Ông chủ Farmtech và những trăn trở về ứng dụng IoT trong nông nghiệp Việt Nam

Đỗ Trần Anh là một trong những người trẻ tiên phong về khởi nghiệp ở tỉnh Khánh Hòa. Anh là tác giả sản phẩm Hệ thống mạng giám sát môi trường nông nghiệp ngư nghiệp AEVISOR làm tiền đề cho việc ứng dụng IoT trong nông nghiệp tại Việt Nam.

Năm 2011, sau khi tốt nghiệp thạc sĩ công nghệ thông tin Trường ĐH Bách khoa Hà Nội, Đỗ Trần Anh làm rất nhiều việc khác nhau từ công chức, giảng viên đến nhân viên làm thuê cho công ty nước ngoài.

Những năm tháng làm việc cho một công ty tại Na Uy chuyên về lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao đã giúp Trần Anh nhận ra nhiều nhược điểm của nền nông nghiệp nước nhà.

Nhìn thấy thị trường và với khát khao thay đổi tư duy, thay đổi thói quen làm nông nghiệp của nông dân Việt Nam, Đỗ Trần Anh và các cộng sự đã quyết định thành lập công ty Farmtech Vietnam - công ty chuyên cung cấp các thiết bị công nghệ cao cho nông nghiệp.

Hệ sinh thái đầu tiên kết nối người dân với các chuyên gia

Công nghệ IoT nông nghiệp ở Việt Nam còn khá mới mẻ vì thế khi startup về mảng này chắc chắn vướng không ít khó khăn. Vậy điều gì khiến anh nghĩ mình sẽ thành công khi chọn mảng này?

Trước khi chọn giải pháp IoT cho ngành nông nghiệp, tôi từng có vài năm trực tiếp làm trong một nhà máy sản xuất chuyên về các thiết bị IT cho ngành nuôi cá hồi ở Na Uy. Họ sản xuất camera dưới nước, rồi có máy đo phân tích chất lượng nước, máy đổ thức ăn cho cá… Các thiết bị của họ giúp đơn giản hóa mọi vấn đề. Nông dân ngồi phòng máy lạnh vừa ăn uống vừa quan sát trên màn hình và mọi thứ ở trang trại tất cả đều tự động chạy.

Tôi dành cả một năm lang thang từ Cà Mau đến Móng Cái (Quảng Ninh) để khảo sát thực trạng của người nông dân. Vì muốn startup phải xem thị trường mình ở đâu, có khả năng bùng nổ hay không. Tôi nhận thấy, làm nông nghiệp ở Việt Nam quá cơ cực, manh mún. Nếu có công nghệ chắc chắn vừa tạo năng suất cao lại không vất vả sớm hôm.

Đúng như bạn nói, công nghệ IoT nông nghiệp ở Việt Nam còn khá mới mẻ vì thế rất khó khăn để thuyết phục người nông dân. Nhưng tôi cho rằng đó cũng là cơ hội cho mình.

Anh vừa nhắc đến nông dân Nauy, nhưng liệu có khập khiễng khi so sánh bởi họ ở một đất nước mà công nghệ tiên tiến còn nước ta nông nghiệp vẫn rất manh mún?

Farmtech của chúng tôi có một một mục tiêu đó là, phải xây dựng niềm tin, thay đổi tư duy nông dân theo hướng hiện đại, tiên tiến bắt kịp thế giới. Chỉ cần thay đổi được tư duy của người nông dân về cách làm thì việc áp dụng công nghệ cũng không quá khó khăn. Bởi tất cả các thiết bị chúng tôi thiết kế đều rất gọn nhẹ, dễ sử dụng và người nông dân Việt Nam học hỏi cũng khá nhanh nhạy.

Anh có nói rõ hơn về cách hoạt động của các sản phẩm này không?

Năm 2016, Farmtech đã hoàn thành hệ thống mạng giám sát môi trường nông nghiệp, ngư nghiệp. Sản phẩm mà Farmtech mang đến là một mạng xã hội nhà nông tích hợp các thiết bị giám sát trang trại từ kiểm tra tình trạng đất, tình trạng nước, giám sát nhà nuôi trồng... có tên là Fman. 

FMan là hệ sinh thái nông nghiệp đầu tiên tại Việt Nam, hỗ trợ nhà nông, trang trại theo mô hình nông nghiệp bền vững. Hệ sinh thái này sẽ kết nối người dân với các chuyên gia, từ đầu thu được lắp đặt tại trang trại, các chuyên gia sẽ nhận được các thông số, từ đó phân tích và đưa ra lời khuyên thích hợp cho người nông dân.

Cụ thể, công ty sẽ cung cấp cho người nông dân những thiết bị đầu dò, bộ lấy dữ liệu. Từ các thiết bị này, khi cắm vào đất, nước sẽ thu thập dữ liệu rồi gửi lên hệ thống điện toán đám mây của công ty, và việc của công ty là phân tích số liệu đó. Sau khi có kết quả, sẽ gửi trả ngay qua hệ thống ứng dụng trên điện thoại.

Khi đó, người nông dân lúc nào cũng biết được tình trạng trang trại của mình, ví dụ như môi trường nước, không khí, đất có trong sạch không, có bị nhiễm tạp chất gì không… Sau đó sẽ được tư vấn từ công ty, chuyên gia để có biện pháp tối ưu hóa môi trường giúp cây, con phát triển xanh, khỏe mạnh. Hiện ứng dụng này có thể cài đặt trên iOS và Android.

Vấn đề giá thành các sản phẩm công nghệ cùng khiến người nông dân băn khoăn, vậy Farmtech có giải pháp gì?

Khi đi khảo sát thực tế, tôi cũng nhận ra rằng, việc tối giản hóa thiết bị là rất cần thiết. Nếu hệ thống dữ liệu giám sát phiên bản năm 2016 khá to, thô và có giá tới 80 triệu đồng/sản phẩm thì đến năm 2017, sản phẩm được thiết kế chỉ nhỏ gọn bằng chai bia và giá chỉ khoảng 8 triệu đồng.

Farmtech có rất nhiều đối thủ đến từ Trung Quốc, châu Âu. Vì thế, là sản phẩm Made in Vietnam chúng tôi phải nghiên cứu làm sao vừa nhỏ, dễ sử dụng và giá cạnh tranh nhất.

“Cứ dám thất bại 3, 4 lần đi”

Để phát triển một công ty cung cấp ứng dụng IoT trong nông nghiệp chắc hẳn cần số vốn rất lớn, anh và các cộng sự đã kêu gọi đầu tư thế nào?

Để startup được và đi lâu dài thì việc kêu gọi là điều chắc chắn không thể thiếu. Nhưng quá trình kêu gọi thật sự khó khăn. Mới đầu, tôi kêu gọi được 5 người bạn góp vốn để thành Farmtech. Sau một năm hoạt động, tôi nhận thấy mình cần phải tìm nhà đầu tư cao cấp hơn.

Tôi đã tham gia các cuộc thi, gửi thư đến các quỹ đầu tư quốc tế và từng nhận được gói đầu tư 125.000 USD của Microsoft. Năm 2018, tôi nhận được 4,4 tỷ đồng từ chương trình Thương vụ bạc tỷ (Shark Tank).

Tại thị trường Việt Nam hiện nay, việc gọi vốn rất khó do các nhà đầu tư trong nước chủ yếu mang tính chất nhỏ lẻ, lấy lòng tin làm căn bản chứ không dựa vào hiệu quả kinh doanh.

Hơn nữa nhà đầu tư thường có hai xu hướng: hoặc họ có trùng ý tưởng với công ty startup, họ sẽ tìm cách mua luôn công ty để chiếm lĩnh thị trường. Hoặc nhà đầu tư tìm cách sở hữu cổ phần công ty dần dần, cho đến ngày người sáng lập chỉ nắm quyền kiểm soát rất nhỏ.

Anh có lời khuyên nào với các startup, đặc biệt là startup với về ứng dụng công nghệ nông nghiệp 4.0?

Khi startup, quan trọng nhất là các cộng sự phải đoàn kết, hòa hợp với nhau. Nếu không quản lý được một team, không kết nối được mọi người thì startup không thể thành công. Thứ 2, khi startup làm việc với nhà đầu tư cần phải giữ lời hứa để có nguồn vốn phát triển. Thứ 3, đặc biệt quan trọng là cần phải tập trung vào một sản phẩm cố định.

Khi bắt đầu khởi nghiệp, tôi vẫn làm một số dự án khác liên quan đến công nghệ và dùng chính thương hiệu của Farmtech để hoạt động. Nhưng sau đó tôi nhận ra rằng, nếu dùng nhân lực cho những việc khác mà không tập trung chuyên môn cho một dòng sản phẩm cố định để bùng nổ thì startup sẽ thất bại.

Sau đó dần dần tôi tập trung toàn lực cho sản phẩm mạng giám sát nông nghiệp, ngư nghiệp. Bởi khi các nhà đầu tư khi bỏ tiền ra, vấn đề không chỉ là ý tưởng mà họ cầm nắm được sản phẩm mẫu hoặc sản phẩm phải hoàn thiện được 80-90% thì khi kêu gọi, họ mới bỏ tiền cho bạn.

Ngoài ra, khi startup, phải giữ lại được phần trăm nhiều nhất cho mình. Bởi sau 3 năm nếu công ty lên sàn chính khoán, hãy giữ lại tỷ lệ sở hữu nhiều nhất. Nếu cứ thiếu tiền lại bán bớt 10% rồi 10% nữa, đến lúc bán hết 70% rồi, chỉ còn lại 30% thì bạn sẽ nghĩ làm làm gì nữa, làm chỉ nuôi mấy ông nhà đầu tư. Và bạn sẽ nản! 

Cứ dám thất bại 3, 4 lần chắc chắn bạn sẽ có những kinh nghiệm quý báu cho mình.