng nhiều đối tác, nhà cung cấp yêu cầu thanh toán bằng tiền mặt. Chẳng hạn, Makro Myanmar, một nhà bán buôn lớn có trụ sở tại Thái Lan hiện đã ngừng giao dịch bằng thẻ tín dụng trong tháng này và chỉ chấp nhận thanh toán tiền mặt.

Về mặt lý thuyết, vấn đề có thể được giải quyết nếu Ngân hàng Trung ương Myanmar  in thêm tiền giấy và cung cấp cho các ngân hàng. Nhưng các chuyên gia tài chính tin rằng Ngân hàng Trung ương Myanmar khó có thể tăng cung tiền do quan ngại việc tăng lượng tiền mặt trong lưu thông sẽ làm tăng nguy cơ lạm phát và gây mất giá đồng kyat.

Một nhân viên ngân hàng cho biết: “Càng tăng cung tiền mặt, càng có nhiều người rút tiền mặt và chuyển nó sang USD như một loại tiền tệ an toàn”. Rõ ràng, Ngân hàng Trung ương Myanmar có lý do chính đáng để quan ngại về tình trạng lạm phát.

Tính đến hôm 18/6, đồng kyat hiện giao dịch ở mức 1.595-1.605 kyat đổi 1 USD tại các ngân hàng thương mại, giảm mạnh 17% so với mức trước cuộc đảo chính. Tỷ giá từng giảm xuống dưới 1.700 kyat đổi 1 USD vào tháng 5, buộc Ngân hàng Trung ương Myanmar thực hiện các biện pháp can thiệp kỹ thuật để ngăn đồng kyat mất giá thêm.

Báo cáo mức độ Di động trong Cộng đồng của Google chỉ ra rằng mức độ người dân Myanmar di chuyển đến nơi công cộng hiện đã tăng trở lại gần mức trước cuộc đảo chính. Tuy nhiên, chi tiêu tiêu dùng vẫn đang suy yếu do tình trạng thiếu tiền mặt và giá cả tăng cao, cùng với sự gia tăng tỷ lệ thất nghiệp do hoạt động kinh doanh đình trệ. 

Giá lương thực chính đã tăng từ 10-15% tính từ đầu tháng 5 đến nay. Giá gia cầm và thịt lợn cũng tăng theo. 

Theo công ty nghiên cứu IHS Market của Anh, chỉ số quản lý thu mua (PMI) trong lĩnh vực sản xuất của Myanmar đã đạt 39,7 vào tháng 5, tăng từ mức 33,0 vào tháng 4, tuy vậy vẫn nằm rất xa dưới mức trung lập 50. Mức dưới 50 của PMI phản ánh sự suy yếu trong hoạt động sản xuất. Điều này cho thấy môi trường sản xuất kinh doanh ở Myanmar đã bắt đầu có dấu hiệu cải thiện, dù với tốc độ khá chậm.