Mỹ giảm mạnh nhập khẩu mặt hàng này của Trung Quốc và chuyển sang tăng mua của Việt Nam

Giảm nhập từ Trung Quốc, tăng mua từ Việt Nam

Theo số liệu thống kê từ Uỷ ban Thương mại Quốc tế Mỹ, nhập khẩu hàng rau quả chế biến (HS 20) của Mỹ trong giai đoạn 2016 – 2020 tăng trưởng bình quân là 3,7%/năm. Bất chấp đại dịch Covid-19 bùng phát, nhập khẩu hàng rau quả chế biến của Mỹ trong năm 2020 đạt 8,6 tỷ USD, tăng 1,8% so với năm 2019. 9 tháng đầu năm 2021, nhập khẩu hàng rau quả chế biến của Mỹ đạt 7,4 tỷ USD, tăng 17% so với cùng kỳ năm 2020.

Về thị trường: Canada và Mehico là hai thị trường cung cấp chính hàng rau quả chế biến cho Mỹ trong 9 tháng đầu năm 2021. Tỷ trọng nhập khẩu từ 2 thị trường này chiếm 36% tổng trị giá nhập khẩu hàng rau quả chế biến của Mỹ. Trong khi đó, Mỹ giảm mạnh nhập khẩu hàng rau quả chế biến từ thị trường Trung Quốc trong 9 tháng đầu năm 2021, đạt 538,5 triệu USD, giảm 16,8% so với cùng kỳ năm 2020. Việt Nam là thị trường cung cấp hàng rau quả chế biến lớn thứ 11 cho Mỹ trong 9 tháng đầu năm 2021, kim ngạch đạt 171,9 triệu USD, lại tăng tới 49,9% so với cùng kỳ năm 2020. Tháng 10 và tháng 11, kim ngạch xuất khẩu rau quả chế biến của Việt Nam sang Mỹ vẫn tiếp tục tăng mạnh, đều đạt gần 200 triệu USD/tháng. Tỷ trọng nhập khẩu từ Việt Nam chiếm 2,3% tổng trị giá nhập khẩu, tăng 0,5 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm 2020. 

Tốc độ tăng trưởng của Mỹ trong nhập khẩu hàng rau quả chế biến từ Việt Nam ở mức cao, cho thấy các sản phẩm rau quả chế biến của Việt Nam đang dần đáp ứng được các yêu cầu của người tiêu dùng Mỹ. Tuy nhiên, tỷ trọng nhập khẩu từ Việt Nam vẫn còn thấp, do đó cơ hội để các doanh nghiệp tăng xuất khẩu hàng rau quả chế biến tới thị trường Mỹ là rất lớn. Để mở rộng thị phần tại Mỹ, các doanh nghiệp Việt Nam đã và sẽ đầu tư dây chuyền chế biến hiện đại để sản xuất các chủng loại hàng rau quả chế biến đúng yêu cầu của người tiêu dùng Mỹ.

Về mặt hàng: Trong 11 tháng đầu năm 2021, Mỹ nhập khẩu nhiều chủng loại quả, quả hạch và các phần khác ăn được của cây, đã chế biến hoặc bảo quản bằng cách khác… (HS 2008) và các loại nước ép trái cây (kể cả hèm nho) và nước rau ép, chưa lên men và chưa pha thêm rượu, đã hoặc chưa pha thêm đường chất làm ngọt khác (HS 2009) với trị giá chiếm tỷ trọng cao nhất. 

Mỹ nhập khẩu 2 chủng loại quả này chủ yếu từ thị trường Mehico, Thái Lan, Trung Quốc và Canada. Đây cũng là 2 chủng loại chính Việt Nam cung cấp cho thị trường Mỹ. Trong đó, trị giá nhập khẩu chủng loại HS 2008 chỉ tính riêng trong 9 tháng đầu năm 2021 đạt 10,9 triệu USD, tăng 2,6% so với cùng kỳ năm 2020; trị giá nhập khẩu chủng loại HS 2009 đạt 7,6 triệu USD, tăng 111,4% so với cùng kỳ năm 2020. Tuy nhiên tỷ trọng nhập khẩu 2 chủng loại này từ Việt Nam mới chỉ chiếm 4% tổng trị giá nhập khẩu 2 chủng loại này của Mỹ và tiềm năng còn rất lớn.

Rau quả nhiệt đới hút hàng tại Mỹ và Việt Nam rất có lợi thế

Việt Nam là nước nhiệt đới với sự ưu đãi về điều kiện đất đai và khí hậu phù hợp cho sản xuất nhiều loại trái cây. Những năm gần đây, Việt Nam đã phát triển ngành công nghiệp chế biến trái cây, hiện chiếm khoảng 10% tổng sản lượng trái cây cả nước. 

Theo số liệu thống kê từ Tổng cục Hải quan, giai đoạn 2016 – 2020, tốc độ xuất khẩu hàng rau quả đã qua chế biến của Việt Nam đều tăng trưởng ở mức 2 con số. Đáng chú ý, tốc độ xuất khẩu rau quả chế biến của Việt Nam năm 2019 tăng tới 41,2% so với năm 2018, nhưng sau đó có dấu hiệu chậm lại. Năm 2020, tốc độ xuất khẩu hàng rau quả chế biến của Việt Nam tăng 11,1% so với năm 2019. Trong 9 tháng đầu năm 2021, do khó khăn trong khâu vận chuyển, trong khi vấn đề bảo quản hàng rau quả tươi của Việt Nam còn hạn chế, do đó, doanh nghiệp có sự chuyển dịch khá thành công khi đẩy mạnh xuất khẩu sản phẩm chế biến. 

Mỹ cũng là một trong các thị trường xuất khẩu chính mặt hàng rau quả chế biến của Việt Nam có tốc độ tăng trưởng ở mức 2 con số. Nhìn chung, ngành rau quả Việt Nam đã khá thành công khi tăng xuất khẩu rau quả chế biến sang Mỹ với yêu cầu khắt khe về chất lượng, sự đa dạng của sản phẩm. Với kết quả đạt được trong 11 tháng đầu năm 2021, ngành hàng rau quả Việt Nam đã cho thấy có sự chuyển dịch khá thành công sang phân khúc chế biến các sản phẩm sấy khô, nước ép đóng hộp... 

Bên cạnh đó, khi phát triển theo hướng chế biến, rau quả Việt Nam có thể kiểm soát được giá thành, nâng giá trị hàng hoá gấp 3 - 4 lần so với giá quả tươi. Việc đưa trái cây, rau củ vào chế biến sâu sẽ tăng thời gian bảo quản, giúp thoát được tình trạng dư cung. Dự báo trong những tháng cuối năm 2021 và cả năm 2022, rau quả chế biến xuất khẩu sang Mỹ vẫn sẽ là chủng loại sản phẩm có tiềm năng tăng trưởng lớn bởi sự tiện lợi và thời gian bảo quản lâu. 

Thực tế, nhu cầu tiêu thụ trái cây và rau củ của Mỹ tăng nhờ tác dụng tốt của sản phẩm đối với sức khỏe và thu nhập của người dân tăng cao. Rau quả nhiệt đới đang rất hút hàng tại Mỹ và Việt Nam rất có lợi thế trong ngành hàng này. Cả nước hiện có 8 nhà máy chế biến rau quả hiện đại với tổng vốn đầu tư 6.152 tỷ đồng, công suất 180.000 tấn sản phẩm/năm. Tổng công suất chế biến rau quả của Việt Nam ở mức 1,05 triệu tấn/năm; với tốc độ tăng trưởng xuất khẩu bình quân 20%/năm thì đến năm 2030, công suất chế biến của Việt Nam sẽ đạt 2 triệu tấn sản phẩm do các doanh nghiệp đang tăng cường đầu tư, mở rộng nhà máy chế biến nhằm đáp ứng thị trường tương ứng.

Để tiếp tục đẩy mạnh xuất khẩu rau quả chế biến sang Mỹ, vấn đề của ngành chế biến hiện nay chính là nguyên liệu đạt chất lượng, đặc biệt là chỉ tiêu về thuốc bảo vệ thực vật. Sản phẩm chế biến không thể làm mất đi dư lượng thuốc bảo vệ thực vật tồn tại trong quá trình canh tác, thậm chí hàm lượng còn cao hơn do sản phẩm được sấy, cô đặc... Vì vậy, điều quan trọng là Việt Nam phải kiểm soát khâu canh tác để có rau quả "sạch", dù bán tươi hay chế biến đều rất quan trọng. Có nhà máy chế biến ở ngay vùng nguyên liệu sẽ không còn lo cảnh "giải cứu nông sản" vì đã có nơi tiêu thụ với số lượng lớn. 

Để rau quả thu về 8-10 tỷ USD xuất khẩu vào năm 2030 từ mức hơn 4 tỷ USD hiện nay, Việt Nam phải chuyển đổi mạnh sang canh tác "sạch", tạo điều kiện cho nông dân sản xuất nông nghiệp quy mô lớn, hỗ trợ lãi suất cho doanh nghiệp đầu tư vào nhà máy chế biến, tiêu thụ sản phẩm làm ra. Những nhà máy trong lĩnh vực chế biến sẽ giúp giảm tổn thất sau thu hoạch, giảm tỉ lệ hàng bán tươi và gia tăng giá trị cho ngành hàng rau quả.