Cá rô phi Việt Nam “bơi” ra thị trường thế giới

Thị trường rộng mở

Ông Nguyễn Như Cẩn, Vụ trưởng Vụ nuôi trồng thuỷ sản (Tổng cục Thuỷ sản) cho biết, cá rô phi là đối tượng nuôi đặc biệt quan trọng của ngành thuỷ sản. Đây là ngành hàng lớn trị giá khoảng 12 tỷ USD trên toàn cầu, với tốc độ tăng trưởng nhanh (10 - 12%/năm).

Hội nghị Ứng dụng KHCN phát triển SX cá rô phi

Hiện Việt Nam đứng vị trí thứ 8 trong bảng xếp hạng các quốc gia có sản lượng cá rô phi lớn của thế giới, với hơn 200.000 tấn/năm. Tuy nhiên, kim ngạch XK cá rô phi của nước ta chiếm thị phần rất nhỏ (khoảng 15 triệu USD/năm).

Phân tích thị trường Mỹ, ông Trần Văn Công - Phó Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản, chia sẻ: Trung Quốc là quốc gia cung cấp cá rô phi lớn nhất cho Mỹ, chiếm khoảng 60 - 70% tổng sản lượng cá rô phi đông lạnh nhập vào Mỹ. Tuy nhiên, với lệnh áp thuế 25% lên mặt hàng thuỷ sản NK từ nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới, thời kỳ hoàng kim của cá rô phi Trung Quốc tại Mỹ có thể dần kết thúc.

Khu hồ nuôi cá rô phi bằng công nghệ lồng Nauy của Mavin Group tại Hoà Bình

Mỹ cũng là thị trường NK cá rô phi lớn nhất của Việt Nam, chiếm 19% tỷ trọng trong năm 2018. Giá cá rô phi vào Mỹ thường cao, trung bình đạt 2,26 USD/kg, với thuế suất 0%.

Bên cạnh đó, Việt Nam có khoảng 680 cơ sở chế biến thuỷ sản quy mô công nghiệp, với công suất chế biến đạt 2,8 triệu tấn/năm. Công nghệ chế biến cá rô phi cũng gần giống với quy trình công nghệ chế biến cá tra của Việt Nam. Do vậy, các NM chế biến cá tra có thể dễ dàng chuyển đổi giữa hai mặt hàng khi cần, hoặc có thể SX song song với nhau.

Tuy nhiên, điểm yếu của cá rô phi của Việt Nam tại sân chơi quốc tế là chất lượng con giống chưa cao và không đồng đều. Mặc dù diện tích nuôi cá rô phi tăng nhanh trong những năm qua nhưng thiếu quy hoạch thành các vùng tập trung, chưa tạo được sản lượng lớn cho chế biến XK. Đặc biệt, giá cá nguyên liệu cao hơn khoảng 20 - 30 cent/kg so với Trung Quốc.

Tại Hội nghị ứng dụng KH-CN phát triển ngành hàng cá rô phi (do Bộ NN-PTNT tổ chức vào sáng 4/4 tại Hòa Bình), Tổng cục Thủy sản cho biết cả nước hiện có 250 cơ sở SX kinh doanh giống cá rô phi, trong đó 50 cơ sở nuôi giữ đàn cá bố mẹ với hơn 1 triệu cá thể, SX được khoảng 1,2 tỷ cá rô phi bột, trên 500 triệu cá rô phi giống.

Số lượng này chỉ đáp ứng được trên 75% nhu cầu giống. Trên thực tế, chúng ta phải NK rất nhiều giống từ nước ngoài. Việc thiếu hụt giống cá rô phi vằn chất lượng cao thường xảy ra vào đầu vụ nuôi (từ tháng 3 - 5 hàng năm) ở các tỉnh phía Bắc.

Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Phùng Đức Tiến chia sẻ: Hiện nay, sản lượng cá rô phi của Việt Nam đạt trên 200.000 tấn/năm, tuy nhiên giá trị XK rất thấp. Điều đó cho thấy, sức cạnh tranh của ngành hàng này trên thế giới là yếu, chưa tương xứng với tiềm năng lợi thế của Việt Nam. Nguyên nhân là do chúng ta chưa đầu tư xứng đáng cho khâu nghiên cứu giống chất lượng, nên phụ thuộc vào nguồn giống của nước ngoài (đặc biệt là Trung Quốc).

SX thức ăn, thú y thuỷ sản vẫn còn chưa đáp ứng yêu cầu. Rất nhiều chế phẩm nuôi trồng thuỷ sản được công nhận, nhưng hiệu quả thực tế đến đâu thì chưa có tổng hợp đánh giá. Bởi vậy, cần phải công khai minh bạch các loại chế phẩm đang lưu hành trong nước, không được để xảy ra tình trạng “loạn chế phẩm”. Bên cạnh đó, chúng ta vẫn chưa hình thành được nhiều chuỗi chăn nuôi khép kín, truy xuất nguồn gốc và đảm bảo an toàn thực phẩm đáp ứng XK.