Ngành thủy sản Việt Nam đã có một năm 2025 đầy ấn tượng khi tổng giá trị xuất khẩu trong 9 tháng đầu năm (9T/2025) chính thức vượt mốc 8,3 tỷ USD, đạt mức tăng trưởng đáng kể 16% so với cùng kỳ.

Trong đó, tôm và cá tra tiếp tục khẳng định vai trò trụ cột, đóng góp tới 60% tổng doanh số xuất khẩu. Cụ thể, xuất khẩu tôm đạt 3,4 tỷ USD, tăng mạnh 22% so với cùng kỳ, trong khi cá tra đạt 1,6 tỷ USD, tăng 9%.

Về thị trường xuất khẩu, Mỹ, Trung Quốc, và Nhật Bản là 3 thị trường lớn, chiếm gần 53% tổng giá trị. Tuy nhiên, tốc độ và cơ cấu tăng trưởng giữa các thị trường này có sự phân hóa rõ rệt.

Trung Quốc nổi lên là thị trường có tốc độ tăng trưởng cao nhất, đạt 36% so với cùng kỳ. Sự tăng trưởng bùng nổ này chủ yếu nhờ vào mặt hàng tôm với mức tăng 72%, dù cá tra lại giảm 2%.

Nhật Bản duy trì sự ổn định, tăng trưởng 17% so với cùng kỳ, với cả tôm (+14%) và cá tra (+15%) đều tăng trưởng tốt.

Thị trường Mỹ ghi nhận mức tăng trưởng khiêm tốn hơn, đạt 8% so với cùng kỳ. Đáng chú ý, tăng trưởng ở Mỹ chủ yếu đến từ các sản phẩm khác, trong khi tôm chỉ tăng 4% và cá tra tăng 1% so với cùng kỳ.

Doanh nghiệp thủy sản kiếm bộn tiền trong 9 tháng

Trong bối cảnh xuất khẩu ấn tượng trong 9 tháng, các doanh nghiệp thủy sản cũng có kết quả kinh doanh khả quan.

Thống kê từ 22 doanh nghiệp thủy sản niêm yết của Công ty Chứng khoán Agribank cho thấy, tổng doanh thu trong 9 tháng đầu năm đạt hơn 58.600 tỷ đồng, tăng 24% so với cùng kỳ.

Đặc biệt, lợi nhuận gộp đạt 7.769 tỷ đồng (tăng 68% so với cùng kỳ) và lợi nhuận sau thuế đạt gần 3.300 tỷ đồng (tăng 243%), cho thấy sự cải thiện mạnh mẽ về biên lợi nhuận.

Nhóm cá tra cải thiện biên lợi nhuận rõ nét nhờ xu hướng giá tích cực. Vĩnh Hoàn tiếp tục dẫn đầu ngành về quy mô lợi nhuận. Cá biệt, Công ty cổ phần Nam Việt (ANV) đạt tăng trưởng cao nhờ hưởng lợi từ xu hướng xuất khẩu cá rô phi sang Mỹ, tận dụng lợi thế sau các rào cản thuế quan đối với Trung Quốc.

Ngược lại, nhóm tôm chứng kiến sự phân hóa trong tăng trưởng doanh số. Dù lợi nhuận có diễn biến tích cực, áp lực thuế đối ứng đang tạo khó khăn cho các doanh nghiệp có tỷ trọng xuất khẩu cao sang Mỹ.

Cá da trơn được kỳ vọng hưởng lợi, ngành tôm "vấp cản lớn"

Theo các nhà phân tích tại đây, triển vọng tăng trưởng của ngành thủy sản vẫn phụ thuộc lớn vào xuất khẩu, do thị trường tiêu thụ nội địa hiện chỉ chiếm khoảng 10% tổng giá trị (khoảng 1 tỷ USD).

Trong dài hạn, nhóm cá da trơn được kỳ vọng tiếp tục hưởng lợi từ xu hướng dịch chuyển đơn hàng tại Mỹ. Với mức thuế đối ứng 20% cho Việt Nam (thấp hơn nhiều so với 45% của Trung Quốc), điều này sẽ tạo điều kiện cho cá tra Việt Nam chiếm lĩnh thị phần cá rô phi Trung Quốc tại thị trường Mỹ.

Ngược lại, ngành tôm cạnh tranh xuất khẩu càng khó hơn khi áp thêm rào cản thuế quan: Giá bán tôm Việt Nam xuất khẩu luôn cao hơn so với tôm tới từ Ecuador, Ấn Độ hay Indonesia do tỷ lệ nuôi thành công vẫn đang còn thấp khiến giá vốn luôn ở mức cao. Điều này trực tiếp khiến tôm Việt Nam không có nhiều sức cạnh tranh so với các đối thủ cùng ngành, thụ động hơn trong việc lựa chọn thị trường. Các thị trường mà doanh nghiệp Việt Nam lựa chọn thường phải có khả năng chấp nhận giá cao, đổi lại đòi hỏi về chất lượng tốt và phải ổn định: Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, EU.

Cũng theo các nhà phân tích, việc Mỹ giảm thuế đối ứng với tôm Việt Nam từ 46% xuống còn 20% nhìn chung là tín hiệu tích cực, khi cao hơn không nhiều so với các đối thủ xuất khẩu tôm khác như Ecuador (15%), Indonesia (19%) trong khi vẫn tích cực hơn Ấn Độ (50% kể từ 27/08).

Tuy nhiên, rủi ro lớn nhất của ngành ở thời điểm hiện tại là câu chuyện điều tra chống bán phá giá của Mỹ tại POR19.

Hiện tại lợi nhuận của nhóm xuất khẩu qua Mỹ vốn đã bị ảnh hưởng tương đối nhiều bởi thuế đối ứng (xảy ra tại FMC). Nếu tiếp tục phải chịu thuế chống bán phá giá 35% sau khi chốt kết quả vào tháng 12/2025, điều này có thể sẽ khiến các nhà xuất khẩu gặp áp lực phải dịch chuyển đơn hàng do sức cạnh tranh bị giảm tại thị trường Mỹ.