Làn sóng DN FDI chuyển khỏi Myanmar khi kinh tế ngừng tăng trưởng

Tại nhà kho của hãng bán buôn Đức Metro ở ngoại ô Yangon, thủ phủ thương mại của Myanmar, những chiếc xe tải màu trắng không nhãn hiệu đang đậu thành hàng.

Các hộp bìa cứng chất thành đống bên trong văn phòng của Metro ở trung tâm thành phố, nơi đã đóng cửa kinh doanh lâu nay. "Thứ Sáu sẽ là ngày giao hàng cuối cùng của chúng tôi", một nhân viên bảo vệ tại nhà kho cho biết hồi cuối tuần trước.

Gần chín tháng kể từ khi quân đội Myanmar nắm quyền kiểm soát chính phủ, nền kinh tế Myanmar đã tăng trưởng chậm lại và những lo ngại về nhân quyền gia tăng đang thúc đẩy các công ty nước ngoài rời khỏi đất nước.

Tháng trước, Metro thông báo sẽ ngừng hoạt động vào cuối tháng 10, với lý do môi trường đầu tư và kinh doanh có nhiều biến động. "Hoàn cảnh hiện tại không còn cho phép chúng tôi vận hành hoạt động kinh doanh theo các tiêu chuẩn cao mà chúng tôi đặt ra", công ty cho biết trong một tuyên bố.

Công ty này đã gia nhập thị trường bán buôn của Myanmar vào năm 2019, cung cấp thực phẩm cho các nhà hàng và khách sạn thông qua liên doanh với Yoma Strategic Holdings, một đơn vị của tập đoàn trong nước Yoma Group. Liên doanh này đã nhận được tài trợ từ Tập đoàn Tài chính Quốc tế trực thuộc Ngân hàng Thế giới, vốn đang kỳ vọng Metro và đối tác của mình sẽ cải thiện chất lượng của toàn bộ chuỗi cung ứng thực phẩm của Myanmar, tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho nông dân.

Melvin Pun, Giám đốc điều hành của Yoma Strategic Holdings, cho hay nguyên nhân chính dẫn đến sự việc này bắt nguồn từ thực tế sự nhu cầu sụt giảm của các khách sạn, nhà hàng và quán cà phê do đại dịch Covid-19. “Chúng tôi sẽ ngừng hoạt động và sau đó sẽ đóng cửa liên doanh. Chúng tôi có thể sẽ bán tài sản trong những tháng tới."

Các công ty châu Âu, vốn phải đối mặt với sức ép đặc biệt mạnh mẽ về vấn đề nhân quyền từ các cổ đông và các nhóm vận động trong nước, cho đến nay vẫn chiếm phần lớn trong số những tập đoàn rời Myanmar. Vào tháng 7, nhà cung cấp viễn thông của Na Uy, Telenor Group cho biết họ sẽ bán mảng kinh doanh di động của mình tại Myanmar với giá 105 triệu USD khi các nhà chức trách địa phương gây áp lực buộc công ty phải cài đặt phần mềm gián điệp, làm dấy lên những lo ngại về nhân quyền.

British American Tobacco cũng có kế hoạch rời đi vào cuối năm nay. "Sau khi đánh giá khả năng hoạt động kinh doanh và thương mại lâu dài ở Myanmar, chúng tôi đã đưa ra quyết định rút khỏi đất nước", Madeeh Pasha, giám đốc phụ trách các hoạt động tại Trung Đông và Nam Á của British American Tobacco cho biết trong một email.

Cuộc chuyển dịch khỏi Myanmar đang bắt đầu lan rộng ra ngoài các công ty đa quốc gia Châu Âu. Một số tập đoàn Ấn Độ tuần trước cho biết họ sẽ rút đầu tư khỏi Myanmar. Nhà điều hành cảng Adani từ Ấn Độ đã làm việc tại một khu cảng container trị giá 290 triệu USD trên đất thuê từ Tập đoàn Kinh tế Myanmar do quân đội hậu thuẫn, nhưng họ có kế hoạch rời đi. "Ủy ban quản lý rủi ro của công ty, sau khi xem xét tình hình, đã quyết định thúc đẩy kế hoạch rút vốn đầu tư tại Myanmar", nhà điều hành cảng cho biết trong một tuyên bố.

Tổng số 1.873 dự án có vốn đầu tư nước ngoài đang được triển khai ở Myanmar tính đến cuối tháng 9/2021, theo Tổng cục Đầu tư và Quản lý Công ty. Con số không thay đổi đáng kể kể từ trước khi quân đội nắm quyền kiểm soát, cho thấy hầu hết các doanh nghiệp vẫn đang đánh giá tình hình trước khi đưa ra bất cứ quyết định rút lui nào.

Tuy nhiên, số lượng dự án đầu tư mới được phê duyệt đã giảm xuống còn 48 dự án cho năm kết thúc vào tháng 9/2021 - chỉ bằng 1/5 so với cùng kỳ năm ngoái. Hầu hết trong số họ đã được thông qua trước khi quân đội nắm quyền kiểm soát vào tháng 2, thay thế chính phủ do Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ của bà Aung San Suu Kyi lãnh đạo được bầu vào tháng 11/2020.

Ngoài vấn đề nhân quyền, các nhà đầu tư nước ngoài còn bị cản trở bởi tình trạng hỗn loạn tài chính dưới thời chính phủ quân sự. Nguồn cung ngoại tệ tại các ngân hàng Myanmar đang thiếu hụt và đồng nội tệ kyat đã tăng mạnh. "Chúng tôi không thể chuyển doanh thu của mình thành USD để trả tiền mua sản phẩm", một nhà nhập khẩu nói và cho biết thêm rằng nhiều công ty khác cũng đang gặp khó khăn tương tự. Danh sách bao gồm các nhà sản xuất có nguồn nguyên liệu và phụ tùng của họ từ nước ngoài.

Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế, nền kinh tế Myanmar sẽ tăng trưởng -0,1% vào năm 2022, sau đó tăng trưởng khoảng 2,5%/ năm từ năm 2023 đến năm 2026, thấp hơn nhiều mức tăng trưởng khoảng 6,5% được dự báo trước khi chính phủ do quân đội hậu thuẫn nắm quyền.