Năm 2022, Trung Quốc rất "khát" mặt hàng này của Việt Nam do điều kiện địa lý thuận lợi

Sắn lát của Việt Nam sẽ tiếp tục được hưởng lợi

Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho biết, đầu tháng 1/2022, giá sắn tươi nguyên liệu trong nước tăng, giá sắn lát xuất khẩu giảm nhẹ.

Một số nhà máy sản xuất tinh bột sắn khu vực miền Trung Tây Nguyên đã điều chỉnh giá sắn tươi tăng nhẹ 50-100 đồng/kg do không đủ nguyên liệu chạy máy. Giá sắn củ tươi tại Gia Lai cũng tăng do các nhà máy thiếu nguyên liệu. Trong khi đó, nguồn cung ra thị trường nhiều hơn nên giá sắn lát xuất khẩu của Việt Nam giảm nhẹ. 

Hiện phía Trung Quốc vẫn tiếp tục duy trì kiểm soát rất chặt chẽ việc giao hàng qua cửa khẩu. Một số cặp cửa khẩu tiếp giáp với Việt Nam tuy đã được mở cửa thông quan nhưng tình hình xuất khẩu hàng hóa vẫn rất chậm khiến lượng xe hàng tồn lại rất lớn. Vì yếu tố trên, đầu ra sản phẩm tinh bột sắn xuất khẩu rất chậm, gây ra nhiều khó khăn đối với các doanh nghiệp sản xuất.

Năm 2021, sắn và các sản phẩm từ sắn là một trong số ít mặt hàng nông sản vẫn duy trì được tốc độ tăng trưởng cả về sản lượng và kim ngạch xuất khẩu nhờ nhu cầu của Trung Quốc tăng cao. 

Năm 2022, dự báo Trung Quốc sẽ có nhu cầu nhập khẩu sắn lớn hơn nữa. Giá ngô thế giới tăng mạnh nên Trung Quốc tăng cường nhập khẩu sắn lát thay thế để làm thức ăn chăn nuôi. Do đó, xuất khẩu sắn lát của Việt Nam sẽ tiếp tục được hưởng lợi từ xu hướng này. Các chuyên gia trong ngành dự báo Trung Quốc sẽ nhập khẩu nhiều hơn sắn và các sản phẩm từ sắn của Việt Nam do điều kiện địa lý thuận lợi. 

Tuy nhiên, xuất khẩu sắn và các sản phẩm từ sắn sang Trung Quốc sắp tới sẽ gặp rất nhiều khó khăn vì hàng loạt quy định, tiêu chuẩn mới được Tổng cục Hải quan Trung Quốc ban hành và áp dụng từ đầu năm 2022. 

Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan Việt Nam, 11 tháng năm 2021, Việt Nam xuất khẩu được 1,84 triệu tấn tinh bột sắn, trị giá 865,5 triệu USD, giảm 0,8% về lượng, nhưng tăng 16,8% về trị giá so với cùng kỳ năm 2020, chủ yếu được xuất khẩu sang Trung Quốc, thị trường Đài Loan, Papua New Guinea, Philippines và Hàn Quốc. Trong đó, xuất khẩu sang Trung Quốc chiếm 95,8% tổng lượng tinh bột sắn xuất khẩu của cả nước, với 1,76 triệu tấn, trị giá 826,68 triệu USD, tăng 1,3% về lượng và tăng 19,3% về trị giá so với cùng kỳ năm 2020. 

Trong 11 tháng năm 2021, giá xuất khẩu bình quân tinh bột sắn sang hầu hết các thị trường đều tăng so với cùng kỳ năm 2020. Trong 11 tháng năm 2021, Việt Nam cũng xuất khẩu được 780,11 nghìn tấn sắn lát khô, trị giá 202,06 triệu USD, tăng 43,4% về lượng và tăng 60,1% về trị giá so với cùng kỳ năm 2020. Sắn lát khô được xuất khẩu chủ yếu sang các thị trường như Trung Quốc, Hàn Quốc và Malaysia. Trong đó, xuất khẩu sang Trung Quốc chiếm 88,6% tổng lượng sắn lát xuất khẩu của cả nước với 691,24 nghìn tấn, trị giá 172,71 triệu USD, tăng 54,1% về lượng và tăng 74% về trị giá so với cùng kỳ năm 2020.

Xuất khẩu vào Trung Quốc không còn đơn giản như trước kia

Trung Quốc là thị trường nhập khẩu sắn và tinh bột sắn lớn nhất thế giới và cũng là thị trường tiêu thụ sắn và các sản phẩm từ sắn lớn nhất của Việt Nam. 

Với chính sách “Zero Covid” nên phía Trung Quốc kiểm soát rất chặt chẽ việc giao hàng qua cửa khẩu, khiến tiến độ giao hàng rất chậm. Đáng chú ý, Trung Quốc đã có những quy định mới khắt khe hơn áp dụng đối với mặt hàng nông sản xuất khẩu từ Việt Nam, có hiệu lực từ ngày 01/01/2022. 

Trung Quốc không chỉ yêu cầu về bao bì, mẫu mã, mà còn yêu cầu về nội dung hồ sơ... Điều này cho thấy việc xuất khẩu vào thị trường này không còn đơn giản như trước kia, buộc doanh nghiệp phải thay đổi để thích ứng với quy định mới trong xuất khẩu nông sản, thực phẩm. 

Với mặt hàng sắn lát: Theo số liệu thống kê của Cơ quan Hải quan Trung Quốc, trong 11 tháng năm 2021, nhập khẩu sắn lát (mã HS 071410) của Trung Quốc đạt 1,41 tỷ USD, tăng 97,6% so với cùng kỳ năm 2020. Thái Lan, Việt Nam, Campuchia, Indonesia và Tanzania là 5 thị trường cung cấp sắn lát cho Trung Quốc trong 11 tháng năm 2021. Trong đó, Việt Nam là thị trường lớn thứ 2 cung cấp sắn lát cho Trung Quốc, với 140,86 triệu USD, tăng 52,8% so với cùng kỳ năm 2020. 

Thị phần sắn lát của Việt Nam chiếm 9,9% trong tổng kim ngạch nhập khẩu sắn lát của Trung Quốc, giảm so với mức 12,8% của 11 tháng năm 2020. Trong khi đó, Trung Quốc đẩy mạnh nhập khẩu sắn lát của Thái Lan với 1,27 tỷ USD, tăng tới 117,6% so với cùng kỳ năm 2020, thị phần sắn lát của Thái Lan chiếm 89,5% trong tổng kim ngạch nhập khẩu sắn lát của Trung Quốc, tăng mạnh so với mức 81,3% của 11 tháng năm 2020.

Với mặt hàng tinh bột sắn: Trong 11 tháng năm 2021, Trung Quốc nhập khẩu 3,18 triệu tấn tinh bột sắn (mã HS 11081400), trị giá 1,52 tỷ USD, tăng 29,3% về lượng và tăng 51,6% về trị giá so với cùng kỳ năm 2020, chủ yếu nhập khẩu từ Thái Lan, Việt Nam, Indonesia, Lào và Campuchia. Trong đó, Thái Lan là thị trường lớn nhất cung cấp tinh bột sắn cho Trung Quốc với 2,32 triệu tấn, trị giá 1,12 tỷ USD, tăng 56,5% về lượng và tăng 81,3% về trị giá so với cùng kỳ năm 2020. Việt Nam là thị trường lớn thứ 2 cung cấp tinh bột sắn cho Trung Quốc trong 11 tháng năm 2021, với 554,61 nghìn tấn, trị giá 258,22 triệu USD, giảm 39,4% về lượng và giảm 28,3% về trị giá so với cùng kỳ năm 2020. 

Thị phần tinh bột sắn của Việt Nam trong tổng nhập khẩu của Trung Quốc chiếm 17,4%, giảm mạnh so với mức 37,1% của cùng kỳ năm 2020; trong khi thị phần tinh bột sắn của Thái Lan chiếm 72,9%, tăng mạnh so với mức 60,2% của cùng kỳ năm 2020. Đáng chú ý, trong 11 tháng năm 2021, Trung Quốc tăng mạnh nhập khẩu tinh bột sắn từ Indonesia với 230,61 nghìn tấn, trị giá 104,74 triệu USD, tăng tới 13.277% về lượng và tăng 15.603% về trị giá so với cùng kỳ năm 2020. Thị phần tinh bột sắn của Indonesia chiếm 7,2% trong tổng nhập khẩu của Trung Quốc, tăng mạnh so với mức 0,1% của 11 tháng năm 2020.

Thực tế, ngoài sản xuất ethanol, năm 2022, với sự hồi phục của ngành chăn nuôi lợn sau khi bị dịch tả lợn châu Phi, trong khi nguồn cung ngô ở Hoa Kỳ và Nam Mỹ gặp khó do thời tiết bất lợi, nên Trung Quốc sẽ tăng cường nhập khẩu sắn và tinh bột sắn để làm thức ăn chăn nuôi.

Trong bối cảnh xuất khẩu nông sản trong đó có mặt hàng sắn sang Trung Quốc khó khăn ở cửa khẩu với Trung Quốc như hiện nay, Bộ Công Thương đã trao đổi trực tiếp, điện đàm, gửi công thư, công hàm với các cơ quan phía Trung Quốc để đưa ra các giải pháp nhằm khắc phục tình trạng ùn ứ, tạo thuận lợi thông quan hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam tại khu vực biên giới Việt-Trung cũng như trao đổi các biện pháp thúc đẩy hợp tác kinh tế, thương mại song phương. Trung Quốc cũng đã từng bước và mở cửa cho nông sản của Việt Nam xuất khẩu thuận lợi hơn. Bộ Công Thương phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tiếp tục có văn bản tới Bộ Nông nghiệp Trung Quốc nhằm thúc đẩy việc xuất khẩu các sản phẩm sắn; đăng ký bã sắn xuất khẩu vào thị trường Trung Quốc.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp ngành sắn cũng cần quan tâm xúc tiến mở rộng thị trường xuất khẩu sang các nước, các khu vực có ký FTA với Việt Nam như EU, Hàn Quốc, Nhật Bản,... với sự hỗ trợ của Bộ Công Thương, các ban ngành liên quan để tận dụng các cơ hội hưởng hạn ngạch thuế quan và mở rộng thị trường xuất khẩu sắn và sản phẩm sắn của Việt Nam.

Theo Hiệp định EVFTA có hiệu lực từ ngày 01/8/2020, tinh bột sắn là sản phẩm được cấp hạn ngạch miễn thuế quan (0%) đứng thứ hai sau lúa gạo, với số lượng là 30.000 tấn/năm (thuế suất nhập khẩu tinh bột sắn vào EU ngoài hạn ngạch là 166 EUR/tấn; sắn củ tươi, sắn đông lạnh cắt lát hoặc không, ngoài hạn ngạch tính thuế là 9,5 EUR/kg).