Trung Quốc mở cửa trở lại có đủ sức hãm đà giảm tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam?

Mới đây, chuyên gia Kinh tế trưởng của Quỹ VinaCapital, ông Michael Kokalari đã phát hành báo cáo phân tích với chủ đề "Hướng đến 2023". Trong đó, trọng tâm là VinaCapital kỳ vọng nền kinh tế và thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ trở lại thể hiện đúng với tiềm năng trong năm nay.

Tăng trưởng GDP của Việt Nam chậm lại trong năm 2023

VinaCapital dự báo GDP của Việt Nam năm 2023 sẽ giảm từ mức 8% năm 2022 xuống còn 6% năm 2023.

Bởi giai đoạn bùng nổ sau COVID của Việt Nam hiện đã kết thúc và nhu cầu về các sản phẩm "Made in Vietnam" đang chậm lại đáng kể, cùng với sự suy giảm của nền kinh tế toàn cầu. Sản xuất đóng góp khoảng 1/4 GDP của Việt Nam và xuất khẩu của Việt Nam tương đương với hơn 90% GDP.

Tuy nhiên, bù đắp cho những ảnh hưởng lớn từ sự suy giảm của nền kinh tế toàn cầu lên xuất khẩu, việc Trung Quốc mở cửa trở lại sẽ thúc đẩy kinh tế Việt Nam trong nửa cuối 2023 (số ca mắc COVID ở Trung Quốc có khả năng đạt đỉnh trong vòng 1-2 tháng tới) bởi sự gia tăng khách du lịch nước ngoài tại Việt Nam.

Bên cạnh đó, kế hoạch đầu tư cho cơ sở hạ tầng của Chính phủ Việt Nam tăng khoảng 50%, điều này sẽ tăng chi tiêu từ 4%/GDP vào năm 2022 lên 7%/GDP vào năm 2023.

Tăng trưởng chậm lại của Mỹ/toàn cầu tạo áp lực lên Việt Nam, kỳ vọng các đơn đặt hàng xuất khẩu sẽ phục hồi nửa cuối năm 2023

Sản xuất của Việt Nam đóng góp lớn cho kinh tế đất nước năm 2020-2021 nhờ nhu cầu của người tiêu dùng tại Mỹ và EU. Sản xuất đã phục hồi đáng kể trong nửa đầu năm 2022 nhưng tăng trưởng đạt đỉnh vào giữa năm và giảm dần trong suốt nửa cuối năm khi nhu cầu tiêu thụ chậm lại đáng kể. Đến cuối năm 2022, sản lượng, việc làm và đơn đặt hàng tại các nhà máy của Việt Nam đều giảm khá mạnh.

Hàng tồn kho tại các nhà bán lẻ và các công ty tiêu dùng tại Mỹ như Nike và Lululemon được báo cáo đã tăng khoảng 20% trong năm 2022, dẫn đến việc các đơn đặt hàng xuất khẩu của Việt Nam giảm vào cuối năm 2022 và nhập khẩu hàng tiêu dùng ở Mỹ ghi nhận mức giảm kỷ lục 13% so với tháng trước đó 11/2022. Trong 12/2022, xuất khẩu của Việt Nam giảm 14% so với cùng kỳ, trong khi xuất khẩu của cả Trung Quốc và Hàn Quốc cũng giảm khoảng 10% cùng kỳ.

VinaCapital kỳ vọng các đơn đặt hàng xuất khẩu sẽ phục hồi trong nửa cuối năm 2023, bởi các nhà bán lẻ ở Mỹ và EU có thể mất ít nhất 6 tháng để giải quyết hàng tồn kho. Ngoài ra, lượng giao dịch mua bán nhà tại Mỹ hiện đang giảm với tốc độ nhanh hơn so với cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008 (giảm với tốc độ kỷ lục: -35%/năm so với -31%/năm vào thời điểm tồi tệ nhất trong cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008). Điều này sẽ làm giảm nhu cầu về đồ nội thất và các sản phẩm gia dụng khác được sản xuất tại Việt Nam.

Cuối cùng, tác động đến việc tăng lãi suất năm ngoái của Fed và ECB sẽ tiếp tục làm chậm nền kinh tế Mỹ và châu Âu năm nay và hai nền kinh tế này chiếm gần một nửa tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam.

Trung Quốc mở cửa trở lại có đủ sức hãm đà giảm tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam?

Theo các nhà nghiên cứu của VinaCapital, Trung Quốc mở cửa trở lại sẽ bù đắp sự sụt giảm nhu cầu đối với sản phẩm "Made in Vietnam".

VinaCapital kỳ vọng lượng khách du lịch Trung Quốc sẽ phục hồi hoàn toàn vào nửa cuối năm 2023 và số lượng khách du lịch nước ngoài đến thăm Việt Nam đã tăng từ khoảng 20% so với mức trước COVID vào năm 2022 lên 50% vào năm 2023. Khách du lịch Trung Quốc trước đây chiếm 1/3 tổng số khách du lịch của Việt Nam, nếu phục hồi hoàn toàn vào nửa cuối năm 2023 sẽ tương đương với lượng khách du lịch tăng thêm ~20% vào năm 2023.

Du lịch nước ngoài trước đây đóng góp khoảng 10% GDP của Việt Nam, vì vậy VinaCapital ước tính rằng việc một phần lượng khách du lịch nước ngoài trở lại đã đóng góp khoảng 2% vào tăng trưởng GDP của Việt Nam vào năm ngoái. Sự tăng trưởng liên tục của lượng khách du lịch nước ngoài đến Việt Nam có thể sẽ thúc đẩy tốc độ tăng trưởng GDP của Việt Nam hơn 2% trong năm nay. Điều này sẽ bù đắp nhiều hơn cho sự sụt giảm trong lĩnh vực sản xuất.

Ngoài ra, Goldman Sachs dự báo việc tiếp tục thu hút khách du lịch Trung Quốc sẽ thúc đẩy tăng trưởng GDP năm 2023 của Thái Lan thêm 3% như có thể thấy trong biểu đồ bên trái bên dưới. Đây là tham khảo thực tế cho mức tăng 2% mà chúng tôi ước tính cho Việt Nam (du lịch đóng góp vào GDP của Thái Lan nhiều hơn khoảng 50% so với Việt Nam).

Cuối cùng, Trung Quốc mở cửa trở lại sẽ có một số tác động tích cực khác đến nền kinh tế Việt Nam, nhưng việc khách du lịch Trung Quốc quay trở lại hoàn toàn vào nửa cuối năm 2023 sẽ là lợi ích lớn nhất đối với Việt Nam từ việc Trung Quốc từ bỏ chính sách "Zero COVID".

Một số nhà quan sát cho rằng nền kinh tế Việt Nam sẽ có thêm những lợi ích lớn khác từ việc Trung Quốc mở cửa trở lại vì Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất và là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của Việt Nam. Tuy nhiên, trong khi một số ngành riêng lẻ ở Việt Nam sẽ được hưởng lợi rất nhiều từ việc mở cửa trở lại của Trung Quốc (ví dụ: các nhà xuất khẩu sản phẩm như trái cây và hải sản). Tuy nhiên, cần lưu ý vì Việt Nam lại có thâm hụt thương mại lớn với Trung Quốc, khoảng 15%GDP. Theo đó, sự gia tăng nhu cầu thị trường nội địa của Trung Quốc sẽ mang lại lợi ích không đáng kể cho Việt Nam.