Khủng hoảng đại dịch Covid-19: rộ làn sóng kiện Trung Quốc trên toàn cầu

Mỹ châm ngòi làn sóng kiện Trung Quốc

Trong tuần này, hai bang của Mỹ là Missouri và Mississippi đã đệ đơn kiện lên tòa án liên bang Mỹ do cáo buộc chính quyền Bắc Kinh hành động sai lầm ở giai đoạn đầu dịch bệnh bùng phát, dẫn đến những thiệt hại nặng nề do đại dịch Covid-19. Tổng chưởng lý Missouri, ông Eric Schmitt ngày 21/4 đã chỉ trích các nhà chức trách Trung Quốc khi phủ nhận nguy cơ virus corona lây nhiễm từ người sang người trong giai đoạn đầu bùng nổ đại dịch, mà theo ông là nguyên nhân to lớn  khiến dịch Covid-19 lây lan ra toàn thế giới. Trong đơn kiện, Tổng chưởng lý Eric Schmitt cáo buộc Missouri và người dân bang này đã mất hàng chục tỷ USD do hậu quả của đại dịch, và họ muốn Trung Quốc phải bồi thường cho thiệt hại to lớn đó.

Tổng chưởng lý bang Mississippi, bà Lynn Fitch trong cáo buộc phát đi hôm 24/4 cũng thổi bùng sự phẫn nộ khi “quá nhiều người dân Mississippi phải gánh chịu hậu quả nặng nề do hành động giấu dịch của Trung Quốc”. Bà Fitch tuyên bố sẽ “tìm kiếm công bằng tại tòa”, đồng thời kêu gọi các nghị sĩ ủng hộ dự luật cho phép công dân Mỹ kiện Trung Quốc về những thiệt hại từ dịch Covid-19.

Một vụ kiện khác đã được đệ trình lên tòa án liên bang Mỹ ở Florida khi các chủ doanh nghiệp Mỹ muốn Trung Quốc bồi thường vì những thiệt hại kinh tế thảm khốc mà dịch Covid-19 gây ra với hàng ngàn doanh nghiệp.

Trung Quốc hiện bác bỏ những yêu sách này.

Virus corona lần đầu tiên được báo cáo tại thành phố Vũ Hán vào khoảng tháng 12/2019, trước khi lây lan ra khoảng 200 quốc gia và vùng lãnh thổ, khiến hơn 2,7 triệu người nhiễm bệnh và hơn 190.000 người tử vong. Mỹ hiện là ổ dịch Covid-19 lớn nhất thế giới với hơn 925.000 ca nhiễm và hơn 52.000 ca tử vong, số liệu tính đến hôm 24/4 (giờ Mỹ).

Đáp trả lại hàng loạt cáo buộc kiện tụng từ Mỹ, Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng cho rằng vụ kiện của bang Missouri là hoàn toàn “không có cơ sở thực tế và pháp lý”. Ông Cảnh Sảng nhấn mạnh chính phủ Trung Quốc đã nỗ lực hết sức trong việc công khai minh bạch các thông tin, bao gồm thông báo cho Tổ chức Y tế thế giới, các nước liên quan cũng như Mỹ về đại dịch.

Các chuyên gia pháp lý quốc tế nhận định vụ kiện của các bang như Missouri và Mississippi sẽ vấp phải nhiều thách thức do Trung Quốc được hưởng quyền miễn trừ trở thành bị đơn theo một đạo luật pháp lý liên bang của Mỹ.

Những tiếng nói giận dữ trên toàn cầu

Vụ kiện của bang Missouri không phải lời cáo buộc duy nhất về trách nhiệm của Bắc Kinh trong việc để đại dịch Covid-19 bùng phát trên toàn cầu.

Một nhóm chuyên gia tư tưởng bảo thủ thuộc Hiệp hội Henry Jackson ở Anh hồi đầu tháng 4 cho biết Trung Quốc có nghĩa vụ pháp lý phải báo cáo minh bạch các thông tin về cuộc khủng hoảng sức khỏe cộng đồng một cách kịp thời, chính xác, chi tiết đến quốc tế. “Nhưng rõ ràng, thực tế cho thấy Bắc Kinh đã không hoàn tất các nghĩa vụ của mình trong giai đoạn đầu dịch bệnh bùng phát (tháng 12/2019 - 1/2020)” - nhóm này cáo buộc. “Nếu thông tin chính xác được báo cáo ngay từ đầu, dịch bệnh có thể đã không lây lan ra bên ngoài biên giới Trung Quốc”.

 Hiệp hội Henry Jackson ước tính sự không minh bạch của chính phủ Trung Quốc đã khiến các quốc gia G7 thiệt hại ít nhất 3,2 nghìn tỷ Bảng Anh (khoảng 4 nghìn tỷ USD) và một khoản thiệt hại khổng lồ không đo đếm được trên toàn thế giới.

Bild - tờ báo nhiều người đọc nhất nước Đức - trong một bài báo tiêu đề “Trung Quốc nợ chúng tôi những gì” đã chỉ ra thiệt hại mà đại dịch Covid-19 gây ra cho nền kinh tế lớn nhất Châu Âu có thể lên tới 149 tỷ EUR (160 tỷ USD). 

Các nhà lập pháp Australia hiện cũng yêu cầu Trung Quốc có trách nhiệm bồi thường thiệt hại mà đại dịch Covid-19 gây ra cho nền kinh tế nước này. Hội đồng Luật sư Quốc tế có trụ sở tại London và Hiệp hội Luật sư Ấn Độ cũng được cho là đang trong quá trình đệ đơn khiếu nại đòi Trung Quốc bồi thường lên Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc.

Về phía Trung Quốc, nước này liên tục phủ định các báo buộc thiếu minh bạch thông tin và giấu dịch, đồng thời khẳng định những nỗ lực kiện tụng đòi bồi thường là hoàn toàn không có cơ sở. Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc, ông Cảnh Sảng cũng nhiều lần nhấn mạnh dựa trên cơ sở luật pháp quốc tế, tòa án Mỹ hoàn toàn không có thẩm quyền thụ lý các vụ kiện Trung Quốc, bởi Trung Quốc là một quốc gia có chủ quyền.