Mỹ và EU bắt tay, quyết điều tra đến cùng nguồn gốc đại dịch Covid-19

Nguồn tin của CNBC cho biết dự thảo văn kiện thúc đẩy điều tra nguồn gốc đại dịch Covid-19 là nền tảng cho cuộc gặp gỡ thượng đỉnh sắp diễn ra vào tuần tới giữa Tổng thống Mỹ Joe Biden và các nhà lãnh đạo châu Âu.

Phát biểu hôm 10/6, Chủ tịch Hội đồng châu Âu Charles Michel, người chủ trì các hội nghị thượng đỉnh châu Âu, cho biết: “Thế giới có quyền biết chính xác những gì đã xảy ra, để có thể rút ra bài học.”

Tại cuộc họp báo tương tự cùng ngày, Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen cho biết: “Điều quan trọng nhất là chúng ta phải tìm hiểu về nguồn gốc đại dịch Covid-19. Có một đại dịch khủng khiếp đã xảy ra, một đại dịch toàn cầu. Chúng ta cần biết nó đến từ đâu để rút ra những bài học phù hợp, phát triển các biện pháp ứng phó cần thiết để đảm bảo một đại dịch tương tự không bao giờ xảy ra nữa. Do đó, các nhà điều tra cần được tiếp cận đầy đủ với bất cứ điều gì cần thiết để tìm ra nguồn gốc đại dịch”.

Những tuyên bố này theo sau lời kêu gọi của Tổng thống Mỹ Joe Biden hồi tháng trước rằng Tổ chức Y tế Thế giới WHO nên tiến hành giai đoạn 2 của cuộc điều tra nguồn gốc đại dịch Covid-19 tiếp theo cuộc điều tra đầu tiên được thực hiện ở Vũ Hán, Trung Quốc.

6 tuần sau khi kết thúc nghiên cứu, vào cuối tháng 3/2021, nhóm các chuyên gia WHO đã đưa ra một phân tích dài 123 trang với phần bổ sung dài gần 200 trang, trong đó phân tích 4 tình huống xảy ra và đề xuất các bước nghiên cứu tiếp theo sâu hơn nữa để tìm ra nguồn gốc dịch bệnh.

Trong đó, có một tuyên bố được nhấn mạnh trong kết quả nghiên cứu rằng sự cố rò rỉ từ phòng thí nghiệm “khó có thể giải thích được” việc virus lây sang người, đồng nghĩa với việc khó có khả năng phòng thí nghiệm Vũ Hán là nguồn gốc xuất phát của virus. Những phát biểu tương tự từng được tuyên bố bởi ông Peter Ben Embarek, một thành viên của nhóm nghiên cứu WHO tại cuộc họp báo một ngày trước khi nhóm này rời Trung Quốc hồi giữa tháng 2.

Tổng Giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus cũng thừa nhận: “Chúng tôi vẫn chưa tìm ra nguồn gốc xuất hiện virus. Chúng tôi phải tiếp tục theo dõi bằng các phương pháp khoa học… Việc tìm kiếm nguồn gốc virus cần nhiều thời gian, chúng tôi có trách nhiệm tìm ra điều đó để nhân loại cùng nhau chống lại đại dịch, tránh sự bùng phát dịch bệnh trong tương lai”. 

Phía WHO cho rằng cần thực hiện thêm các nghiên cứu chuyên sâu để tìm ra nguồn gốc chính xác của đại dịch.

Ngay sau đó, báo cáo của WHO đã vấp phải làn sóng chỉ trích từ hàng chục quốc gia trên thế giới bao gồm Mỹ, Anh và Nhật Bản.

John Mackenzie, một nhà virus học người Úc, người dẫn đầu một phái đoàn do WHO triệu tập tại Trung Quốc năm 2003 để nghiên cứu nguồn gốc dịch SARS, nhận định rằng có yếu tố chính trị trong kết luận của WHO. Mackenzie, giáo sư danh dự tại Đại học Curtain ở Perth, người từng công tác trong Ủy ban khẩn cấp Covid-19 của WHO cũng cho hay ông thấy lạ khi Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus cố gắng hạ thấp giả thuyết virus xuất hiện từ một phòng thí nghiệm ở Vũ Hán.

Tháng trước, nghiên cứu của cộng đồng tình báo Mỹ cho hay “không biết chính xác nguồn gốc cụ thể địa điểm, thời điểm hoặc cách thức lây truyền ban đầu của virus gây ra đại dịch Covid-19, nhưng có thể kết hợp thành hai giả thuyết có thể xảy ra: hoặc virus xuất hiện tự nhiên khi con người tiếp xúc với động vật bị nhiễm bệnh, hoặc virus là kết quả từ một tai nạn trong phòng thí nghiệm”.

Cuộc thảo luận thúc đẩy điều tra nguồn gốc đại dịch Covid-19 diễn ra tại thời điểm Mỹ và EU có ý định thảo luận về mối quan hệ rộng lớn hơn với Trung Quốc sau khi Tổng thống Mỹ Joe Biden nhậm chức thay thế người tiền nhiệm Donald Trump. Khác với ông Trump, ông Biden hướng tới cách tiếp cận đa phương hơn trong vấn đề Trung Quốc, bao gồm việc thắt chặt quan hệ xuyên Đại Tây Dương với châu Âu để tăng cường áp lực quốc tế lên Trung Quốc.