5 biểu đồ lý giải vì sao Mỹ không dễ "chia tay" Trung Quốc

Một số nhà quan sát chỉ ra rằng Trung Quốc và Mỹ đang có những dấu hiệu phân tách kinh tế ngày một rõ rệt, nhất là khi căng thẳng thương mại leo thang chưa từng có. Trong những tháng gần đây, Washington hiện đang nhắm mục tiêu vào một số công ty công nghệ lớn của Trung Quốc như gã khổng lồ viễn thông số 1 thế giới Huawei hay ứng dụng chia sẻ video phổ biến toàn cầu TikTok thuộc sở hữu của ByteDance. Bắc Kinh gần đây cũng vừa đưa ra danh sách thực thể không đáng tin cậy, được cho là sự đáp trả lại danh sách đen của Mỹ. 

Chính Tổng thống Donald Trump cũng nhiều lần khẳng định nguy cơ phân cực giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. “Mỹ chắc chắn sẽ duy trì một lựa chọn chính sách về việc hoàn toàn tách rời với Trung Quốc để phản ứng với các điều kiện bất ổn” - ông Trump tuyên bố hồi tháng 6.

Tuy nhiên, những dữ liệu kinh tế đang chỉ ra rằng sự phân cực như vậy có thể đối diện với khá nhiều thách thức, nhất là trong bối cảnh hiện tại, khi hai quốc gia đã hội nhập và hợp tác sâu sắc trong hơn một thập kỷ.

Mối liên kết thương mại

Phần lớn quan hệ Mỹ Trung tập trung vào lĩnh vực thương mại, bởi hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đã từng là đối tác thương mại quan trọng của nhau trong hàng thập kỷ trước khi chiến tranh thương mại nổ ra vào năm 2018.

Nhưng ngay cả khi căng thẳng leo thang, kim ngạch thương mại hàng hóa và dịch vụ song phương giữa hai quốc gia vẫn đạt tổng cộng  636,8 tỷ USD vào năm ngoái, theo dữ liệu của Cục Phân tích Kinh tế.

Mỹ nhập khẩu khối lượng hàng hóa nhiều hơn sang Trung Quốc nhưng lại xuất khẩu khối lượng dịch vụ lớn hơn sang quốc gia Đông Á này. Tổng thống Trump cũng đang thúc đẩy Bắc Kinh tăng cường nhập khẩu nông sản Mỹ nói riêng và hàng hóa dịch vụ Mỹ nói chung thông qua thỏa thuận thương mại giai đoạn 1, thỏa thuận mà ông miêu tả là một điều tuyệt vời với nông dân Mỹ.

Đáng tiếc là trong bối cảnh cuộc khủng hoảng đại dịch Covid-19 khiến nền kinh tế suy yếu, Trung Quốc khó có thể đáp ứng khối lượng tăng cường nhập khẩu hàng hóa, dịch vụ khổng lồ lên tới 200 tỷ USD trong hai năm như trong cam kết. Do đó, một số chuyên gia nhận định quan hệ thương mại giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới có thể xấu đi trong năm nay.

Liên kết chặt chẽ trong chuỗi cung ứng

Ngoài kim ngạch thương mại, Mỹ và Trung Quốc cũng ngày càng phụ thuộc chặt chẽ vào nhau thông qua các mối liên kết chuỗi cung ứng ngày một chặt chẽ trong suốt thập kỷ qua, báo cáo của Fitch Ratings hồi tháng trước cho hay.

Chuỗi cung ứng là một mạng lưới phức hợp bao gồm các công ty liên kết với nhau, cung cấp từ các nguyên liệu thô đến linh kiện thiết bị trung gian hoặc chuyên môn để tạo ra sản phẩm, dịch vụ cuối cùng có thể tiêu thụ được.

Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế Thế giới OECD trước đó đã đưa ra một số cơ sở dữ liệu làm sáng tỏ thông tin chi tiết về cách thức hoạt động của các chuỗi cung ứng toàn cầu. Theo đó, các ước tính mới nhất của OECD chỉ ra rằng trong năm 2015, nguyên liệu nước ngoài chiếm 12,2%, tương đương 2,2 nghìn tỷ USD trong tổng kim ngạch hàng hóa dịch vụ được tiêu thụ trên thị trường Mỹ. Trong 12,2% đó, Trung Quốc là quốc gia đóng góp lớn nhất. Fitch Ratings trích dẫn dữ liệu của OECD cho biết, một số nhà sản xuất ở Mỹ phụ thuộc đáng kể vào thị trường Trung Quốc về nguyên liệu trung gian hoặc thị trường sản phẩm cuối cùng, đặc biệt là các nhà sản xuất hàng dệt may, điện tử, kim loại cơ bản và máy móc.

Ngược lại, tại Trung Quốc, các nhà cung cấp nước ngoài chiếm tới 14,2%, tương đương 1,4 nghìn tỷ USD đầu vào nước ngoài trong tổng số hàng hóa dịch vụ được tiêu thụ vào năm 2015. Các ước tính của OECD cũng cho thấy Mỹ là quốc gia đóng góp lớn nhất vào 14,2% này. Lĩnh vực dịch vụ của Trung Quốc là ngành phụ thuộc đáng kể vào sự đóng góp của nguyên liệu đầu vào từ Mỹ.

Dòng vốn đầu tư

Dòng vốn đầu tư có lẽ là một trong những lĩnh vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất do sự leo thang căng thẳng Mỹ Trung. Trong 3 năm qua kể từ khi Tổng thống Trump nhậm chức và thực thi chính sách thương mại cứng rắn với Trung Quốc, dòng vốn đầu tư giữa Mỹ và Trung Quốc đã giảm xuống đáng kể, theo số liệu của Rhodium Group. Đặc biệt là vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài và các thương vụ đầu tư mạo hiểm.

“Một xu hướng đáng chú ý là sự sụt giảm các vụ mua lại tài sản công nghệ Mỹ của Trung Quốc”, Rhodium Group cho biết trong báo cáo mới nhất trong tháng này.

Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp Mỹ hoạt động tại Trung Quốc cho biết họ chưa có ý định chuyển sản xuất ra nước ngoài theo lời kêu gọi của chính quyền Trump. Fitch Ratings đã trích dẫn một cuộc khảo sát do Phòng Thương mại Mỹ tại Trung Quốc thực hiện vào năm ngoái cho thấy 83% doanh nghiệp được hỏi hiện chưa có kế hoạch dịch chuyển sản xuất ra nước ngoài.