Châu Âu cấm than Nga, giá than được dự báo sẽ 'sốt' trong nhiều năm

Tất cả báo hiệu về một cuộc khủng hoảng năng lượng nghiêm trọng đối với EU trong mùa đông năm nay. Lệnh cấm than Nga sẽ đặt ra áp lực lớn lên nguồn cung than ở châu Âu, khiến các nước trong khu vực phải xoay sở nguồn cung thay thế giữa lúc vốn đã lao đao vì nguồn cung khí đốt Nga ngày càng chảy chậm lại...

Lệnh cấm nhập khẩu than Nga của Liên minh châu Âu (EU), “hòn đá tảng” trong gói trừng phạt thứ 5 của khối này đối với Moscow vì cuộc chiến tranh Nga-Ukraine, đã bắt đầu có hiệu lực vào ngày 11/8. Một số nhà phân tích dự báo rằng lệnh cấm này có thể góp phần đưa giá than toàn cầu vào một đợt tăng giá kéo dài nhiều năm.

Theo tin từ Reuters, quãng thời gian chuyển tiếp kéo dài 4 tháng đối với các hợp đồng đã ký từ trước đã chính thức khép lại, theo đó kích hoạt lệnh cấm nhập khẩu than Nga vào các nước trong EU. Đây là lệnh cấm đầu tiên có hiệu lực của EU đối với một mặt hàng năng lượng từ Nga được đưa ra sau khi Nga mở “chiến dịch quân sự đặc biệt” ở Ukraine.

“Ngày 10/8 là thời điểm kết thúc giai đoạn cửa sổ đối với nhập khẩu than Nga, và không có một sự miễn trừ nào được áp dụng sau đó”, một phát ngôn viên của Uỷ ban châu Âu (EC) nói.

Giá than toàn cầu sẽ được hỗ trợ không chỉ bởi sự khan hiếm khí đốt ở châu Âu, mà còn bởi việc các nước châu Á cũng tăng sử dụng than vì khó cạnh tranh về giá trong cuộc chiến giành giật nguồn cung khí đốt hoá lỏng (LNG) với các nước châu Âu.

Theo EC, lệnh cấm trên sẽ có ảnh hưởng mạnh đến Nga vì EU là thị trường xuất khẩu than lớn nhất của Nga. Khi EU không còn mua than Nga nữa, nước này sẽ mất doanh thu khoảng 8 tỷ Euro, tương đương 8,3 tỷ USD, mỗi năm.

Tuy nhiên, chính EU cũng gặp nhiều khó khăn vì chính lệnh cấm mà họ đưa ra.

Nga là nguồn đáp ứng 45% nhu cầu nhập khẩu than của EU, theo dữ liệu từ EC, trong đó Đức, Ba Lan và Hà Lan là những nước mua nhiều than Nga nhất. Khoảng 70% nhu cầu than nhiệt - loại than được sử đụng để phát điện và phát nhiệt sưởi ấm - của EU được đáp ứng bởi Nga, theo số liệu từ tổ chức nghiên cứu Bruegel được Reuters trích dẫn.

Lệnh cấm than Nga sẽ đặt ra áp lực lớn lên nguồn cung than ở châu Âu, khiến các nước trong khu vực phải xoay sở nguồn cung thay thế giữa lúc vốn đã lao đao vì nguồn cung khí đốt Nga ngày càng chảy chậm lại. Nhằm tiết kiệm nguồn khí đốt ít ỏi để chuẩn bị cho những ngày đông lạnh giá, EU sẽ phải tăng cường hoạt động của các nhà máy phát điện chạy bằng than, trong khi nguồn than cũng trở nên thắt chặt hơn bao giờ hết vì họ không nhập than Nga nữa. Tất cả báo hiệu về một cuộc khủng hoảng năng lượng nghiêm trọng đối với EU trong mùa đông năm nay.

Giá than thế giới đã tăng từ năm ngoái do nhu cầu tiêu thụ toàn cầu tăng. Xu hướng tăng càng được củng cố sau khi chiến tranh Nga-Ukraine nổ ra. Giờ đây, lệnh cấm vận than Nga của EU là một lý do nữa để xu hướng tăng này duy trì. Trong một phân tích, Fitch Solutions cho rằng đợt tăng giá than toàn cầu này có thể kéo dài nhiều năm.

Không tiếp tục nhập than Nga, các nước EU sẽ phải quay sang nhập tăng nhập than từ các nước khác để bù đắp thiếu hụt. Các nguồn nhập khẩu than khác gồm có Australia, Colombia và Nam Phi. Sự dịch chuyển này được dự báo sẽ đẩy giá than nhập khẩu qua đường biển trên toàn cầu lên mức cao hơn.

Theo Fitch Solutions, giá than toàn cầu sẽ được hỗ trợ không chỉ bởi sự khan hiếm khí đốt ở châu Âu, mà còn bởi việc các nước châu Á cũng tăng sử dụng than vì khó cạnh tranh về giá trong cuộc chiến giành giật nguồn cung khí đốt hoá lỏng (LNG) với các nước châu Âu.

Trên cơ sở này, Fitch nâng dự báo giá than nhiệt tiêu chuẩn thị trường châu Á lên tàu ở cảng Newcastle, Australia trong năm nay và năm tới. Theo đó, Fitch dự báo giá than nhiệt sẽ bình quân ở mức 320 USD/tấn trong năm nay, cao hơn 90 USD/tấn so với mức dự báo 230 USD/tấn đưa ra trong lần dự báo trước. Trong thời gian từ 2022 đến 2026, mức giá dự báo là 246 USD/tấn, tăng từ mức 159 USD/tấn trước đó.

Giá khí đốt tăng vọt đang là lý do để đẩy cao nhu cầu tiêu thụ than trên toàn cầu. Trong một dự báo vào tháng trước, Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) cho rằng nhu cầu than của thế giới trong năm nay sẽ tái lập kỷ lục thiết lập vào năm 2013 và trong năm tới, một đỉnh cao mọi thời đại nữa sẽ được thiết lập.